លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃចន្ទនេះ អះអាងថាលោកនឹងរង់ចាំមើលថាតើប្រធានសមាគមអាស៊ានក្រោយទៀត នឹងអាចដោះស្រាយបញ្ហានៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបាន ឬយ៉ាងណា ដោយលោកបានការពារវិធីសាស្រ្ត«ទន់»របស់លោកក្នុងការដោះស្រាយកាលពីកន្លងទៅ។
នៅក្នុងពិធីសម្ពោធផ្លូវមួយខ្សែនៅក្នុងខេត្តក្រចេះ លោក ហ៊ុន សែន ដែលជាប្រធានប្តូរវេនរបស់អាស៊ាន បានចោទជាសំណួរថា តើគួរប្រើប្រាស់វិធីសាស្រ្តទន់ឬរឹងទៅលើបញ្ហានៅមីយ៉ាន់ម៉ា។
លោកថ្លែងថា៖ «ហើយសភាពការណ៍នៅមីយ៉ាន់ម៉ាមានអ្នកយល់ព្រមទៅ មានអ្នកមិនយល់ព្រម។ អាហ្នឹងជាដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំក៏រង់ចាំមើលដែររវាងវិធីសាស្រ្តទន់ និងវិធីសាស្រ្តរឹង។ ខ្ញុំក៏រង់ចាំមើលដែរ។ ខ្ញុំនៅសល់អាណត្តិរបស់ខ្ញុំនៅត្រឹមតែជាង១១ខែទេតើ! អ៊ីចឹងអ្នកក្រោយ គេដោះស្រាយទៅ! ខ្ញុំមិនទៅឈឺក្បាលអីខ្ញុំណាពេក!»
លោកបន្ថែមថា៖ «វិធីសាស្រ្តរបស់ខ្ញុំអាចអ្នកឯងមើលភាន់ច្រឡំ ឬវិនិច្ឆ័យខុសអំពីគោលបំណងរបស់ខ្ញុំ។ សូមអ្នកឯងអញ្ជើញតទៅទៀតទៅ! ធ្វើតទៅទៀតទៅ! ខ្ញុំចង់សួរតែមួយម៉ាត់ទេ។ តើអ្នកឯងមានលទ្ធភាពផ្តួលរំលំអ្នកកាន់អំណាចនៅណៃពិដោសព្វថ្ងៃបានឬអត់?»
នៅពេលក្លាយជាប្រធានអាស៊ានចាប់តាំងពីដើមខែមករាមក លោក ហ៊ុន សែនបានបង្ហាញពីបំណងរបស់លោកចង់ឲ្យមេដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលបានធ្វើរដ្ឋប្រហារដណ្តើមអំណាចពីរដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោត មួយឆ្នាំមកហើយ ចូលរួមកិច្ចប្រជុំអាស៊ានឡើងវិញ បន្ទាប់ពីត្រូវបានផាត់ចោលដោយមេដឹកនាំអាស៊ានកាលពីកន្លងទៅ។
លោក ហ៊ុន សែន ថែមទាំងបានទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមករា និងជួបជាមួយមេដឹកនាំយោធាផងដែរ។ ប៉ុន្តែដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ ត្រូវបានរិះគន់ថា មិនបានពិគ្រោះយោបល់ជាមួយសមាជិកអាស៊ានផ្សេងទៀត និងបង្ហាញការទទួលស្គាល់មេដឹកនាំយោធាដែលបានធ្វើរដ្ឋប្រហារកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងនៅថ្ងៃចន្ទថា៖ «ហើយបើមិននិយាយគ្នា តើទៅនិយាយជាមួយអ្នកណា? គេចង់ឲ្យទាត់ចោលនៃរដ្ឋាភិបាលនៃអ្នកគ្រប់គ្រងអំណាចនៅណៃពិដោតែម្តង។ អ៊ីចឹងអ្នកធ្វើទៅ!»
លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីក៏បានស្នើសុំទុកឲ្យប្រធានអាស៊ានបំពេញកិច្ចការរបស់ខ្លួនបន្តិច មុននឹងរិះគន់វិធីសាស្រ្តរបស់កម្ពុជាក្នុងការដោះស្រាយវិបត្តិនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
លោកថ្លែងបន្តថា៖ «បើគ្នាមិនទាន់បានធ្វើអីផង! គោលដៅទៅណា អីណា គឺមិនទាន់និយាយគ្នាបានផង បែរជាចាប់ផ្តើមបង្កើតរឿងទៅហើយ! សូមអញ្ជើញ អ្នកឯងចង់ធ្វើតាមចិត្តអ្នកឯង»។
លោក ហ៊ុន សែន បន្ថែមថា លោកមិនបោះបង់ចោលកុងសង់ស៊ីស៥ចំណុចឡើយ ដែលលោកថាលោកជាអ្នកផ្តួចផ្តើមកាលពីកិច្ចប្រជុំមេដឹកនាំអាស៊ានក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ២០២១។
ប្រទេសកម្ពុជាដែលជាប្រធានអាស៊ានបានសម្រេចមិនអញ្ជើញរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៃរបបសឹកយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលរវាងរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន ដែលនឹងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី១៦ និង១៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ នៅរាជធានីភ្នំពេញឡើយ។
នេះជាកិច្ចប្រជុំលើកដំបូង ដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំម្តង បន្ទាប់ពីបានលើកពេលម្តងរួចមកហើយកាលពីខែមករា ក្រោយមានភាពចម្រូងចម្រាសលើការអញ្ជើញរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសមីយ៉ាន់ម៉ាចូលរួមកិច្ចប្រជុំ ដែលមេដឹកនាំអាស៊ានមួយចំនួនជំទាស់នឹងវត្តមានរបស់មន្រ្តីថ្នាក់នយោបាយមីយ៉ាន់ម៉ា។
ប្រធានវិទ្យាស្ថានចក្ខុវិស័យអាស៊ី (Asian Vision Institute) លោក ឈាង វណ្ណារិទ្ធិ ថ្លែងថា កម្ពុជាក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ានមានតួនាទីសំខាន់មួយ គឺការសម្របសម្រួលធានាគោលការណ៍មូលមតិគ្នា ឬកុងសង់ស៊ីសសម្រាប់ការសម្រេចចិត្ត។
លោកថ្លែងថា៖ «សំខាន់គឺយើងឲ្យអាស៊ានជាចម្បងផង មជ្ឈភាពអាស៊ាន សាមគ្គីភាពអាស៊ានជាចម្បង ហើយយើងធ្វើជាប្រធានអាស៊ានគឺជាអ្នកសម្របសម្រួល ធ្វើម៉េចឲ្យមាន consensus [កុងសង់ស៊ីស]នៅក្នុងអាស៊ានហ្នឹង»។
កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២១ មេដឹកនាំអាស៊ានដែលមានទាំងមេដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាផងដែរ បានមូលមតិគ្នាជាឯកច្ឆន្ទទៅលើ៥ចំណុច។ ទី១ បញ្ឈប់រាល់អំពើហិង្សាជាបន្ទាន់ ហើយគ្រប់ភាគីត្រូវរក្សាភាពអត់ធ្មត់ខ្ពស់បំផុត។ ទី២ កិច្ចសន្ទនាប្រកបដោយការស្ថាបនារវាងភាគីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាជន។ ទី៣ ចាត់តាំងប្រេសិតពិសេសរបស់អាស៊ាន ដើម្បីសម្របសម្រួលកិច្ចសន្ទនា ដោយមានជំនួយពីអគ្គលេខាធិការអាស៊ាន។ ទី៤ ផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌តាមរយៈមជ្ឈមណ្ឌលអាស៊ាន។ ទី៥ ទស្សនកិច្ចរបស់ប្រេសិតពិសេសនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាដើម្បីជួបជាមួយគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។
គួរបញ្ជាក់ថាកាលពីកន្លងទៅ មេដឹកនាំប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួន រួមមានម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូណេស៊ី ជាដើម បានបង្ហាញជំហរថា មេដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា នឹងមិនត្រូវអញ្ជើញឲ្យចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានឡើយ ប្រសិនបើមិនមានការវិវឌ្ឍ៥ចំណុច ដែលមេដឹកនាំអាស៊ានបានឯកភាពគ្នា កាលពីខែមេសា ឆ្នាំមុន៕
