នៅក្នុងការសាកល្បងដើម្បីផ្សះផ្សាបញ្ហានយោបាយ រដ្ឋាភិបាលយោធាថៃកំពុងតែជាប់គាំងនៅក្នុងការតទល់នឹងក្រុមព្រះសង្ឃនៅឯវត្តអារាមពុទ្ធសាសនាដ៏មានឥទ្ធិពលមួយកន្លែង ដែលជាទីអារាមដែលធ្វើឲ្យមានការជជែកដេញដោលនៅទូទាំងប្រទេសពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយសាសនា។
វត្តព្រះធម្មកាយ (Phra Dhammakaya) ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយ ៥០ គីឡូម៉ែត្រ ភាគខាងជើងទីក្រុងបាងកក គ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដី ៣៣៦ ហិចតា។ ទីអារាមនេះមានសំណង់អគារនិងអាស្រមសមាធិជាច្រើនខ្នង ដែលត្រូវគេរាយការណ៍ថា មានតម្លៃរហូតដល់ទៅរាប់រយលានដុល្លារអាមេរិក ឬក៏អាចរហូតដល់រាប់ពាន់លានដុល្លារអាមេរិកឯណោះ។
វត្តព្រះធម្មកាយ ដែលជាទីអារាមដ៏មានឥទ្ធិពលជាងគេបង្អស់មួយនៅក្នុងប្រទេសថៃ បានទាក់ទាញអ្នកមានជំនឿមុតមាំជាច្រើនម៉ឺននាក់មកធ្វើសមាធិជាក្រុម និងបួសរៀនជាព្រះសង្ឃ។ វត្តអារាមនេះក៏មានឈ្មោះបោះសំឡេងដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅទូទាំងប្រទេសថៃ និងក្រៅប្រទេសទៀតផង។
អ្នកវិភាគនានានិយាយថា វត្តនេះបានក្លាយជាកន្លែងប្រជែងគ្នាដើម្បីក្ដោបយកឥទ្ធិពលផ្នែកពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសថៃ។ ព្រះពុទ្ធសាសនានេះជាសាសនាដែលប្រជាពលរដ្ឋថៃជាង ៩០ ភាគរយនៃប្រជាជនសរុបចំនួន ៦៨ លាននាក់ប្រតិបត្តិតាម។
ចំណែកឯក្រុមអ្នកវិភាគនយោបាយវិញបាននិយាយថា ឥទ្ធិពលដ៏មហិមារបស់វត្តអារាមមួយនេះ ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងឥទ្ធិពលនៅក្នុងឋានានុក្រមព្រះពុទ្ធសាសនាផងដែរនោះ ត្រូវបានគេយល់ឃើញថា កំពុងតែប្រឈមជាមួយនឹងសហគមន៍អ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនាដែលប្រកាន់វិន័យចាស់។
ព្រះចៅអធិការវត្តដ៏មានឥទ្ធិពល
កាលពីមុន ព្រះសង្ឃនៅវត្តព្រះធម្មកាយនេះ បានស្នើឲ្យមានការទទួលស្គាល់ព្រះពុទ្ធសាសនាជាសាសនារបស់រដ្ឋនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលការស្នើសុំនេះត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិមុនៗជំទាស់។
គេឃើញមានការរិះគន់ចំពោះព្រះចៅអធិការវត្តដ៏មានឥទ្ធិពល ព្រះតេជគុណ Dhammajayo ដែលមានព្រះជន្ម ៧២ វស្សា និងចំពោះទ្រព្យសម្បត្តិដ៏មហាសាលរបស់វត្តព្រះធម្មកាយនេះ។ មានគេរាយការណ៍ថា អ្នកមានជំនឿស៊ប់បានបរិច្ចាគថវិកាជាច្រើនឲ្យវត្តអារាមមួយនេះដើម្បីទទួលបានបុណ្យកុសលល្អ។
រឿងរ៉ាវចម្រូងចម្រាសបានកើតឡើងចំពោះវត្តព្រះធម្មកាយ បន្ទាប់ពីបុគ្គលមានជំនឿស៊ប់ម្នាក់ ដែលជាបុគ្គលិកជាន់ខ្ពស់មួយរូបនៃគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុមួយកន្លែង បានលួចបន្លំប្រាក់ ៣៤៤ លានដុល្លារអាមេរិក និងបានបរិច្ចាគប្រាក់ ៤២ លានដុល្លារអាមេរិក មកឲ្យវត្តអារាមនេះ។ មន្ត្រីគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុរូបនោះកំពុងជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ ពីបទចោរកម្ម។ វត្តព្រះធម្មកាយនេះបានឲ្យដឹងថា ខ្លួនបានបង់ប្រាក់ទៅឲ្យគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុនោះវិញ ក្នុងចំនួនសរុប ៣០ លានដុល្លារអាមេរិក ជាសាច់ប្រាក់ និងជាសែក។
ប៉ុន្តែ អាជ្ញាធរថៃបាននិយាយថា ព្រះចៅអធិការ Dhammajayo ត្រូវប្រឈមមុខនឹងបទចោទប្រកាន់ពាក់ព័ន្ធនឹងការទទួលប្រាក់បរិច្ចាគនោះ ក៏ដូចជាបទចោទប្រកាន់ផ្សេងៗទៀត។ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ រដ្ឋាភិបាលថៃបានចេញបញ្ជាឲ្យចាប់ខ្លួនព្រះចៅអធិការវត្តរូបនេះ តែព្រះអង្គបានគេចពីការចាប់ខ្លួននេះ ដោយមិនព្រមប្រគល់ខ្លួនឲ្យអាជ្ញាធរ។
ក្រុមមេធាវីរបស់ព្រះចៅអធិការវត្តអង្គនេះ បានប្រាប់បណ្ដាញផ្សព្វផ្សាយក្នុងស្រុកថា ព្រះអង្គមិនបានដឹងថា ប្រាក់បរិច្ចាគនោះគឺបានមកពីប្រាក់លួចបន្លំនោះទេ។
ដោយអនុវត្តអំណាចទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញបណ្ដោះអាសន្ន ដែលផ្ដល់អំណាចទូលំទូលាយដល់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា (Prayuth Chan-o-Cha) រដ្ឋាភិបាលថៃបានបន្ថែមកិច្ចប្រឹងប្រែងនៅក្នុងការចុះឆែកឆេរវត្តព្រះធម្មកាយនេះ។
ការចុះឆែកឆេរបង្កឲ្យមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នា
ប៉ូលិស និងមន្ត្រីរាប់រយនាក់ត្រូវបានបញ្ជូនមកវត្តព្រះធម្មកាយ ចាប់តាំងពីពាក់កណ្ដាលខែកុម្ភៈមកម្ល៉េះ ដែលនេះបានបង្កឲ្យមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នាជាមួយនឹងព្រះសង្ឃ និងអ្នកគាំទ្រព្រះចៅអធិការ ដែលឈរតម្រៀបគ្នាជាច្រើនជួរ។
លោក Gotham Areeya ទីប្រឹក្សានៃវិទ្យាស្ថានសិក្សាផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងសន្តិភាពនៅសាកលវិទ្យាល័យ Mahidol បាននិយាយថា ការប្រឈមមុខដាក់គ្នានោះគឺជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចប្រឹងប្រែងផ្លូវការដើម្បី «កែទម្រង់» ពុទ្ធសាសនា និងកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលរបស់វត្តព្រះធម្មកាយ។
លោក Gotham បានបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា៖ « [ស្ថាប័នពុទ្ធសាសនា] បានពិនិត្យពិច័យលើរបៀបដែលវត្តព្រះធម្មកាយកំពុងពង្រីកខ្លួន ដោយបង្កើតឲ្យមានអ្នកប្រតិបត្តិតាមកាន់តែច្រើនទៅៗ ដែលមិនត្រឹមតែនៅក្នុងប្រទេសប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងនៅខាងក្រៅប្រទេសផងដែរនោះ។ ឥទ្ធិពលរបស់វត្តនេះគឺដោយសារវត្តនេះមានអ្នកគ្រប់គ្រងប៉ិនប្រសព្វ ដែលពួកគេអាចរៀបចំពិធីបំបួសព្រះសង្ឃម្ដងបានមួយសែនអង្គឯនោះ។ វត្តនេះជាកន្លែងដ៏មានឥទ្ធិពលមួយ ដោយមានប្រាក់បរិច្ចាគឧបត្ថម្ភជាច្រើន»។
យុទ្ធសាស្ត្រនៃការបំបួសព្រះសង្្ឃជាក្រុម និងពិធីបុណ្យនានា បានទាក់ទាញអ្នកគាំទ្ររាប់ម៉ឺននាក់ ដែលក្នុងនោះរួមមានអ្នកនយោបាយដ៏មានឥទ្ធិពល អ្នកការិយាធិបតេយ្យ និងសហគមន៍អ្នកជំនួញជាដើម។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី ឥទ្ធិពលរបស់វត្តព្រះធម្មកាយនេះ បាននាំឲ្យមានការប្រេះស្រាំនៅក្នុងសហគមន៍អ្នកកាន់សាសនាព្រះពុទ្ធ។
ការបែងចែកមេដឹកនាំពុទ្ធសាសនានៅថៃ
អ្នកសង្កេតការណ៍នានានិយាយថា វត្តព្រះធម្មកាយបានស្វះស្វែងពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនតាមរយៈក្រុមព្រះសង្ឃដែលមើលការខុសត្រូវលើព្រះពុទ្ធសាសនានៅក្នុងប្រទេសថៃ ក៏ដូចជាតាមរយៈការិយាល័យពុទ្ធសាសនិកជាតិផងដែរ។
កាលពីឆ្នាំ ១៩៩៩ សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជនាគ្រានោះបានចោទប្រកាន់វត្តព្រះធម្មកាយថាបានបកស្រាយខុសចំពោះទ្រឹស្ដីពុទ្ធសាសនា ដោយបង្កើតឲ្យមានជម្លោះ និងបានស្នើឲ្យផ្សឹកព្រះចៅអធិការ Dhammajayo។ ហើយក៏មានការប្រកាសថា ព្រះចៅអធិការ Dhammajayo ត្រូវតែប្រគល់មកវិញនូវគ្រប់ទ្រព្យសម្បត្តិ និងថវិកាទាំងអស់ ដែលព្រះអង្គទទួលបាន ក្នុងអំឡុងពេលព្រះអង្គបំពេញតួនាទីជាព្រះសង្ឃ។
បទចោទប្រកាន់ព្រហ្មទណ្ឌមួយប្រឆាំងនឹងព្រះចៅអធិការ Dhammajayo ត្រូវបានដកចេញវិញកាលពីឆ្នាំ ២០០៦ ហើយការស៊ើបអង្កេតរបស់ការិយាល័យពុទ្ធសាសនាជាតិក៏មិនអាចបន្តទៅមុខទៀតបាន «ដោយសារតែមិនមានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់»។
ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីឡើងកាន់អំណាចក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ មក រដ្ឋាភិបាលយោធាបានចាត់វិធានការដើម្បីទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលរបស់វត្តអារាមនោះ ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងឥទ្ធិពលរបស់វត្តនេះនៅក្នុងឋានានុក្រមរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាផងដែរ។
ការតែងតាំងសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជថ្មីព្រះនាម Ariavongsagatanana ត្រូវបានធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីមានការកែប្រែច្បាប់ដែលផ្ដល់សិទ្ធិអំណាចដល់ព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទ Maha Vajiralongkorn ដែលជាព្រះមហាក្សត្រថ្មីរបស់ថៃ ក្នុងការជ្រើសរើសសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ។
ការតែងតាំងនេះមានឥទ្ធិពលលុបលើការជ្រើសរើសសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជកាលពីលើកមុនៗ ដែលត្រូវបានគេរាយការណ៍ថា មានទំនាក់ទំនងជិតដិតនឹងវត្តព្រះធម្មកាយ។
នៅក្នុងចំណាត់ការបន្តទៀត នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃលោកប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា បានដកប្រមុខការិយាល័យពុទ្ធសាសនាជាតិចេញពីតំណែង ដោយបានដាក់សមាជិកមួយរូបរបស់មន្ទីរស៊ើបអង្កេតពិសេសនៃក្រសួងយុត្តិធម៌ជំនួសវិញ។
លោកប្រាយុទ្ធក៏បានបញ្ជាឲ្យមន្ត្រីយោធា និងប៉ូលិសបន្តស្វែងរកព្រះចៅអធិការវត្តព្រះធម្មកាយបន្ដទៀត។ ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនានានា បានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលលុបចោលបទបញ្ជានោះ។
ការស្វែងរកព្រះចៅអធិការវត្តព្រះធម្មកាយ
លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី Prawit Wongsuwan បាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលប្ដេជ្ញាបន្តស្វែងរកព្រះចៅអធិការវត្តព្រះធម្មកាយទៅមុខទៀត។
លោក Prawit បានបញ្ជាក់ប្រាប់បណ្ដាញផ្សព្វផ្សាយក្នុងស្រុកថា៖ «ការស្វែងរក (ព្រះចៅអធិការ) នឹងនៅតែបន្ត មិនថាអស់រយៈពេលប៉ុន្មានសប្ដាហ៍ទៅមុខទៀត ឬសូម្បីតែរយៈពេលមួយឆ្នាំទៀតក៏ដោយ... ក្រុមអាជ្ញាធរកំពុងព្យាយាមបញ្ចៀសការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយហិង្សា។ ប៉ុន្តែ វាជាការសំខាន់នៅក្នុងការបន្តអនុវត្តច្បាប់»។
លោក Panitan Wattanayagorn ដែលជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងជាទីប្រឹក្សារបស់លោក Prawit បាននិយាយថា មានសំណើមួយបានស្នើទៅព្រះចៅអធិការ Dhammajayo ឲ្យបង្ហាញខ្លួននៅតុលាការ និង «តតាំងនៅក្នុងរឿងក្ដីនេះ» ប៉ុន្តែសំណើនោះត្រូវបានច្រានចោល។
លោក Panitan បានប្រាប់ VOA ថា៖ «ដូចនេះរដ្ឋាភិបាលមិនស្ថិតនៅក្នុងគោលជំហរណាមួយដែលដកថយពីការអនុវត្តច្បាប់នោះទេ។ មានការព្យាយាមក្នុងការធានាពី [ការបញ្ចៀស] ផលវិបាកផ្សេងៗ ដែលអាចកើតមានឡើងពីការជំរុញទៅមុខចំពោះការអនុវត្តច្បាប់»។
លោកបានបន្តថា រដ្ឋាភិបាលមានគោលដៅបញ្ចៀសការប្រឈមមុខដាក់គ្នាដោយហិង្សា។ លោកបានបន្ថែមថា មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលនានា «ត្រូវធ្វើការដោយសន្តិវិធី ហើយពួកគេត្រូវធានាថា នឹងមានដំណោះស្រាយមួយដែលមនុស្សភាគច្រើនអាចទទួលយកបាន»។
ព្រះតេជគុណ Mano Laohavanich ដែលជាអតីតព្រះសង្ឃជាន់ខ្ពស់មួយអង្គនៅវត្តព្រះធម្មកាយ ដែលបានដកខ្លួនចេញពីទ្រឹស្ដីពុទ្ធសាសនារបស់ព្រះចៅអធិការ Dhammajayo បន្ទាប់ពីបានសិក្សាទ្រឹស្ដីនោះអស់រយៈពេល ១៧ ឆ្នាំ មកហើយនោះ បានគិតថា ព្រះចៅអធិការគឺកំពុងស្ថិតនៅក្នុងវត្តអារាមនោះ ហើយបានគេចខ្លួនពីការតាមចាប់កន្លង
ព្រះតេជគុណ Mano បានប្រាប់ VOA ថា៖ «ព្រះអង្គគិតថា ការប្រឈមមុខដាក់គ្នានោះនឹងមិនអូសបន្លាយយូរនោះទេ គឺប្រហែលជា ១ ឬ ២ សប្ដាហ៍យ៉ាងយូរបំផុត។ មន្ត្រីសន្តិសុខត្រូវបំបែកក្រុមមនុស្សនៅឯផ្សារក្នុងស្រុកមួយ ដែលតវ៉ាប្រឆាំងនឹងចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ហើយបន្ទាប់មកពួកគេត្រូវបិទប្រព័ន្ធអគ្គិសនីដែលផ្គត់ផ្គង់ដល់វត្តនោះ។ នេះជារបៀបដែលពួកគេនឹងធ្វើវា»។ លោកបានបន្តថា រដ្ឋាភិបាលនៅតែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងជាងនៅក្នុងការប្រឈមមុខដាក់គ្នានេះ ហើយមិនមានផ្លូវណាមួយ ដែលព្រះចៅអធិការអាចរត់គេចខ្លួនបានឡើយ។
លោក Attayuth Bootsiripoom អ្នកនិពន្ធប្រចាំសារព័ត៌មាន The Nation បានចោទសួរពី «ភាពស្របច្បាប់នៃការបញ្ជូនមន្ត្រីប៉ូលិស និងទាហានរាប់ពាន់នាក់ដើម្បីចាប់ព្រះសង្ឃមួយអង្គ ដែលគិតឲ្យសព្វទៅ គឺត្រូវបានចោទប្រកាន់ត្រឹមតែពីការប្រព្រឹត្តខុសឆ្គងប៉ុណ្ណោះជាជាងបទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរណាមួយនោះ»៕
ប្រែសម្រួលដោយ ណឹម សុភ័ក្រ្តបញ្ញា
