មេធាវីតំណាងឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅថ្ងៃអង្គារ បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ ដោយប្តឹងលោក សុន ឆ័យ អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន ពាក់ព័ន្ធនឹងការថ្លែងរបស់លោកអំពីការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ដែលគណបក្សកាន់អំណាចអះអាងថា ប៉ះពាល់កិត្តិយសរបស់គណបក្ស។
បើតាមពាក្យបណ្តឹងនោះ គណបក្សកាន់អំណាចបានទាមទារសំណងជំងឺចិត្តចំនួន៤.០០០លានរៀល ឬប្រហែល១លានដុល្លារអាមេរិក។
ពាក្យបណ្តឹងរបស់គណបក្សកាន់អំណាច យោងតាមការថ្លែងរបស់លោក សុន ឆ័យ ជាមួយសារព័ត៌មានអនឡាញឌឹខេមបូឌាដេលី កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមិថុនា ដោយមេធាវីគណបក្សកាន់អំណាចថា លោក សុន ឆ័យ បាននិយាយធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
មេធាវីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក គី តិច បញ្ជាក់ក្នុងពាក្យបណ្តឹងនោះថា៖ «ការលើកឡើងខាងលើរបស់ឈ្មោះលោក សុន ឆ័យ គឺជាអំពើទុច្ចរិត បំភ្លៃខុសការពិត ការផ្តល់ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ក្នុងចេតនាទម្លាក់កំហុសដោយអសុទ្ធចិត្ត និងមូលបង្កាច់ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់កិត្តិយសរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាគណបក្សឈ្នះឆ្នោត»។
វីអូអេមិនទាន់សុំការបញ្ជាក់ពីលោក ប្លង់ សុផល អ្នកនាំពាក្យអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បាននៅឡើយទេ។
ចំណែកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ហៅកាត់ថា គ.ជ.ប កាលពីថ្ងៃចន្ទ ក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនមួយ ដោយព្រមានចាត់វិធានការច្បាប់លើលោក សុន ឆ័យ ចំពោះការប្រើពាក្យសម្តីក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយស្ថាប័នសារព័ត៌មានឌឹខេមបូឌាដេលី ដូចគ្នាផងដែរ។
ស្ថាប័នគ.ជ.ប និងមេធាវីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានដកស្រង់ពាក្យសម្តីដូចគ្នារបស់លោក សុន ឆ័យ ត្រង់ចំណុចថា៖ «លទ្ធផលនេះមិនឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋ វាមានការបំភ័យ វាមានការទិញ វាមានការលួច បាននៅសល់ប៉ុណ្ណឹង»។
ស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោត គ.ជ.ប បានចាត់ទុកពាក្យសម្តីរបស់អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនថា ជាការមាក់ងាយ ប៉ះពាល់ដល់តម្លៃរបស់ម្ចាស់ឆ្នោត ប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់គ.ជ.ប ហើយស្ថាប័ននេះថាខ្លួនមិនអាចទទួលយកបានឡើយ។ គ.ជ.ប ក៏បានព្រមានចាត់វិធានការច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតមាត្រា១៧១ ដែលអាចនឹងផាកពិន័យចាប់ពី១០លានរៀលទៅ២០លានរៀល ដោយមិនទាន់គិតបញ្ចូលច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌផ្សេងទៀតនោះទេ។
លោក សោម សូរីដា អគ្គលេខាធិការរងនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ប្រាប់វីអូអេថាគ.ជ.ប ចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ ជាការព្រមាន ប៉ុន្តែមិនទាន់ចាត់វិធានការច្បាប់ណាមួយនោះទេ។ លោកបន្តថាប្រសិនបើលោក សុន ឆ័យ នៅតែប្រើពាក្យសម្តីមិនសមរម្យ ឬចោទប្រកាន់ស្ថាប័ន គ.ជ.ប បន្តទៀត នោះស្ថាប័នគ.ជ.ប នឹងចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់ ដែលរួមមានច្បាប់នៃការបោះឆ្នោត និងច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌ។
លោកថ្លែងថា៖ «ជាដំបូងនេះ គឺសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាការព្រមាន ប៉ុន្តែបើសិនជាបុគ្គលនៅតែប្រព្រឹត្តសកម្មភាព បញ្ចេញសកម្មភាព ឬក៏ការប្រើប្រាស់ពាក្យសម្តី ប្រមាថ មើលងាយ លក្ខណៈបរិហារកេរ្តិ៍ មានលក្ខណៈជាការញុះញង់ មានលក្ខណៈជាការប្រមាថជាសាធារណៈនោះ នោះគ.ជ.ប នឹងចាត់វិធានការច្បាប់ ដូចដែលគ.ជ.ប បានធ្លាប់អនុវត្តកន្លងមក»។
ស្ថាប័នគ.ជ.ប រងការរិះគន់ថាមិនទាន់បានបំពេញការងាររៀបចំការបោះឆ្នោត ដោយឯករាជ្យនោះទេ ក្រោយមានការផ្លាស់ប្តូរសមាសភាពថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ស្ថាប័ននេះ ចាប់តាំងពីការរំលាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ កាលពីឆ្នាំ២០១៧។
លោក សុន ឆ័យ អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន ប្រាប់វីអូអេថាលោកកំពុងរកមេធាវីការពារក្តីរឿងនេះ ប៉ុន្តែលោកគិតថា វាគ្រាន់តែជាការបញ្ចេញមតិក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតបែបនេះ ដូច្នេះមេធាវីគណបក្សកាន់អំណាចមិនគួរប្តឹងរូបលោកទៅតុលាការឡើយ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំគិតថាវាជារឿងមិនចាំបាច់ធ្លាក់ដល់ថ្នាក់ប្តឹងផ្តល់បែបនេះទេ។ យើងដឹងហើយថារឿងបោះឆ្នោតកន្លងទៅនេះ មានការមិនសប្បាយចិត្ត និងការរកឃើញនូវភាពមិនប្រក្រតីច្រើនយ៉ាង»។
លោក សុន ឆ័យ បន្ថែមថាលោកគ្រោងជួបជាមួយស្ថាប័នគ.ជ.ប ដើម្បីជជែកគ្នាអំពីបញ្ហាដែលបានកើតឡើងក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់អាណត្តិទី៥នេះ។
លោក ថាច់ សេដ្ឋា អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន ប្រាប់វីអូអេថា បើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមិនពេញចិត្តនឹងការបញ្ចេញមតិរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន គួរតែប្តឹងទៅស្ថាប័ន គ.ជ.ប ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហា ព្រោះវាស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលបោះឆ្នោត ហើយមិនមែនមិនពេញចិត្ត បែរជាប្តឹងនៅស្ថាប័នតុលាការបែបនេះនោះទេ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «រឿងនេះ គួរតែបញ្ចប់ទៅកុំឱ្យមានការកើតឡើង គួរតែរក្សាតម្លៃ និងកិត្តិយសរបស់ប្រទេសជាតិយើងផង។ ហើយភាពមិនប្រក្រតីមើលឃើញហ្នឹង មិនមែនតែគណបក្សភ្លើងទៀនឯណា សង្គមស៊ីវិលក៏ឃើញដូចគ្នាដែរតើ ឃើញប្រហាក់ប្រហែលគ្នាហ្នឹងដែរ។ អ៊ីចឹងទុកសមត្ថកិច្ចឱ្យគ.ជ.ប លោកសម្រេចវិនិច្ឆ័យទៅ»។
លោកទាមទារឱ្យស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោត ក្រឡេកទៅមើលការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលជាពេលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានការតវ៉ាជាមួយគណបក្សហ៊ុនស៊ិនប៉ិច រហូតដល់មានការចុះសម្រុងធ្វើការរួមគ្នា។
លោក កន សាវាង្ស មន្រ្តីសម្របសម្រួលជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការខុមហ្វ្រែល ថ្លែងថា ក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់នេះ ស្ថាប័នគ.ជ.ប ជាអ្នកគ្រប់គ្រង និងមានតួនាទីចាត់ចែង ដូច្នេះគូទំនាស់ទាំងពីរគួរតែយកបញ្ហា ដែលមិនពេញចិត្តរៀងខ្លួន មកដាក់ទល់មុខ និងពិភាក្សារួមគ្នា ជាមួយស្ថាប័នគ.ជ.ប ជាជាងការប្តឹងផ្តល់គ្នាទៅតុលាការ។
លោកថ្លែងថា៖ «ការលើកឡើងដែលជាបញ្ហា ការមិនសុខចិត្តវាចៀសមិនផុតទេ អំពីភាគីពាក់ព័ន្ធ ក៏ប៉ុន្តែរឿងសំខាន់ គឺការជជែកគ្នា ការអង្គុយទល់មុខគ្នាលើកអំពីបញ្ហាថាតើបញ្ហានៅត្រង់ចំណុចណា ដែលមិនអាចយល់គ្នា។ អ៊ីចឹងការជជែកគ្នាវាជារឿងមួយដែលល្អបំផុត។ អ៊ីចឹងយន្តការនៃការដោះស្រាយ គឺមិនមែនស្ថិតនៅលើរឿងការប្តឹងផ្តល់គ្នាទេ គឺការជជែកអំពីបញ្ហាក្នុងការដោះស្រាយនៃបញ្ហា»។
គួរបញ្ជាក់ថា អង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូដែលបានតាមដានស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សអំឡុងពេលការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ បានឱ្យដឹងថា ខ្លួនទទួលការរាយការណ៍ពីរាជធានី-ខេត្ត ចំនួន១៦ផ្សេងគ្នា អំពីវត្តមានរបស់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន អង្គុយចាំនៅក្នុង ឬក្រៅទីតាំងបោះឆ្នោត ឬជួយសម្របសម្រួលឱ្យពលរដ្ឋបានចូលទៅកាន់ការិយាល័យបោះឆ្នោត ក្នុងនោះមាន មេភូមិ មេឃុំ ឬចៅសង្កាត់ ឬចៅហ្វាយស្រុក ក៏ដូចជាអាជ្ញាធរផ្សេងទៀត៕
គណបក្សកាន់អំណាចប្តឹងលោក សុន ឆ័យ ទាមទារសំណងជំងឺចិត្ត១លានដុល្លារ ពាក់ព័ន្ធនឹងការវាយតម្លៃការបោះឆ្នោត
ភ្នំពេញ —
