កំណត់និពន្ធ៖ ជាមួយនឹងការធ្វើវិសោធនកម្មលើកទីពីរក្នុងរយៈពេលមិនដល់៦ខែចុងក្រោយនេះ ច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយបានឆ្លងផុតរដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភាកាលពីសប្ដាហ៍កន្លងទៅ ហើយអាចនឹងចូលជាធរមានក្នុងពេលក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ផ្ដល់ភ្លើងខៀវ និងមានការឡាយព្រះហស្ថលេខាពីព្រះករុណាព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា។ ការកែកុនច្បាប់មួយនេះ ត្រូវបានអ្នករិះគន់មើលឃើញថា មានគោលដៅផាត់លោក សម រង្ស៊ី មេដឹកនាំចលនានយោបាយជំទាស់ពីឆាកនយោបាយដោយមានមាត្រាមួយចំនួនឃាត់ឃាំងទណ្ឌិត ដែលត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសដូចជា លោក សម រង្ស៊ី មិនឱ្យជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគណបក្សនយោបាយណាមួយឡើយ។ គណបក្សសម រង្ស៊ី ដែលបានច្របាច់បញ្ចូលគ្នាជាមួយនឹងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សកាលពីឆ្នាំ២០១២ ដើម្បីបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅតែបន្តវត្តមានរក្សាកូតាអាសនៈបក្សជំទាស់នៅព្រឹទ្ធសភា ហើយបានធ្វើពហិការមិនចូលរួមសម័យប្រជុំពេញអង្គរបស់សភាជាន់ខ្ពស់កាលពីថ្ងៃចន្ទឡើយ។ លោក ទាវ វណ្ណុល សមាជិកព្រឹទ្ធសភា និងជាប្រធានស្ដីទីគណបក្សសមរង្ស៊ី បានផ្ដល់កិច្ចសម្ភាសន៍ដាច់ដោយឡែក ជាមួយលោក អូន ឆេងប៉រ នៃវិទ្យុសម្លេងសហរដ្ឋអាមេរិច(VOA) និយាយពីអនាគតគណបក្សកេរដំណែលមួយនេះ ក្រោយពេលវិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយចូលជាធរមានក្នុងពេលខាងមុខ។
VOA៖ ជាមួយនឹងពហិការមិនចូលប្រជុំពេញអង្គព្រឹទ្ធសភាកាលពីថ្ងៃចន្ទ អ្វីទៅជាជំហរគណបក្សសមរង្ស៊ីចំពោះវិសោធនកម្មច្បាប់ថ្មីនេះ?
ទាវ វណ្ណុល៖ ក្នុងនាមខ្ញុំជាប្រធានស្ដីទីគណបក្សសម រង្ស៊ី ម្សិលមិញហ្នឹងយើងបានធ្វើពហិការ មិនចូលក្នុងការធ្វើជជែក ធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយនេះទេ ដោយយើងយល់ថា ច្បាប់នេះមិនបានបម្រើផលប្រយោជន៍ប្រជាជនខ្មែរយើងទេ។ ច្បាប់នេះបើយើងពិនិត្យមើលទៅ ហាក់បីដូចជាមានលក្ខណៈបម្រើបុគ្គល ឬមួយក៏បក្សនយោបាយណាមួយ ជាជាងបម្រើផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទូទៅ។ ហើយលើសពីហ្នឹងទៀត ច្បាប់នេះបានធ្វើឱ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង ហាក់បីដូចជាដើរថយក្រោយអ៊ីចឹង។ ដូច្នេះហើយបានជាគណបក្សសមរង្ស៊ី ប្រជុំសម្រេចមិនចូលរួមពិភាក្សាអំពីច្បាប់នេះ កាលពីម្សិលមិញ។
VOA៖ តាមខ្លឹមសារនៃវិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយ តើគណបក្សសមរ ង្ស៊ី ដែលមានឈ្មោះលោក សម រង្ស៊ី ជាប់នៅទីនោះ អាចនឹងប្ដូរឈ្មោះទៅរកឈ្មោះថ្មីដែរឬទេ?
ទាវ វណ្ណុល៖ យើងបានពិភាក្សាជាមួយនឹង ឯកឧត្តម សម រង្ស៊ី ក៏ដូចជា ឯកឧត្ដម គង់ គាំ ជាមួយនឹងសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ ថាក្នុងរយៈពេលបីខែទៅមុខនេះ បានន័យថាក្នុងរយៈពេលឆាប់ៗនេះ គណបក្សសម រង្ស៊ី នឹងធ្វើសមាជវិសាមញ្ញមួយ ដើម្បីផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះ គណបក្សសម រង្ស៊ី ទៅជាគណបក្សស្អីមួយ ដែលយើងនឹងរកឈ្មោះដែលយើងនឹងរកដាក់ក្នុងពេលខាងមុខនេះ។ ឧទាហរណ៍ដូចថា ខ្ញុំបានឱ្យជាគំនិតទៅខាងសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ថា «គណបក្សភ្លើងទៀន» ខ្លីងាយយល់ ឬមួយក៏ដាក់ថា «គណបក្សពន្លឺប្រជាធិបតេយ្យ»។ អាហ្នឹងគ្រាន់តែជាគំនិតទេ ហើយសម្រេចចុងក្រោយ គឺនៅពេលដែលយើងធ្វើសមាជក្នុងរយៈពេលពីរទៅបីខែទៅខាងមុខនេះ។
VOA៖ តើសមាជអាចធ្វើឡើងនៅខែប៉ុន្មានទៅឱ្យប្រាកដ?
ទាវ វណ្ណុល៖ ខ្ញុំគិតថាមើលទៅ ប្រហែលជាក្នុងខែប្រាំបួន។ Likely [ទំនងជា] ទៅដល់ខែប្រាំបួនឯណោះ ទើបយើងអាចធ្វើសមាជវិសាមញ្ញរបស់ គណបក្សសមរង្ស៊ី ដើម្បីដូរឈ្មោះទៅជាគណបក្សណាមួយ ដើម្បីឱ្យស្របទៅតាមច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយថ្មី ដែលគេទើបនឹងធ្វើវិសោធនកម្មថ្មីនេះ។ មិនយឺតពេលទេ ពីព្រោះក្រោយពីច្បាប់ ក្រោយពីព្រះករុណា លោកឡាយព្រះហស្ថលេខាលើច្បាប់ហ្នឹង យើងមានរយៈពេលបីខែ ដែលយើងអាចធ្វើការផ្លាស់ប្ដូរ។ យើងនៅតែមានសមាជិកខ្លះ[ដើម្បីចូលរួមសមាជ] វាមិនច្រើនរាប់លានដូចគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទេ ក៏ប៉ុន្តែនៅតែមានសមាជិកគណបក្សសមរង្ស៊ី ដែលគាត់នៅតែស្រឡាញ់ឈ្មោះគណបក្សសម រង្ស៊ីហ្នឹងនៅតែចូលរួម បាទ។
VOA៖ លោក សម រង្ស៊ី បានលាឈប់ពីគណបក្សដែលពាក់ឈ្មោះរបស់លោក ហើយទៅដឹកនាំបក្សសង្គ្រោះជាតិកាលពីឆ្នាំ ២០១២។ តើប្រាំឆ្នាំកន្លងមកនេះ លោក សម រង្ស៊ី មានចំណែកទទួលខុសត្រូវ និងសម្រេចចិត្តយ៉ាងណាខ្លះដែររបស់គណបក្សសមរង្ស៊ី?
ទាវ វណ្ណុល៖ ការសម្រេចចិត្តទាក់ទងមកលើគណបក្សសមរង្ស៊ីនេះ មែនទែនទៅ ឯកឧត្ដម សម រង្ស៊ី គាត់មិនមានការសម្រេចចិត្តអី ទាក់ទងនឹងគណបក្សសម រង្ស៊ីទេ។ តាមពិត គាត់ ភាគច្រើន ដូចយើងបានដឹងរួចហើយ កំពុងតែផ្ដិតអារម្មណ៍របស់គាត់ បានន័យថា គាត់ Focus ទៅលើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិខ្លាំង នៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨ខាងមុខនេះ។ ចំពោះគណបក្សសមរង្ស៊ី រូបខ្ញុំហើយនិង ឯកឧត្ដម គង់ គាំ ព្រមទាំងសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ នៅក្នុងគណបក្សសម រង្ស៊ីនេះ បានបំពេញភារកិច្ចធ្វើការបន្តការងាររបស់គណបក្សសមរង្ស៊ីតទៅមុខទៀតបាទ។
VOA៖ ខាងគណបក្សជំទាស់មានគម្រោងយ៉ាងដូចម្ដេចដែរចំពោះការបោះឆ្នោតព្រឺទ្ធសភានៅដើមឆ្នាំក្រោយនេះ?
ទាវ វណ្ណុល៖ ខ្ញុំមិនទាន់គិតច្បាស់ថា ត្រូវឈរឈ្មោះបន្តនៅអាណត្តិក្រោយ ឬអត់ទេ ចាំមើលសភាពការណ៍នយោបាយតទៅមុខទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែបើសិនជាសម្រេចចិត្តឈរតទៅមុខទៀតនេះ ខ្ញុំនឹងឈរនៅខាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ ហើយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បើតាមលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ថ្ងៃទីបួន មិថុនា ឆ្នាំ២០១៧កន្លងទៅនេះ លទ្ធផលចេញមកហ្នឹង គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រំពឹងគិតថា នឹងបាន ២៦អសនៈ[ក្នុងព្រឹទ្ធសភា] ហើយគណបក្សប្រជាជនបាន៣២ អាហ្នឹងខាងខ្ញុំក៏គិតអ៊ីចឹង ហើយខាងគណបក្សប្រជាជន ឯកឧត្ដម សុខ ឥសាន ក៏បាននិយាយអ៊ីចឹងដែរ។ ប៉ុន្តែវាមានសមាជិកពីរទៀត មកពីខាងរដ្ឋសភា ខ្ញុំគិតថា នៅក្នុងគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ វាគួរតែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវជ្រើសរើសមួយ ហើយខាងគណបក្សប្រជាជនត្រូវជ្រើសរើសមួយដែរ ហើយពីរទៀតត្រូវចាត់តាំងពីព្រះករុណា អ៊ីចឹងខ្ញុំគិតថា ព្រះករុណា ព្រះអង្គក៏បានគិតលើរឿងហ្នឹងដែរ ដើម្បីឱ្យវាមានយើងហៅថា Check-and-Balance (គោលការណ៍ត្រួតពិនិត្យអំណាចរដ្ឋ) ព្រះករុណាលោកនឹងមានព្រះទ័យគិតថា គួរតែមាន Check-and-Balance ហ្នឹងដែរ។ ហើយបើសិនអ្វីដូចការរំពឹងទុក គណបក្សសង្គ្រោះជាតិអាចឡើងដល់២៨ ហើយគណបក្សប្រជាជនអាចឡើងដល់ ៣៤ ក្នុងចំណោម ៦២អសនៈនៅក្នុងព្រឹទ្ធសភា។
VOA៖ បើដូច្នោះវាអាចនៅតែមានចំនួនតិចជាងគណបក្សប្រជាជន។ កន្លងមកនេះ ធ្លាប់មានការជជែកជាច្រើន អំពីជំហរក្នុងការធ្វើពហិការ របស់សមាជិកសភាបក្សជំទាស់ទៅលើការធ្វើច្បាប់ចម្រូងចម្រាសមួយចំនួន តើនៅតែយល់ថាការធ្វើពហិការជាជម្រើសដ៏ល្អឬទេ?
ទាវ វណ្ណុល៖ វាមិនមែនពហិការគ្រប់ច្បាប់ទេ ច្បាប់ខ្លះយើងចូលទៅជជែក ដូចជាច្បាប់ថវិកា បើទោះជាយើងដឹងថា នឹងមិនទទួលបានជោគជ័យក៏ដោយ ក៏យើងនៅតែចូលទៅពិភាក្សា តវ៉ា គ្រប់បែបយ៉ាង។ ប៉ុន្តែវាមានច្បាប់ខ្លះទៀត ដូចជាច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយនេះ វាជាច្បាប់មួយដែលមិនបម្រើប្រជាពលរដ្ឋសុទ្ធសាធ យើងមើលទៅលក្ខណៈនៃច្បាប់ហ្នឹង វាអត់មានប្រយោជន៍ដល់ប្រជាពលរដ្ឋសោះ។ គឺថាវាអត់សមស្របនឹងមកធ្វើជាច្បាប់សោះ អាហ្នឹងហើយជាច្បាប់ដែលយើងធ្វើពហិការ។ មិនមែនគ្រប់ច្បាប់ដែលដាក់មកព្រឹទ្ធសភាយើងធ្វើពហិការទេ យើងជ្រើសរើសមើលច្បាប់ណា ដែលមិនបម្រើប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋសោះ អាហ្នឹងយើងធ្វើពហិការ។ ចំណែកច្បាប់ខ្លះទៀតដែលយើងយល់ថា វាមានផលប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋយើងដែរ ក៏ប៉ុន្តែវានៅមានចន្លោះខ្វះខាតមួយចំនួន ហើយយើងចង់ធ្វើការផ្លាស់ប្ដូរ អាហ្នឹងយើងចូលទៅពិភាក្សាគ្នា ក្នុងសម័យប្រជុំពេញអង្គ៕
