ប្រទេសមួយចំនួននៅទ្វីបអាស៊ីដែលធ្លាប់មានទំនាក់ទំនងតានតឹងជាមួយនឹងប្រទេសចិន ដូចជាប្រទេសជប៉ុន និងវៀតណាមជាដើម កំពុងប្រឈមនឹងសម្ពាធក្នុងប្រទេសឲ្យចាត់វិធានការបន្ថែមទៀតនៅក្នុងការទប់ស្កាត់ការឆ្លងរាលដាលនៃមេរោគកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មីដ៏កាចសាហាវ នៅពេលដែលមានការភ័យខ្លាចថា ប្រទេសចិនប្រហែលជាដោះស្រាយការឆ្លងរាតត្បាតនៃមេរោគប្រភេទថ្មីនេះដោយមិនមានការទទួលខុសត្រូវ។
អ្នកវិភាគនយោបាយមួយចំនួនបាននិយាយថា ការសង្ស័យដែលថារដ្ឋាភិបាលចិនមិនបានរាយការណ៍ពីចំនួនពិតប្រាកដនៃករណីឆ្លងមេរោគនេះដើម្បីរក្សាស្ថិរភាពសង្គមនោះ នឹងជះឥទ្ធិពលទៅដល់ប្រទេសជិតខាង ដែលសង្ឃឹមថានឹងអាចគ្រប់គ្រងការឆ្លងរាលដាលនៃមេរោគថ្មីនេះបានដោយខ្លួនឯងក្នុងចំណោមអ្នកដែលធ្វើដំណើរមកពីប្រទេសចិន។
ករណីឆ្លងមេរោគនេះភាគច្រើនគឺស្ថិតនៅតែក្នុងប្រទេសចិនប៉ុណ្ណោះ ដែលនៅទីនោះ មេរោគនេះត្រូវបានគេឃើញដំបូងកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំមុន នៅក្នុងទីក្រុង Wuhan។ មេរោគនេះបានឆ្លងទៅប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ីចំនួន ៦ ផ្សេងទៀត។
ជម្លោះដែនសមុទ្រ ការប្រជែងទាមទារអធិបតេយ្យភាព និងបញ្ហានានាដែលបន្សល់ទុកពីសម័យសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ រួមទាំងការសង្ស័យចំពោះប្រទេសចិនរឿងដោះស្រាយជាមួយជាមួយនឹងមេរោគកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មីនេះ គឺជាបញ្ហាប្រឈមសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលនៃបណ្ដាប្រទេសអាស៊ីមួយចំនួននៅក្នុងការឆ្លើយតបចំពោះការភ័យខ្លាចរបស់ពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់អ្នកវិភាគនានា។
លោក Alex Chiang សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកនយោបាយអន្តរជាតិនៃសាកលវិទ្យាល័យ National Chengchi University ក្នុងទីក្រុងតៃប៉ិ កោះតៃវ៉ាន់ និយាយថា៖ «ប្រសិនបើអ្នកជាមនុស្សសុទិដ្ឋិនិយម អ្នកនឹងគិតថា ចិននឹងព្យាយាមកែសម្រួលគោលនយោបាយរបស់ខ្លួនចំពោះប្រទេសទាំងនោះ។ ចិនអាចនឹងមិនសូវធ្វើការទាមទារ និងអាចពិចារណាស្របតាមផលប្រយោជន៍របស់ប្រទេសទាំងនោះ។ ប្រសិនបើចិនធ្វើដូចពីមុន ខ្ញុំគិតថា នឹងមានបញ្ហាកាន់តែខ្លាំងនាពេលអនាគត»។
ការធ្វើដូចពីមុននេះចង់សំដៅលើការផ្ទុះឡើងនូវមេរោគ SARS ឬគេហៅថាជំងឺរលាកផ្លូវដង្ហើមធ្ងន់ធ្ងរនៅក្នុងប្រទេសចិនកាលពីឆ្នាំ ២០០៣។ ពីដំបូងឡើយ រដ្ឋាភិបាលចិនបានរាយការណ៍ថាមានករណីឆ្លងតិចតួច ទោះបីជាមានសេចក្ដីរាយការណ៍ក្រៅផ្លូវការថា ករណីនៃការឆ្លងមេរោគនេះកើនឡើងខ្លាំងក៏ដោយ។
នៅក្នុងទីក្រុង Wuhan កាលពីខែមករា បន្ទាប់ពីមានសេចក្ដីប្រកាសក្នុងទីក្រុងនេះជាលើកដំបូងស្ដីពីមេរោគកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មីនេះ ប៉ូលិសបានឃាត់ខ្លួនមនុស្ស ៨ នាក់ ដែលត្រូវបានគេសង្ស័យថា បានផ្សព្វផ្សាយពាក្យចចាមអារ៉ាម។
អ្នកវិភាគនៅក្នុងតំបន់និយាយថា ប្រទេសជិតខាងចង់ដឹងពីការពិត ដើម្បីឱ្យពួកគេអាចដាក់ចេញនូវបម្រាមធ្វើដំណើរ ដែលមានលក្ខណៈសមស្រប។ ការរឹតត្បិតធូររលុងអាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់ប្រព័ន្ធសុខាភិបាលក្នុងស្រុក ប្រសិនបើជនជាតិចិននាំយកមេរោគនោះចូលទៅក្នុងប្រទេសទាំងនោះ ចំណែកឯការរឹតត្បិតតឹងតែងខ្លាំងពេកអាចប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម និងទេសចរណ៍ជាមួយនឹងប្រទេសចិន ដែលជាប្រទេសមានសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេបំផុតនៅទ្វីបអាស៊ី។
លោក Ibrahim Suffian ប្រធានកម្មវិធីមួយនៃមជ្ឈមណ្ឌល Merdeka ដែលជាអង្គការស្ទង់មតិនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី បាននិយាយថា៖ «បណ្ដាញសង្គមតាមអ៊ីនធឺណិតបានបង្ហាញថា ការឆ្លងមេរោគនេះមានចំនួនច្រើនជាងករណីឆ្លងដែលបានរាយការណ៍ផ្លូវការទៅទៀត។ ច្បាស់ណាស់ មានការសង្ស័យខ្លះៗអំពីការពិតនៃទិន្នន័យដែលរដ្ឋាភិបាលចិនបានរាយការណ៍»។
លោក Jeffrey Kingston សាស្ត្រាចារ្យប្រវត្តិសាស្ត្រនៃសាកលវិទ្យាល័យ Temple University ក្នុងប្រទេសជប៉ុន បាននិយាយថា ប្រទេសជប៉ុនបានរង់ចាំរហូតទាល់តែការឈប់សម្រាកក្នុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីចិនចប់នៅចុងខែមករា ទើបបង្កើនការរឹតត្បិតលើការធ្វើដំណើរមកដល់របស់ជនជាតិចិន ដោយសារតែជប៉ុនបានព្យាយាមបង្ហាញ «ភាពគួរសម» មុនពេលដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានាធិបតីចិនលោក ស៊ី ជីនពីង ដែលរំពឹងទុករួចមកហើយ ចូលមកដល់។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី មន្ត្រីមួយចំនួនមានការព្រួយបារម្ភថា ការឆ្លងរាលដាលនៃមេរោគថ្មីនេះកាន់តែយូរអាចនឹងប៉ះពាល់ដល់ការចូលរួមនៅក្នុងការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិករដូវក្ដៅឆ្នាំ ២០២០ នៅក្នុងទីក្រុងតូក្យូ ប្រទេសជប៉ុន នៅពេលខាងមុខ។
លោក Kingston បញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំគិតថា មនុស្សគ្រប់គ្នាកំពុងតែមានការប្រយ័ត្នប្រយែង។ ឥឡូវនេះមានការត្រួតពិនិត្យកាន់តែច្រើន ហើយអាជ្ញាធរសួរអ្នកធ្វើដំណើរថាពួកគេមកពីណា និងដាក់អ្នកដំណើរដែលបង្ហាញរោគសញ្ញាឱ្យនៅដាច់ដោយឡែកពីគេ។ ពួកគេក៏បានរឹតត្បិតអ្នកធ្វើដំណើរដែលមកពីទីក្រុង Wuhan ប្រទេសចិន មិនឲ្យចូលមកផងដែរ។ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលបានរងសម្ពាធយ៉ាងខ្លាំងពីប្រជាពលរដ្ឋដែលមានការភ័យខ្លាចថា វិធានការនេះមានភាពយឺតយ៉ាវ»។
ប្រទេសជប៉ុន និងប្រទេសចិនមានបញ្ហាលំបាករួចទៅហើយនៅក្នុងការចុះសម្រុងជាមួយគ្នា ដោយសារតែបញ្ហាកាលពីសម័យសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ ដែលរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងយល់ថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងតូក្យូមិនបានធ្វើការសុំទោសគ្រប់គ្រាន់ចំពោះការណ៍ដែលជប៉ុនឈ្លានពានទឹកដីចិនកាលពីពេលនោះ។
នៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម ភ្នាក់ងារអន្តោប្រវេសន៍នៅកន្លែងច្រកព្រំដែនដាច់ស្រយាលនានាជាមួយនឹងប្រទេសចិនបានបដិសេធមិនឱ្យចូលក្នុងប្រទេសវៀតណាមចំពោះអ្នកណាដែលធ្លាប់ធ្វើដំណើរទៅប្រទេសចិន ទោះបីជាវាផ្ទុយពីគោលនយោបាយផ្លូវការក៏ដោយ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់ក្រុមហ៊ុនប្រឹក្សាយោបល់អាជីវកម្មឈ្មោះ Dezan Shira & Associates នៅក្នុងកំណត់សម្គាល់ ស្រាវជ្រាវរបស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី ៦ ខែកុម្ភៈ កន្លងទៅនេះ។
រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមបានរាយការណ៍ថាមានករណីឆ្លងមេរោគថ្មីនេះជាង ១០ ករណីរួចហើយនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម។ ប្រទេសនេះក៏មានភាពរកាំរកូសជាមួយនឹងប្រទេសចិនទាក់ទិននឹងរឿងអធិបតេយ្យភាពដែនសមុទ្រផងដែរ ហើយប្រទេសទាំងពីរធ្លាប់បានធ្វើសង្គ្រាមព្រំដែនជាមួយគ្នាកាលពីទសវត្សរ៍ ១៩៧០។
រីឯនៅក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីនវិញ កាលពីថ្ងៃទី ៣ ខែកុម្ភៈកន្លងទៅនេះ លោកប្រធានាធិបតី Rodrigo Duterte បានស្នើប្រជាពលរដ្ឋឲ្យ «បញ្ឈប់ការភ័យខ្លាច និងគំនិតមិនចូលចិត្តចិន» បន្ទាប់ពីប្រទេសរបស់លោកបានរាយការណ៍អំពីករណីស្លាប់ដំបូងដោយសារមេរោគកូរ៉ូណាវីរុសប្រភេទថ្មីនេះ។ នេះបើយោងតាមសេចក្ដីរាយការណ៍របស់សារព័ត៌មាន Manila Bulletin។
ប្រជាពលរដ្ឋហ្វីលីពីនជាច្រើនមានការខឹងសម្បានឹងរដ្ឋាភិបាលចិន ដោយសារតែចិនបានប្រជែងកាន់កាប់កោះតូចៗរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងម៉ានីលនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងតាំងពីឆ្នាំ ២០១២ មក។ ពលរដ្ឋម្នាក់បានបញ្ចេញមតិនៅលើគេហទំព័រព័ត៌មាន Inquirer.net របស់ហ្វីលីពីន ដោយបញ្ជាក់ថា៖ «វាមិនមានអ្វីអាក្រក់នោះទេ ប្រសិនបើយើងប្រុងប្រយ័ត្ន (ឬមានការភ័យខ្លាចចំពោះចិន) នោះ»។
លោកប្រធានាធិបតី Duterte បានធ្វើឱ្យពលរដ្ឋហ្វីលីពីនមានការភ្ញាក់ផ្អើលកាលពីឆ្នាំ ២០១៦ ដោយសារលោកបានបង្កើនទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងប្រទេសចិន។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ ពលរដ្ឋហ្វីលីពីនកំពុងជំរុញរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក Duterte ឱ្យចាត់វិធានការតឹងរ៉ឹងជាងមុន ដោយសារតែពលរដ្ឋចិនចូលមកក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីនកាន់តែច្រើនទៅៗដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើ និងដើម្បីទេសចរណ៍។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់អ្នកស្រី Maria Ela Atienza សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៃសាកលវិទ្យាល័យ University of the Philippines Diliman។
អ្នកស្រីនិយាយថា ដោយមានការឆ្លងរាលដាលនៃមេរោគថ្មីនេះ «មនុស្សមួយចំនួនកំពុងព្យាយាមភ្ជាប់បញ្ហាទាំងនេះបញ្ចូលគ្នា»។
នៅកោះតៃវ៉ាន់ មនុស្សប្រហែលពាក់កណ្ដាលនៅក្នុងរដ្ឋធានីតៃប៉ិ ពាក់ម៉ាស់នៅពេលចេញទៅក្រៅ ទោះបីជាមានការណែនាំផ្លូវការឱ្យកាត់បន្ថយការពាក់ម៉ាស់ ដោយឲ្យពាក់តែនៅកន្លែងដែលមានមនុស្សច្រើនក៏ដោយ។ មនុស្ស ១៦ នាក់បានធ្លាក់ខ្លួនឈឺដោយសារឆ្លងមេរោគនេះនៅកោះតៃវ៉ាន់ ហើយអ្នកពាក់ម៉ាស់និយាយថា ពួកគេបារម្ភពីការកើនឡើងនៃការឆ្លងមេរោគនេះដែលមិនអាចដឹងបាន។
នៅខែនេះ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលតៃវ៉ាន់បានស្នើជាថ្មីសុំចូលជាសមាជិកអង្គការសុខភាពពិភពលោក ទោះបីជាប្រទេសចិនបានបដិសេធក៏ដោយ។ នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ អង្គការសុខភាពពិភពលោកកំពុងជួយទប់ស្កាត់ការឆ្លងរាលដាលនៃមេរោគនេះនៅលើពិភពលោក។
ប្រទេសចិនបានទាមទារអធិបតេយ្យភាពលើកោះតៃវ៉ាន់ និងបានប្រើឥទ្ធិពលការទូតរបស់ខ្លួននៅលើសាកលលោកដើម្បីទប់ស្កាត់តៃវ៉ាន់មិនឱ្យចូលជាសមាជិកអង្គការអន្តរជាតិណាមួយ៕
