រដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះត្រូវបានមេដឹកនាំយោធាអះអាងថា បានបើកផ្លូវសម្រាប់ការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិខាងមុខ ប៉ុន្តែអ្នករិះគន់វិញយល់ឃើញថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះនឹងជួយធ្វើឲ្យតួនាទីរបស់ពួកយោធានៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលមានភាពស្របច្បាប់ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំទៅមុខទៀត។
លទ្ធផលបោះឆ្នោតផ្លូវការត្រូវបានគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតថៃប្រកាសកាលពីថ្ងៃពុធទី១០ខែសីហាកន្លងទៅនេះថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោតគាំទ្រដោយមានសំឡេង៦១,៣ភាគរយ។
នៅក្នុងការធ្វើប្រជាមតិរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ អ្នកបោះឆ្នោតតម្រូវឲ្យឆ្លើយសំណួរពីរ ដែលមានចម្លើយ«ព្រម» ឬ«មិនព្រម»គាំទ្រសេចក្ដីព្រាងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ និងអនុញ្ញាតឲ្យមានការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីចេញពីកិច្ចប្រជុំរួមគ្នារវាងព្រឹទ្ធសភាដែលមានសមាជិក២៥០រូបនិងរដ្ឋសភាដែលមានសមាជិក ៥០០រូប។
អ្នកទិតៀនលើកឡើងថា កិច្ចប្រជុំរួមរវាងសភាទាំងពីរថ្នាក់ក្នុងការជ្រើសរើសនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីនឹងបើកឱកាសឲ្យមានការជ្រើសរើសនាយករដ្ឋមន្ត្រីដែលមិនឆ្លងតាមរយៈការបោះឆ្នោតនៅក្នុងអាណត្តិថ្មីរបស់រដ្ឋាភិបាលនាពេលអនាគត។
នៅមុនការធ្វើប្រជាមតិរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះចូលមកដល់ រដ្ឋាភិបាលថៃបានហាមយ៉ាងតឹងតែងមិនឲ្យមានការពិភាក្សាវែកញែកពាក់ព័ន្ធនឹងសេចក្ដីព្រាងរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះទេ ដោយបានចាប់ខ្លួនអ្នកធ្វើយុទ្ធនាការប្រឆាំងនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ ដែលក្នុងនោះមាននិស្សិតផងដែរ។ ការចាប់ខ្លួនអ្នកតវ៉ាប្រឆាំងនេះគឺធ្វើឡើងផ្អែកលើច្បាប់ដ៏តឹងតែងដែលឈានដល់ការផាកពិន័យ និងការដាក់ពន្ធនាគាររហូតដល់១០ឆ្នាំផងដែរ។
អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ Amnesty International បានលើកឡើងថា ការបោះឆ្នោតនេះធ្វើឡើងក្នុងស្ថានការណ៍នៃ«ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ» ដែលបង្កើតឲ្យមាន«បរិយាកាសបំភិតបំភ័យ»។
អ្នកបោះឆ្នោតបានរិះគន់ថា ការមិនទទួលបានព័ត៌មានអំពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ និងការហាមប្រាបមិនឲ្យមានការពិភាក្សាវែកញែកអំពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ បានធ្វើឲ្យអ្នកបោះឆ្នោតជាច្រើនមានភាពស្ទាក់ស្ទើរនៅក្នុងការបោះឆ្នោតគាំទ្រ ឬមិនគាំទ្ររដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ។ នេះបើតាមការស្ទង់មតិក្នុងចំណោមអ្នកបោះឆ្នោតនៅមុនការធ្វើប្រជាមតិរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ។
ការិយាល័យរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី Prayut Chan-o-cha បានបញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្ដីប្រកាសមួយកាលពីល្ងាចថ្ងៃអាទិត្យទី៧ ខែសីហាថា ការធ្វើប្រជាមតិរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ«ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលធ្វើឡើងក្នុងលក្ខខណ្ឌមានតម្លាភាព និងភាពបើកទូលាយ»។
នៅឯស្ថានីយបោះឆ្នោតមួយកន្លែងនៅក្នុងទីក្រុងបាងកកកាលពីថ្ងៃអាទិត្យទី៧ ខែសីហាកន្លងទៅនេះ លោក Yosporn Limpaphan បាននិយាយថា លោកគាំទ្ររដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ ពីព្រោះលោកចង់ឃើញប្រទេសថៃវិវឌ្ឍទៅមុខ។
លោក Yosporn Limpaphan បានបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា៖
«ខ្ញុំមកស្ថានីយបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃនេះដើម្បីបោះឆ្នោតគាំទ្រសេចក្ដីព្រាងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ ដើម្បីកុំឲ្យប្រទេសវិលត្រឡប់ទៅរកស្ថានការណ៍ដូចកាលពីអតីតកាល។ ប្រសិនបើសេចក្ដីព្រាងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះមិនត្រូវបានគេបោះឆ្នោតគាំទ្រនោះទេ នោះខ្ញុំចង់សុំឲ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីឲ្យនៅកាន់តំណែងដដែលដើម្បីដឹកនាំប្រទេសបន្តទៅមុខទៀត»។
ប្រជាពលរដ្ឋថៃភាគច្រើន ដែលរស់នៅក្នុងទីក្រុងធំៗ បានត្រឡប់ទៅកាន់ស្រុកកំណើតរបស់ពួកគេវិញនៅតាមខេត្តផ្សេងៗដើម្បីបោះឆ្នោតនៅតាមស្ថានីយបោះឆ្នោតរបស់ពួកគេក្នុងចំណោមស្ថានីយបោះឆ្នោតទាំង៩៥០០០ស្ថានីយនៅទូទាំងប្រទេស ដោយក្នុងនោះមានអ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតប្រហែល៥០លាននាក់។
ភាពចលាចលផ្នែកនយោបាយ
រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះគឺជារដ្ឋធម្មនុញ្ញទី២០របស់ប្រទេសថៃ បន្ទាប់ពីប្រទេសនេះបានសម្រេចយករបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញតាំងពីឆ្នាំ១៩៣២មក និងបន្ទាប់ពីប្រទេសនេះឆ្លងកាត់ភាពវឹកវរផ្នែកនយោបាយអស់រយៈពេលមួយទសវត្សកន្លងមក។
ការតវ៉ាប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី Yingluck Shinawatra កាលពីឆ្នាំ២០១៣ បានបណ្ដាលឲ្យមានការធ្វើរដ្ឋប្រហារដោយយោធានៅក្នុងខែឧសភាឆ្នាំ២០១៤ ដែលដឹកនាំដោយមេបញ្ជាការយោធាលោក Prayut Chan-o-cha ដែលឥឡូវនេះលោកគឺជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់ប្រទេសថៃ និងជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលយោធា ដែលហៅថា ក្រុមប្រឹក្សាជាតិដើម្បីសន្តិភាព និងសន្តិសុខ (National Council for Peace and Order)។
ចាប់តាំងពីឡើងកាន់អំណាចមក ក្រុមប្រឹក្សាជាតិដើម្បីសន្តិភាព និងសន្តិសុខនេះបានក្ដោបក្ដាប់អំណាចគ្រប់គ្រងយ៉ាងណែន ដែលបណ្ដាលឲ្យមានការរិះគន់អំពីស្ថានការណ៍សិទ្ធិមនុស្សក្រោមអំណាចគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលយោធានេះ និងការរិះគន់អំពីការរឹតបន្តឹងចំពោះសេរីភាពនយោបាយ។
អ្នកស្រី Noi ដែលជាមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលមួយរូប ហើយដែលសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះពេញ បាននិយាយថា អ្នកស្រីចង់ឃើញលោក Prayut ធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរហូតដល់ការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិដែលរំពឹងថា នឹងធ្វើឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៧។
អ្នកស្រីលើកឡើងយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំចូលចិត្តលោក Prayut Chan-o-cha។ ដូច្នេះខ្ញុំឯកភាពជាមួយគាត់។ ប្រទេសថៃត្រូវការលោក Prayut មួយរយៈសិន។ បន្ទាប់ពីលោកបានធ្វើអ្វីៗចប់សព្វគ្រប់រួចរាល់ហើយ យើងអាចមានការបោះឆ្នោតបាន»។
ការផ្ដោតលើអំពើពុករលួយ
នៅក្នុងទីក្រុងឈៀងម៉ៃ ដែលស្ថិតនៅភាគខាងជើងប្រទេសថៃ លោក Tawan Laopeth បានបង្ហាញក្តីសង្ឃឹមថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះនឹងផ្ដោតលើបញ្ហាមួយចំនួនដូចជាអំពើពុករលួយជាដើម។
លោក Tawan បាននិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖
«មនុស្សរាល់គ្នាចង់ឃើញប្រទេសថៃមានការអភិវឌ្ឍគ្រប់វិស័យ ទាំងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងនយោបាយ។ ពួកយើងមិនចង់ឃើញប្រទេសដើរថយក្រោយទៅរកសម័យកាលខ្មៅងងឹត ដែលមានមនុស្សវាយប្រយុទ្ធគ្នា និងមានអំពើពុករលួយនោះទេ»។
ចំណែកអ្នកបោះឆ្នោតផ្សេងទៀត ដូចជាតួសម្ដែងល្បីឈ្មោះលោក Willy Macintosh ជាដើម បាននិយាយថា មានការព្រួយបារម្ភពាក់ព័ន្ធនឹងស្ថានការណ៍នយោបាយទៅថ្ងៃមុខ។
លោក Macintosh បញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «សព្វថ្ងៃនេះ ប្រទេសថៃមិនមែនជាដែនដីនៃស្នាមញញឹមទៀតទេ ពីព្រោះដោយសារតែបញ្ហាអំពើពុករលួយ និងបញ្ហាផ្សេងៗទៀតដែលមិនអាចដោះស្រាយបាន ហើយប្រជាពលរដ្ឋកំពុងតែបាត់បង់ជំនឿចិត្តលើប្រព័ន្ធនយោបាយសព្វថ្ងៃនេះហើយ»។
អ្នកគាំទ្រលោកស្រី Yingluck អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីដែលត្រូវគេទម្លាក់ចេញពីតំណែង ដឹកនាំដោយរណសិរ្សរួបរួមដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យប្រឆាំងនឹងរបបផ្ដាច់ការ (UDD) ដែលគេស្គាល់ថា ជាក្រុមអាវក្រហមនោះ គឺជាក្រុមនៅក្នុងចំណោមអ្នកធ្វើយុទ្ធនាការមិនឲ្យមានការបោះឆ្នោតគាំទ្ររដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ។
គណបក្សនយោបាយសំខាន់ៗ ដូចជាគណបក្សភឿថៃ (Pheu Thai Party) របស់លោកស្រី Yingluck និងគណបក្សអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ (Democrat Party) របស់លោក Abhisit Vejjajiva ក៏មិនគាំទ្រឲ្យមានការបោះឆ្នោតយល់ព្រមចំពោះរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះដែរ។
នៅក្រោមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ គណបក្សនយោបាយសំខាន់ៗនឹងមានតួនាទីថយចុះជាងមុន ដែលនឹងបើកឱកាសឲ្យមានការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះដែលខ្សោយជាងមុន និងមានលក្ខណៈតូចជាងមុន។
លោកស្រី Tida Thavornseth មេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃរណសិរ្សរួបរួមដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យប្រឆាំងនឹងរបបផ្ដាច់ការ UDD បានលើកឡើងថា ចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតបានចេញទៅបង្ហាញឆន្ទៈរបស់ខ្លួនតិចជាង៨០ភាគរយ ទោះបីជាមន្ត្រីសន្តិសុខបានជំរុញប្រជាពលរដ្ឋឲ្យគាំទ្ររដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះក៏ដោយ។។ ចំនួន៨០ ភាគរយនេះជាតួលេខដែលរំពឹងទុកដោយអាជ្ញាធរបោះឆ្នោត។
លោកស្រីនិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «នៅតាមស្ថានីយបោះឆ្នោតភាគច្រើនមានមនុស្សតិចតួចប៉ុណ្ណោះចេញទៅបោះឆ្នោត។ ប៉ុន្តែនៅតាមស្ថានីយបោះឆ្នោតខ្លះ មានទាហានជាច្រើនចេញមកបោះឆ្នោត។ គេមិនសូវឃើញមានប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញចេញមកបោះឆ្នោតនោះទេ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំខ្លាចថា ចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតដែលជាប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញចេញទៅបោះឆ្នោតប្រហែលមានតែ៥០ភាគរយប៉ុណ្ណោះ»។
ប៉ុន្តែលោក Titpol Phakdeewanich ដែលជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយមកពីសាកលវិទ្យាល័យមួយកន្លែងនៅក្នុងខេត្ត Ubon Ratchathani ភាគពាយព្យប្រទេសថៃ បានបញ្ជាក់ថា អ្នកគាំទ្រក្រុមអាវក្រហមមួយចំនួនអាចបោះឆ្នោតគាំទ្ររដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ ដោយសារតែខ្លាចរដ្ឋាភិបាលយោធានៅបន្តកាន់អំណាចបន្ថែមទៀត និងដោយសារតែចង់ឲ្យមានការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិជាថ្មីនៅពេលខាងមុខ។
លោកបានរៀបរាប់យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «មានឱកាសច្រើនដែលអាចធ្វើឲ្យរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះត្រូវគេអនុម័តបាន ដោយសារតែអ្នកគាំទ្រក្រុមអាវក្រហមភាគច្រើនដែលខ្ញុំនិយាយជាមួយ មានអារម្មណ៍ថា ពួកគេមួយចំនួនបានបោះឆ្នោតគាំទ្ររដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ។ ខ្ញុំមិនចង់មានន័យថា ការបោះឆ្នោតយល់ចំពោះរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះគឺជាការគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលយោធានោះទេ ប៉ុន្តែការបោះឆ្នោតយល់ព្រមពីពួកអាវក្រហមគឺគ្រាន់តែជាការចង់ឲ្យប្រទេសវិលត្រឡប់ទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យវិញតែប៉ុណ្ណោះ ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលយោធាបានព្យាយាមបញ្ចុះបញ្ចូលថា ប្រសិនបើអ្នកបោះឆ្នោតគាំទ្ររដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ ប្រទេសរបស់យើងនឹងវិលទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យវិញ»។
ពួកយោធាបាននិយាយថា ប្រសិនបើរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះមិនត្រូវបានគេគាំទ្រនោះទេ នោះខ្លួននឹងតាក់តែងសេចក្ដីព្រាងរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីទៀត ដោយមិនមានការពិភាក្សាវែកញែកអ្វីនោះទេ ហើយនឹងចាប់ផ្ដើមផ្ដោតលើការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិថ្មីនាឆ្នាំក្រោយ។
អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនានា និយាយថា ការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកយោធាលើព្រឹទ្ធសភាដែលបង្កើតឡើងតាមការជ្រើសតាំង និងរដ្ឋសភាដែលមានអំណាចខ្សោយជាងមុន អាចបណ្ដាលឲ្យពួកយោធាពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនយ៉ាងហោចណាស់ក៏៥ឆ្នាំទៅមុខទៀតដែរ បើផ្អែកលើមាត្រាស្ដីពីដំណាក់កាលអន្តរកាលនៃច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេសថៃ៕
ប្រែសម្រួលដោយ៖ ភី សុភាដា
