លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃច័ន្ទ បានបញ្ជាឲ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ព្យាយាមដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លីក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ដោយផ្អែកលើគោលការណ៍«សុចរិតភាព»។
លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងបែបនេះ នៅក្នុងពិធីសម្ពោធទីស្តីការនៃអគារក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្មនិងសំណង់៖ «ខិតខំដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លីដែលនៅសេសសល់ ឬកើតមាន ដោយធ្វើការខិតខំសម្រុះសម្រួលក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ។ អាហ្នឹងដោះឆាប់ចេញ។ ហើយតែចូលដល់តុលាការ វាមានឈ្នះ មានចាញ់»។
បន្ថែមពីនេះ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានបញ្ជាឲ្យពន្លឿនការចុះបញ្ជីក្បាលដីដល់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបានឆាប់ ហើយផ្តល់ដីដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលខ្វះខាតដី។
នៅក្នុងពិធីនោះដែរ លោក ជា សុផារ៉ា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ក៏បានបង្ហាញការប្តេជ្ញាចិត្តបន្តខិតខំចុះបញ្ជីដីធ្លីជូនប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបាន១០០% នៅត្រឹមឆ្នាំ២០២៣។ លោកឲ្យដឹងថាក្រសួងបានចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិប្រមាណ៦,៣លានបណ្ណ ដែលស្មើប្រមាណ៩០%នៃចំនួនក្បាលដីប៉ាន់ស្មានសរុប៧លានក្បាលដី។
លោកថ្លែងថា៖ «បន្តខិតខំចុះបញ្ជីដីធ្លីឲ្យបាន១០០% នៅឆ្នាំ២០២៣ ធានានូវសុវត្ថិភាពនៃការកាន់កាប់ដីធ្លី ដែលជាទុនផ្តល់ដោយរាជរដ្ឋាភិបាលជូនប្រជាពលរដ្ឋ សម្រាប់រស់នៅ ដាំដុះ និងវិនិយោគ ដើម្បីបង្កើតមុខរបរ បង្កើនប្រាក់ចំណូល រួមចំណែកក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គម»។
បើតាមលោក ជា សុផារ៉ា ក្រសួងបានខិតខំដោះស្រាយវិវាទដីធ្លី សរុបជាង១ម៉ឺនករណី កំពុងដោះស្រាយជាង៣ពាន់ករណីទៀត។
រដ្ឋមន្រ្តីរូបនោះបានលើកយកករណីជម្លោះដីធ្លីក្នុងខេត្តកោះកុង ដែលលោកថាកំពុងបន្តដោះស្រាយវិវាទ ហើយនិងឈានដល់ការស្រុះស្រួលបញ្ចប់ក្នុងពេលដ៏ខ្លីខាងមុខ។
លោក ថោង ច័ន្ទតារា អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ប្រចាំខេត្តកោះកុង ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃអង្គារថាប្រជាពលរដ្ឋជាង១ពាន់គ្រួសារកំពុងរងផលប៉ះពាល់ក្នុងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ ដែលស្ថិតនៅក្នុងឃុំចំនួន៤ រួមមានឃុំតាងួន ឃុំកោះស្តេច ឃុំព្រែកខ្សាច់ ឃុំភ្ញីមាស ក្នុងស្រុកចំនួន២ គឺស្រុកបុទុមសាគរ និងស្រុកគិរីសាគរ។
លោកបន្ថែមថាជម្លោះនេះកំពុងស្ថិតនៅក្នុងការដោះស្រាយជាបន្តបន្ទាប់ ប៉ុន្តែពលរដ្ឋមួយចំនួននៅមិនទាន់អាចទទួលយកបាននៅឡើយទេ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ឥឡូវនឹងគេដោះស្រាយបានពីរជំហានធំៗហើយ ប៉ុន្តែនៅមួយជំហានទៀតដោយសារប្រជាពលរដ្ឋគាត់ដែលធ្លាប់មានដីស្រែ ដីចម្ការច្រើន ហើយគោលនយោបាយដែលដោះស្រាយឲ្យគាត់មានតិចជាងចំនួនដីជាក់ស្តែងរបស់ពួកគាត់ពេក។ អ៊ីចឹងពួកគាត់អត់ទាន់ទទួលយកទេ»។
មន្រ្តីសិទ្ធិមនុស្សរូបនោះបញ្ជាក់ថា ដំណោះស្រាយទំនាស់ដីធ្លីនៅមានភាពយឺតយ៉ាវ និងមិនទាន់ឆ្លើយតបប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនៅឡើយទេ។ លោកបានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលពន្លឿនក្នុងដំណើរការនីតិវិធីដោះស្រាយប្រកបដោយតម្លាភាព យុត្តិធម៌ ដោយមានយន្តការច្បាស់លាស់។
អ្នកស្រី ព្រាប រដ្ឋា អាយុ៣៧ឆ្នាំ ជាកសិករដែលរងផលប៉ះពាល់ដីធ្លីប្រមាណ១២ហិកតា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៨ក្នុងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍របស់ក្រុមហ៊ុនធំៗពីរ រួមមានក្រុមហ៊ុន Koh Kong SEZ និងក្រុមហ៊ុនUDG (Union Development Group ) ដែលស្ថិតក្នុងឃុំព្រែកខ្សាច់ ស្រុកគិរីសាគរ ខេត្តកោះកុង។
អ្នកស្រីប្រាប់វីអូអេថា មកទល់ពេលនេះអ្នកស្រីបានឯកភាពក្នុងការទទួលយកសំណងពីខាងក្រុមហ៊ុនUDGរួចហើយ ដោយបានទទួលដីចម្ការចំនួន៣ ហិកតាកន្លះ និងកំពុងរង់ចាំប្រាក់សំណងបន្ថែមចំនួន៩ពាន់ដុល្លារអាមេរិក។ ដោយឡែកក្រុមហ៊ុន Koh Kong SEZ វិញ អ្នកស្រីមិនទាន់ទទួលបានដំណោះស្រាយសមស្របនៅឡើយទេ។
អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការពិតទៅ ចិត្តរបស់ខ្ញុំចង់ឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាល មេត្តាកាត់ឆ្វៀលដីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋវិញទៅ។ សម្រាប់ខ្ញុំ ព្រោះអីបើគាត់ទៅរស់នៅទីតាំងថ្មី ចំណែកឯអ្នកភូមិមួយចំនួនគាត់មានសុទ្ធតែដីស្រែ ដល់ពេលឲ្យគាត់ធ្វើអីចម្ការ គាត់ពិបាកហា៎។ អញ្ចឹងការសំណូមពររបស់ខ្ញុំសូមឲ្យកាត់ឆ្វៀលអីភូមិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យពួកគាត់វិញទៅ ហើយនិងជួយដោះស្រាយលុយ ៩ពាន់ ដែលគេឲ្យហើយហ្នឹងជួយដោះស្រាយឲ្យបានឆាប់រហ័សផង កុំឲ្យនៅទទឹងចាំមើលផ្លូវដូចជាខ្ញុំចឹងហា៎»។
ជម្លោះដីធ្លីបានក្លាយជាបញ្ហាសង្គមចម្រូងចម្រាសនៅកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេលជាង២០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានផ្តល់ដីសម្បទានទៅឲ្យអ្នកវិនិយោគ និងអ្នកមានអំណាចមួយចំនួន ដោយរំពឹងថានឹងទទួលបានចំណូលពីនេះ។ ប៉ុន្តែវាបានបណ្តាលឲ្យមានជម្លោះដីធ្លីយ៉ាងច្រើននៅក្នុងប្រទេស។
កាលពីឆ្នាំ២០១៥ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានថ្លែងថាជម្លោះដីធ្លី គឺជារឿង«សោកស្តាយធំបំផុត»សម្រាប់រូបលោក។ លោកបន្ថែមថាកំណែទម្រង់ដីធ្លីយឺតយ៉ាវ ដែលនាំមានជម្លោះកើតឡើង។
ក្រោយមានជម្លោះដីធ្លីកើតឡើងច្រើន រដ្ឋាភិបាលបានបញ្ឈប់ផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១២។
លោក វណ្ណ សុផាត អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកដីធ្លីរបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា(CCHR) ថ្លែងថាការអនុវត្តច្បាប់ និងយន្តការក្នុងការដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ នៅមិនទាន់មានតម្លាភាព និងយុត្តិធម៌នៅឡើយទេ ដោយកន្លងមកពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះ ហើយតែងទាមទារឲ្យរកដំណោះស្រាយ ជានិច្ចកាលប្រឈមនឹងសម្ពាធពីប្រព័ន្ធតុលាការ ក្រោមរូបភាពចោទប្រកាន់នានា។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «តាមពិតទៅច្បាប់យើងមានល្អអស់ហើយ យន្តការយើងមានល្អអស់ហើយ ប៉ុន្តែនៅតែការអនុវត្ត។ ឃើញថាការអនុវត្តនៅមិនទាន់មានតម្លាភាព ហើយនិងមិនទាន់ផ្តល់ភាពយុត្តិធម៌ដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលផលប៉ះពាល់ ជាពិសេសគឺគាត់ជាអ្នកងាយរងគ្រោះ ហើយជាអ្នកទន់ខ្សោយ ដល់ចឹងគាត់មិនមានលុយមានអំណាចសម្រាប់តវ៉ារឿងក្តីហ្នឹងទេ ពីព្រោះកន្លងមកប្រជាពលរដ្ឋដែលរងផលប៉ះពាល់ ដែលគាត់ធ្វើការតវ៉ាជាមួយហ្នឹងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នានាពីឈ្មួញ ឬអ្នកមានអំណាចភាគច្រើនត្រូវរងសម្ពាធពីប្រព័ន្ធតុលាការ ដែលចោទប្រកាន់ពួកគាត់ពីបទរំលោភដីសាធារណៈ ឬមួយក៏ញុះញង់បង្កឲ្យមានចលាចលដល់សង្គមអ៊ីចឹង ឬមួយក៏ប៉ះពាល់ឬមួយក៏បំផ្លិចបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិអ្នកដទៃចឹង ហើយពួកគាត់ត្រូវបានជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ខ្លះមានការដោះលែងហើយ ប៉ុន្តែមិនទាន់រួចផុតពីការចោទប្រកាន់របស់តុលាការ គឺស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការនៅឡើយ»។
លោក វណ្ណ សុផាត បន្ថែមថាប្រជាពលរដ្ឋបាក់ទឹកចិត្តក្នុងការស្នើសុំឲ្យមានដំណោះស្រាយលើទំនាស់ដីធ្លីរបស់ពួកគេ។ លោកស្នើឲ្យមានការពង្រឹងបន្ថែមចំពោះការអនុវត្តគោលការណ៍ និងច្បាប់ដែលមានស្រាប់ ធ្វើយ៉ាងណាដំណោះស្រាយនោះ ដោយមានសំណងសមរម្យអាចទទួលយកបាន៕
