ពលរដ្ឋមួយចំនួនដែលរងផលប៉ះពាល់ពីអាជីវកម្មផលិតស្ករសក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺជាង១០ឆ្នាំមកហើយ បានបង្ហាញការពេញចិត្តនឹងការទទួលសម្បទានហិរញ្ញវត្ថុពីធនាគារ ANZ ដែលបានជួយសម្រាលទុក្ខលំបាកមួយចំនួន ក្នុងនោះ មានការដោះបំណុលខ្លះផងដែរ។
ពួកគេចាត់ទុកមូលនិធិជួយពលរដ្ឋរបស់ធនាគារអូស្ត្រាលីនេះថា ជាគំរូដល់ក្រុមហ៊ុន ឬដៃគូអភិវឌ្ឍផ្សេងទៀតរបស់កម្ពុជា ឲ្យគិតគូដោះស្រាយបញ្ហានានា ដែលបង្កឡើងដោយការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស។
អ្នកស្រី សេង ចាន់ធី វ័យ ៤៨ ឆ្នាំ រស់នៅក្នុងឃុំត្រពាំងជោរ ស្រុកឱរ៉ាល់ បានបាត់បង់ដីស្រែរបស់គាត់ ប្រមាណ ៥ ហិកតាទៅរោងចក្រស្ករស Phnom Penh Sugar company របស់លោក លី យ៉ុងផាត់ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ អ្នកស្រីដែលមានកូន៥នាក់និយាយថា ទុក្ខលំបាកខាងហិរញ្ញវត្ថុរបស់គ្រួសារគាត់ ត្រូវបានសម្រាលមួយផ្នែក ក្រោយបានទទួលបា្រក់មូលនិធិ។
«តាំងពីបានមក ខ្ញុំរីករាយសប្បាយចិត្ត ហើយខ្ញុំបានលុយហ្នឹងមកបានដោះបំណុល ការធនាគារបានខ្លះ ហើយបានលុយកាក់ហ្នឹងរៀនសូត្រឲ្យបានកូនចៅគាត់រៀនសូត្រ គ្រប់គ្រាន់របស់ខ្ញុំ បានប៉ុណ្ណឹងវាមិនគ្រប់គ្រាន់ ប៉ុន្តែអាចធូរស្រាលជាងពីមុន»។
អ្នកស្រីបន្តថា ធនាគារ ANZ ដែលព្រមបង្វែរប្រាក់ចំណេញរបស់ខ្លួនពីការផ្តល់កម្ចីឲ្យក្រុមហ៊ុន Phnom Penh Sugar នោះ ក៏បានផ្តល់ប្រាក់សម្រាប់អភិវឌ្ឍសហគមន៍អ្នកស្រីមួយចំណែកដែរ។
បើតាមអ្នកស្រី សេង ចាន់ធី កញ្ចប់លុយសហគមន៍នោះ នឹងត្រូវយកទៅបង្កើតអាជីវកម្មផលិតទឹកបរិសុទ្ធ ដើម្បីរកចំណូលទៅអភិវឌ្ឍសហគមន៍។
ចំណែកលោក អ៊ឹម គង់ វ័យ៣៧ឆ្នាំ ពលរដ្ឋក្នុងឃុំអមលាំង ស្រុកថ្ពង និយាយថាគ្រួសារគាត់ដែលមានកូន ៣ នាក់ក្នុងបន្ទុកនោះ ក៏បានប្រើប្រាស់ប្រាក់មូលនិធិរបស់ធនាគារ ANZ ដោះបំណុលមួយចំនួនធំនៅគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ។ លោករំពឹងថា ការដោះស្រាយរបស់ធនាគារ ANZ ក្នុងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនឹងក្លាយជាគំរូដល់ក្រុមហ៊ុនផ្សេងទៀត ឲ្យដោះស្រាយរាល់ផលប៉ះពាល់ទាំងឡាយ ដែលបង្កការខូចខាតដល់ពលរដ្ឋ។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «ខ្ញុំចង់ឲ្យក្រុមហ៊ុនផ្សេងៗទៀត អាចអនុវត្តតាមធនាគារ ANZ ដោយសារធនាគារ ANZ គឺជាធនាគារមួយដ៏គំរូដែរ»។
សម្រាប់សហគមន៍លោក អ៊ឹម គង់ កញ្ចប់លុយដែលធនាគារ ANZ ផ្តល់ឲ្យដើម្បីបម្រើប្រយោជន៍សហគមន៍នោះ នឹងត្រូវប្រែក្លាយជាប្រាក់កម្ចីដល់អ្នកភូមិ ដែលត្រូវការប្រាក់កម្ចីយកទៅបង្កើតមុខរបរ និងបំពេញសេចក្តីត្រូវការចាំបាច់ក្នុងគ្រួសារ។ បើតាមលោក អ៊ឹម គង់ ប្រាក់កម្ចីនេះយកអត្រាការប្រាក់ទាបជាងគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុផ្សេងទៀត។
កាលពីថ្ងៃពុធសប្តាហ៍នេះ ធនាគារ ANZ ដែលបានចាកចេញពីកម្ពុជា បានប្រកាសជាសាធារណៈថា គ្រួសារជាច្រើនដែលត្រូវបានបង្ខំឲ្យផ្លាស់ទីលំនៅបានទទួលការបង់ប្រាក់ដែលបានសន្យាពីធនាគារ ANZ ដែលបានផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់ក្រុមហ៊ុន Phnom Penh Sugar ចាប់ពីឆ្នាំ២០១១ ដល់ឆ្នាំ២០១៤។
បើតាមសេចក្តីប្រកាសរួមរបស់អង្គការសមធម៌កម្ពុជា (EC) ដែលចូលរួមដោះស្រាយជម្លោះនេះ និងអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយបរិយាប័ន្នអន្តរជាតិ Inclusive Development International (IDI) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក ការបើកលុយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋនេះ ធ្វើឡើងក្រោយជិតមួយទសវត្សរ៍នៃការតស៊ូមតិ ដោយសហគមន៍ជាច្រើនដែលត្រូវបានបង្ខំឲ្យចេញពីផ្ទះសម្បែងរបស់ពួកគេនៅឆ្នាំ២០១០ និង២០២១ ដើម្បីបើកផ្លូវឲ្យមានការដាំដំណាំអំពៅ និងចម្រាញ់ស្ករសនៅក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ។
សេចក្តីប្រកាសដដែលឲ្យដឹងថា កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១៤ អង្គការទាំងពីរ បានដាក់ពាក្យប្តឹងធនាគារ ANZ ក្នុងនាមគ្រួសារដែលរងផលប៉ះពាល់ទៅកាន់ក្រុមគោលដៅទំនាក់ទំនងជាតិអូស្រ្តាលីសម្រាប់ការធ្វើជំនួញមានការទទួលខុសត្រូវ (Australian National Contact Point for Responsible Business Conduct) ដែលជាស្ថាប័នមួយរដ្ឋាភិបាល ដែលជំរុញការអនុវត្តសេចក្តីណែនាំរបស់អង្គការអភិវឌ្ឍ និងសហប្រតិបតិ្តការសេដ្ឋកិច្ច (OECD) សម្រាប់ការប្រព្រឹត្តខុសរបស់សហគ្រាសពហុជាតិសាសន៍។
លោក David Pred នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយបរិយាប័ន្នអន្តរជាតិ ត្រូវគេស្រង់សម្តីជាភាសាអង់គ្លេសនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ និងប្រែសម្រួលជាខេមរភាសាក្នុងន័យដើមថា៖ «ខណៈដែលវាត្រូវការពេលជាច្រើនឆ្នាំសម្រាប់ធនាគារមកអង្គុយតុចរចា ធនាគារ ANZ ទីបំផុតទៅបានសម្រេចចិត្តធ្វើការជាមួយពួកយើង ដើម្បីជួយគ្រួសារដែលរងផលប៉ះពាល់ទាំងនោះ។ ហើយនៅទីបញ្ចប់ ធនាគារបានធ្វើរឿងត្រឹមត្រូវ សម្រាប់ទាំងគ្រួសារទាំងនោះ និងសម្រាប់ធនាគារ ដែលបានលុបចោលស្នាមប្រឡាក់លើកិត្តិយសរបស់ធនាគារតារយៈចំណាត់ការនេះ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ការធ្វើជំនួញដែលមានការទទួលខុសត្រូវនោះ គឺមានន័យថាបើអ្នកសាងកំហុសហើយនោះ អ្នកត្រូវអ្វីមួយដែលចាំបាច់ដើម្បីលាងកំហុសនោះចេញ»។
បើតាមអង្គការសមធម៌កម្ពុជានិងអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយបរិយាប័ន្នអន្តរជាតិ (IDI) មានប្រជាពលរដ្ឋចំនួន១,០៩៦គ្រួសារ ត្រូវបានរកឃើញថា មានសិទ្ធិនឹងទទួលប្រាក់ពីធនាគារ ANZ ពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដែលផ្តើមចេញពីការវិនិយោគស្ករសរបស់ក្រុមហ៊ុន Phnom Penh Sugar។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសមធម៌កម្ពុជា លោក អៀង វុទ្ធី និយាយថា ធនាគារ ANZ បានកសាងគំរូមួយសម្រាប់ម្ចាស់អាជីវកម្មផ្សេងទៀត ទាក់ទងនឹងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ លោកបានកត់សម្គាល់ថា ការបង់ប្រាក់របស់ធនាគារដល់ប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះ មិនមែនជាសំណងទេ តែជាការចូលរួមចំណែកស្តារជីវភាពពលរដ្ឋ ដែលមានវិវាទជាមួយក្រុមហ៊ុន Phnom Penh Sugar។
លោកប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា៖ «នៅក្នុងការដែលផ្តល់ជាប្រាក់ដែលចំណេញហ្នឹង គឺមិនមែនជាសំណងទេ ជាការចូលរួមចំណែកនៅក្នុងការស្តារជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋ ដោយសារធនាគារយល់ឃើញថា ខ្លួនបានចូលរួមពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងវិវាទ ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ ទៅដល់ជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋ នៅក្នុងតំបន់ហ្នឹង»។
លោកបន្ថែមថា៖ «អ៊ីចឹង វាជាជម្រើសថ្មីមួយ ដែលយើងឃើញថា កន្លងមកមិនដែលមាន។ ហើយវាបានបង្កើតនូវទម្លាប់មួយដែលអ្នកផ្តល់មូលនិធិនៅជុំវិញពិភពលោកនឹងធ្វើការពិចារណា នៅពេលដែលខ្លួនផ្តល់កម្ចី ព្រោះថា ខ្លួនមានកាតព្វកិច្ចមួយ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាកុំឲ្យចូលរួមចំណែកនៅក្នុងការផ្តល់មូលនិធិដែលមានផលប៉ះពាល់ទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋាន»។
ធនាគារអូស្ត្រាលី ANZ ដែលបានផ្តល់កម្ចី៤០លានដុល្លារដល់ក្រុមហ៊ុនលោក លី យ៉ុងផាត់ កាលពីឆ្នាំ២០១១ បានព្រមព្រៀងគ្នាកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ផ្តល់ដំណោះស្រាយដល់គ្រួសាររងគ្រោះ ក្រោមការសម្របសម្រួលដោយអ្នកត្រួតពិនិត្យឯករាជ្យពីក្រសួងរតនាគារអូស្ត្រាលី ហៅថា ក្រុមគោលដៅទំនាក់ទំនងជាតិអូស្រ្តាលីសម្រាប់ការធ្វើជំនួញមានការទទួលខុសត្រូវ ដោយមានការចូលរួមពីភាគីរងគ្រោះ អង្គការសមធម៌កម្ពុជា អង្គការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយបរិយាប័ន្នអន្តរជាតិ និងធនាគារ ANZ។ ដំណោះស្រាយនោះ គឺការបង្វែរប្រាក់ចំណេញរបស់ខ្លួនពីការឲ្យប្រាក់កម្ចីទៅក្រុមហ៊ុន Phnom Penh Sugar។
វីអូអេមិនអាចទាក់ទងសុំការអធិប្បាយពីលោក លី យ៉ុងផាត់ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាឧកញ៉ាដ៏មានឥទ្ធិពលម្នាក់នៅខេត្តកោះកុងបាននៅឡើយទេនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ។
ប៉ុន្តែកាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០២១ លោក លី យ៉ុងផាត់ ធ្លាប់ប្រាប់វីអូអេថាការទូទាត់ថ្លៃខូចខាតនេះ ជាការសម្រេចរបស់ធនាគារ ANZ ហើយលោកការពារថាក្រុមហ៊ុនរបស់លោកបានដោះស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋអស់ហើយ។
ប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះដោយការវិនិយោគរបស់ក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅ បន្ថែមថា ស្របពេលដែលពួកគេបានទទួលប្រាក់បង់ការខូចខាតនេះ ការទូទាត់សំណងចំពោះការបាត់បង់ដីធ្លីរបស់រដ្ឋាភិបាល និងក្រុមហ៊ុននៅមិនទាន់បញ្ចប់នៅឡើយ។ ពួកគេថាក្រោយការធូរស្រាលនៃវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ សកម្មភាពតស៊ូមតិទាមទារសំណងដីធ្លីនេះនឹងចាប់ផ្តើមជាថ្មីទៀត។
គួរបញ្ជាក់ថា មុនការបញ្ចប់ការបង់មូលនិធិដល់ជនរងគ្រោះពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ធនាគារ ANZ បានលក់ភាគហ៊ុនទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនថ្មី គឺJ Trust Royal Bank ដែលជាផ្នែកមួយនៃអាជីវកម្មរបស់ក្រុមហ៊ុនហិរញ្ញវត្ថុ J Trust ដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសជប៉ុន៕
