សកម្មជនគណបក្សសង្រ្គោះជាតិបន្ថែមទៀតត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសក្នុងសំណុំរឿង«រួមគំនិតក្បត់» ដែលអាជ្ញាធរកម្ពុជាលើកឡើងថា ពាក់ព័ន្ធនឹងការគាំទ្រគម្រោងវិលត្រឡប់របស់លោកសម រង្ស៊ី មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងចូលប្រទេសវិញកាលពីឆ្នាំមុន។
កាលពីថ្ងៃអង្គារ តុលាការខេត្តត្បូងឃ្មុំ បានសម្រេចផ្ដន្ទាទោសសកម្មជនគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ៧នាក់ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារពី៥ទៅ៧ឆ្នាំ ក្នុងសំណុំរឿង«រួមគំនិតក្បត់»។
បើតាមមេធាវីរបស់ពួកគេ ក្នុងចំណោមនោះ មាន៥នាក់ត្រូវបានកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ៧ឆ្នាំនិង២នាក់ទៀតត្រូវផ្ដន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ៥ឆ្នាំតែត្រូវព្យួរទោសសាកល្បង។កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែកញ្ញាឆ្នាំ២០២០ តុលាការខេត្តកំពតក៏បានសម្រេចផ្ដន្ទាទោសអ្នកស្រី ប៉ែន មុំ ដែលជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំកណ្តាលស្រុកទឹកឈូ ខេត្តកំពត ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ៥ឆ្នាំពីបទ«រួមគំនិតក្បត់»នេះដូចគ្នា។
តុលាការបានចោទប្រកាន់ពួកគេពីបទ«រួមគំនិតក្បត់» តាមមាត្រា៤៥៣នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ដែលចែងថា គម្រោងដែលបង្កើតឡើងដោយមនុស្សច្រើននាក់ដើម្បីប្រព្រឹត្តឧបឃាត កាលបើគម្រោងនេះត្រូវបានសម្តែងចេញជារូបរាងច្បាស់លាស់ ដោយអំពើជាក់ស្តែងមួយឬច្រើន។ការរួមគំនិតក្បត់ត្រូវដាក់ពន្ធនាគារពី៥ឆ្នាំទៅ១០ឆ្នាំ។
អ្នកស្រីយ៉ែម វណ្ណណែត អាយុ២៧ឆ្នាំ ជាអតីតសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសង្កាត់សួង ក្រុងសួង ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ថ្លែងប្រាប់VOAពីក្រៅប្រទេសនៅថ្ងៃពុធនេះថាតុលាការបានកាត់ទោសអ្នកស្រីកំបាំងមុខឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ៧ឆ្នាំក្នុងរឿង«រួមគំនិតក្បត់»។ អ្នកស្រីចាត់ទុកថា នេះជារឿងអយុត្តិធម៌មួយ ដោយថាអ្នកស្រីមិនបានប្រព្រឹត្តដូចការចោទប្រកាន់នោះទេ។
អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «ចំពោះខ្ញុំវិញខ្ញុំគិតថា ការកាត់ទោសនេះគឺជារឿងអយុត្តិធម៌បំផុតដែលពួកខ្ញុំមិនអាចទទួលយកបានទេ។ជាការគំរាមកំហែងមកលើពួកខ្ញុំ ក៏ដូចជាបង្ហាញទៅឲ្យបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀត កុំឲ្យគាត់ចូលទៅទទួលលោកសម រង្ស៊ី»។
អ្នកស្រីបន្តថាលោកសម រង្ស៊ីមិនទាន់ត្រូវបានកាត់ថា មានទោសរឿង«រួមគំនិតក្បត់»នេះ ទេ ប៉ុន្តែសកម្មជនមូលដ្ឋានបែរជាត្រូវបានកាត់ឲ្យមានទោសរួចទៅហើយ។
កាលពីខែមីនាឆ្នាំ២០១៩ លោកសម រង្ស៊ី និងអតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ៧នាក់ទៀត ត្រូវបានចៅក្រមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោកកូយ សៅ បង្គាប់ឲ្យចាប់ខ្លួន ក្នុងបទចោទប្រកាន់ដូចៗគ្នាគឺរួមគំនិតក្បត់ និងញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍។ប៉ុន្តែពួកគេមិនត្រូវបានកាត់ឲ្យមានទោសនៅឡើយទេ។
អ្នកស្រីមុយ លី អាយុ៣១ឆ្នាំ ជាកូនរបស់លោក គង់ សំអាន ថ្លែងប្រាប់VOAថា ឪពុករបស់អ្នកស្រី ដែលជាអតីតក្រុមប្រឹក្សាស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី៦ ខែកញ្ញាឆ្នាំ២០២០។ ហើយប្រមាណ២០ថ្ងៃក្រោយមក លោកត្រូវបានកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ៧ឆ្នាំដោយក្រុមគ្រួសារមិនទាន់ដឹងច្បាស់ទេថាតើលោកនឹងត្រូវបន្តឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារខេត្តត្បូងឃ្មុំ ឬក៏នៅពន្ធនាគារព្រៃស រាជធានីភ្នំពេញ។
អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំថាអយុត្តិធម៌ណាស់។ កាត់ទោសគាត់ ទាំងគាត់គ្មានកំហុស។អត់ឲ្យគាត់ហោះហើរទៅណាទៅណី។ បិទសេរីភាពគាត់ខ្លាំងមែនទែន។សូម្បីនិយាយស្តី ក៏គេមិនចង់ឲ្យយើងនិយាយស្តីទៀត»។
ការកាត់ទោសសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំងបន្ថែមទៀតនេះធ្វើឡើងព្រមពេលលោក សម រង្ស៊ីបានប្រកាសកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ថាលោកមានគម្រោងវិលចូលស្រុកសាជាថ្មី បន្ទាប់ពីការប៉ុនប៉ងវិលចូលស្រុកកាលពីខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០១៩ មិនទទួលបានជោគជ័យ។
លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន អតីតតំណាងរាស្ត្របក្សសង្គ្រោះជាតិ មានប្រសាសន៍ថា នេះជាការកាត់ទោសធ្ងន់ធ្ងន់ណាស់សម្រាប់សកម្មជននៅមូលដ្ឋាន ព្រោះពួកគាត់មិនមែនជាអ្នកសម្រេចចិត្តនយោបាយ ដោយគ្រាន់តែជាអ្នកដើរតាមថ្នាក់ដឹកនាំ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ហើយដើរតាមនេះ ខ្ញុំមើលទៅហាក់ដូចជាមិនមានអីជាក់ស្តែងដែលអាចទៅផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ឬក៏ធ្វើវិទ្ធង្សនានយោបាយ សេដ្ឋកិច្ចអី... មិនមានទាំងអស់។មិនមានលទ្ធភាព ហើយមិនមានសមត្ថភាពទៅធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់រដ្ឋាភិបាលទេ»។
VOAមិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយពីលោក ហាក់ សៀកលឹម ព្រះរាជអាជ្ញារងសាលាដំបូងខេត្តត្បូងឃ្មុំ និងជាអ្នកនាំពាក្យបាននៅឡើយទេនៅថ្ងៃពុធនេះ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន មានប្រសាសន៍ថា តុលាការមានភស្តុតាងត្រឹមត្រូវក្នុងការចោទប្រកាន់ពួកគេ ហើយការកាត់ទោសនេះមិនចាំបាច់រង់ចាំការកាត់ទោសមេដឹកនាំរបស់ពួកគេ ដែលត្រូវបានចោទក្នុងសំណុំរឿង«រួមគំនិតក្បត់»នេះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «អាហ្នឹងវាអត់ទាក់ទងរឿងមេ(ដឹកនាំ)មានទោស ឬមិនមានទោសទេ។ វាទាក់ទងនឹងសកម្មភាពរបស់យើងថា តើមានធាតុផ្សំបង្កើតជាបទល្មើសដែរអត់។ឥឡូវតុលាការគេរកឃើញថា វាមានធាតុផ្សំបង្កើតជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ»។
លោក អំ សំអាត នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកស៊ើបអង្កេតនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ មានប្រសាសន៍ថា ក្នុងការប្រកាសសាលក្រមលើសកម្មជនគណបក្សសង្រ្គោះជាតិកាលពីម្សិលមិញនោះ តុលាការខេត្តត្បូងឃ្មុំមិនអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកសារព័ត៌មាន ចូលស្តាប់នោះទេ។ លោកបន្តថា ការចាប់ខ្លួន និងការកាត់ទោសពួកគេត្រូវបានមើលឃើញជាទូទៅថាជារឿងនយោបាយ។
អ្នកស្រី សេង ចាន់ថន ភរិយារបស់លោកស៊ុន ធន់ អតីតក្រុមប្រឹក្សាម្នាក់នៅខេត្តកំពង់ធំ បានថ្លែងប្រាប់VOAថាអ្នកស្រីមានការព្រួយបារម្ភខ្លាចតុលាការកាត់ទោសស្វាមីរបស់អ្នកស្រីដូចសកម្មជនដទៃទៀត ក្នុងសំណុំរឿងរួមគំនិតក្បត់នេះ។អ្នកស្រីដែលតែងតែចេញមុខទាមទាររកយុត្តិធម៌ដល់ស្វាមីដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារ និងធ្លាប់រងរបួសដោយសារការទាញបោកផ្ទប់នឹងថ្នល់មួយទំហឹងនោះមានប្រសាសន៍ថាការចាប់ខ្លួនស្វាមីរបស់អ្នកស្រីជារឿងអយុត្តិធម៌បំផុត។
អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំគិតថា ការកាត់ទោសពួកគាត់នេះក៏មិនខុសពីស្វាមីខ្ញុំដែរ ព្រោះឮថា គេចោទប្រកាន់ដូចៗគ្នា។ អ៊ីចឹងគឺជារឿងមួយដែលមិនត្រឹមត្រូវ ដែលធ្វើឲ្យពួកខ្ញុំមិនអាចទទួលយកបាន ហើយជារឿងអយុត្តិធម៌បំផុត។ ពួកគាត់ក៏មិនខុសពីពួកខ្ញុំដែរ»។
របាយការណ៍របស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុកចេញផ្សាយកាលពីចុងខែកក្កដាឆ្នាំ២០២០ បង្ហាញថា លំហសេរីភាពជាមូលដ្ឋាននៅកម្ពុជាបន្តរងការរឹតត្បិត។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍សម្រាប់ឆ្នាំទី៤ ស្តីពីការឃ្លាំមើលសេរីភាពមូលដ្ឋាននៅកម្ពុជាពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩ ដល់ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ ដែលធ្វើឡើងរួមគ្នាដោយមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា សមាគមអាដហុក មជ្ឈមណ្ឌលសាមគ្គីភាព ដោយសហការជាមួយមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិដើម្បីច្បាប់មិនយកប្រាក់កម្រៃ(អាយស៊ីអិនអិល)។
របាយការណ៍នេះលើកឡើងថា ការវិវឌ្ឍសំខាន់ៗ រួមមានការបន្តបង្រ្កាបលើអ្នកមានទស្សនៈនយោបាយផ្ទុយ ការបំបិទការបញ្ចេញមតិដែលធ្វើឲ្យបរិយាកាសនៃការបញ្ចេញមតិនេះមានការរឹតត្បិតលើខ្លួនឯង ការអនុវត្តក្រមព្រហ្មទណ្ឌតាមទំនើងចិត្ត ពោលគឺបទបរិហារកេរ្តិ៍ បទរួមគំនិតក្បត់ បទញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ និងបទក្លែងបន្លំព័ត៌មាន៕
