ក្រោយមានសេចក្តីរាយការណ៍ថា ចិនបានផ្អាកកម្ចីថ្មីដល់កម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០២៤ និងភាពមិនច្បាស់លាស់នៃការផ្តល់កម្ចីនៅឆ្នាំខាងមុខទៀត អ្នកតាមដានលើកឡើងថា កម្ពុជាមិនគួរពឹងលើចិនតែមួយឡើយ ហើយត្រូវបង្កើនការកំណែទម្រង់សារពើពន្ធ ដូចជាការកែលម្អការប្រមូលចំណូលក្នុងស្រុក និងការបង្កើតបរិយាកាសអាជីវកម្មឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើង សម្រាប់ប្រភពវិនិយោគចម្រុះ។ អ្នកវិភាគក៏បានលើកឡើងថា ការផ្អាកកម្ចីរបស់ចិនជា«ការពញ្ញាក់ស្មារតី»ថា កម្ពុជាមិនអាចពឹងទៅលើហិរញវត្ថុរបស់ប្រទេសតែមួយឡើយ។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ សារព័ត៌មានអន្តរជាតិ Reuters បានចុះផ្សាយថា រដ្ឋាភិបាលចិនមិនបានអនុម័តប្រាក់កម្ចីណាមួយដល់កម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០២៤ ឡើយ បើទោះបីជាប្រទេសមហាអំណាចមួយនេះបានក្លាយជាម្ចាស់បំណុលធំជាងគេរបស់កម្ពុជា ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះក៏ដោយ។
អ្នកស្រាវជ្រាវរបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ លោក លឹម ឆាយ ប្រាប់វីអូអេថា ការមិនផ្តល់កម្ចីដល់កម្ពុជា ដោយសារតែការដើរយឺតនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិន និងការផ្លាស់ប្តូរនៃអាទិភាពលើគម្រោងផ្លូវពាណិជ្ជកម្មរបស់ចិនហៅថា គម្រោងក្រវាត់ពាណិជ្ជកម្ម (Belt and Road Initiative) ឬ BRI។
លោកថ្លែងថា ក្នុងរយៈពេល ១០ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ គម្រោង BRI របស់ចិនបានបង្កើតការចាប់អារម្មណ៍ជាច្រើនដែលធ្វើឲ្យចិនហាក់ដូចជាមានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្លា។ ប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវរូបនេះថា បច្ចុប្បន្ននេះរដ្ឋាភិបាលចិនត្រូវតែគិតយ៉ាងប្រយ័ត្នប្រយែងអំពីនិរន្តរភាពនិងការបន្តរស់រៀននៃគម្រោងទាំងនោះ។
បើតាមលោក លឹម ឆាយ ការមិនផ្តល់កម្ចីថ្មីពីចិនជា «ការពញ្ញាក់ស្មារតី» មួយដល់កម្ពុជា និង «ការរំឭក» មួយថា កម្ពុជាមិនអាចពឹងផ្អែកលើអ្វីតែមួយឡើយ។
លោកបានផ្តល់ការអត្ថាធិប្បាយជាភាសាអង់គ្លេស ដោយប្រែសម្រួលជាភាសាខ្មែរថា៖ «យើងក៏ត្រូវផ្តោតលើការពង្រឹងសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើងផងដែរ ដោយប្រើប្រាស់មធ្យោបាយទាញយកប្រយោជន៍ពីផ្នែកដែលយើងមានសក្តានុពល ដូចជាទេសចរណ៍ ផលិតកម្ម និងការនាំចេញដែលមានសក្តានុពល។ ប្រសិនបើយើងរៀបចំឲ្យបានត្រឹមត្រូវ នោះវាពិតជាអាចជំរុញឲ្យយើងកសាងសេដ្ឋកិច្ចដែលមាននិរន្តរភាព និងធន់ជាងមុន»។
លោក លឹម ឆាយ ក៏យល់ថា កម្ពុជាត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្នឲ្យបានច្រើនអំពីគម្រោងបរទេសដែលបានអនុម័ត ព្រោះវាពិតជាងាយស្រួលនៅក្នុងការចាប់យកការវិនិយោគថ្មីៗ ក៏ប៉ុន្តែគម្រោងវិនិយោគទាំងអស់នោះត្រូវតែមាននិរន្តរភាព និងពិតជាផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់ប្រជាជននៅមូលដ្ឋាន។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងក៏ត្រូវពិចារណាឲ្យបានហ្មត់ចត់លើលំហូរនៃការវិនិយោគរបស់ចិន ដែលការវិនិយោគខ្លះនាំមកនូវផលអវិជ្ជមានផងដែរ»។
ចិនគឺជាម្ចាស់បំណុលធំជាងគេនៃបំណុលសាធារណៈក្រៅប្រទេសរបស់កម្ពុជាដែលមានចំនួន ៣៤% នៃបំណុលសាធារណៈសរុបក្រៅប្រទេសប្រមាណជា ១១,៦ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក គិតត្រឹមដំណាច់ត្រីមាសទី ៣ ឆ្នាំ ២០២៤។ នេះបើយោងតាមព្រឹត្តិបត្រស្ថិតិបំណុលកម្ពុជាចេញដោយក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ចេញផ្សាយនាថ្ងៃទី ១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២៤។ កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន ទិន្នន័យបង្ហាញថា បំណុលកម្ពុជាជំពាក់ចិនមានទៅដល់ប្រមាណ ៥០% នៃបំណុលសរុបទាំងអស់។
លោក អ៊ា សុផល ព្រឹទ្ធបុរសរងជាន់ខ្ពស់និងសាស្ត្រាចារ្យជំនួយប្រចាំសាលា Thunderbird School of Global Management នៃសាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋ Arizona ប្រាប់វីអូអេតាមសារអ៊ីមែលមួយថា ការសម្រេចចិត្តរបស់ចិននៅក្នុងការផ្អាកកម្ចីទំនងជាឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិចារណាលើភូមិសាស្ត្រនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ដោយលោកបានគូសបញ្ជាក់ថា ប្រទេសចិនកំពុងរៀបចំឡើងវិញនូវយុទ្ធសាស្ត្រ BRI របស់ខ្លួន ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហាប្រឈមជាមួយនឹងនិរន្តរភាពហិរញ្ញវត្ថុ និងការអនុវត្តគម្រោងជាសាកល។
ទោះបីជាមានការផ្អាកផ្តល់កម្ចីក្តី លោក អ៊ា សុផល ក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ថា សមត្ថភាពរបស់កម្ពុជាក្នុងការធ្វើពិពិធកម្មប្រភពមូលនិធិ ដូចជាពីធនាគារពិភពលោក និងប្រទេសជប៉ុន អាចជាអត្ថប្រយោជន៍មួយ។
លោកប្រាប់វីអូអេជាភាសាអង់គ្លេសហើយត្រូវបានប្រែសម្រួលជាភាសាខ្មែរថា៖ «ខណៈការផ្អាកកម្ចីរបស់ចិនបង្ហាញពីការផ្លាស់ប្តូរសំខាន់មួយ វាក៏ផ្តល់ឲ្យកម្ពុជានូវឱកាសមួយ ដើម្បីធ្វើពិពិធកម្មហិរញ្ញវត្ថុរបស់ខ្លួន និងជ្រើសរើសយកការអនុវត្តដែលមាននិរន្តរភាពជាង។ ប្រសិនបើមានការគ្រប់គ្រងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ការផ្លាស់ប្តូរនេះអាចនាំឲ្យកម្ពុជាឈរលើមូលដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែរឹងមាំនៅឆ្នាំខាងមុខ»។
មន្រ្តីកម្ពុជានិងចិនបានច្រានចោលការចុះផ្សាយរបស់សារព័ត៌មានអន្តរជាតិអំពីការផ្អាកកម្ចី ប៉ុន្តែមិនបានបញ្ជាក់ចំៗថា ចិនបានផ្តល់កម្ចីដល់កម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០២៤ ឬយ៉ាងណា។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិននៅកម្ពុជា លោក Wang Wenbin កាលពីថ្ងៃអង្គារ បានបង្ហោះសារជាអក្សរថា សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនបានជួយជ្រោមជ្រែងកម្ពុជា និងទទួលបានជោគជ័យចំពោះគម្រោងថ្មីៗក៏កំពុងដំណើរការ។
លោកសរសេរថា៖ «ជំនួយរបស់ចិនមកកាន់កម្ពុជាទទួលបានសមិទ្ធផលផ្លែផ្កាជាច្រើនអនេក គម្រោងជំនួយថ្មីៗ ក៏កំពុងតែដំណើរការ។ ភាគីចិននឹងបន្តគាំទ្រយ៉ាងមុតមាំដល់ភាគីកម្ពុជាក្នុងការកសាងគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធពាក់ព័ន្ធ នឹងផែនការជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន។ រាល់បំណងប៉ុនប៉ងលាបពណ៌លើកិច្ចសហប្រតិបត្តិរវាងចិននិងកម្ពុជា គឺមិនអាចទៅរួចបានឡើយ»។
ចំណែកអ្នកនាំពាក្យក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ លោក មាស សុខសេនសាន បង្ហោះឃ្លីបវីដេអូមួយកាលពីសប្តាហ៍មុន ដោយបកស្រាយថា ការផ្អាកប្រាក់កម្ចីចិនមកកម្ពុជាគឺជាព័ត៌មានបំភាន់ដល់សាធារណជន។ លោកថា កម្ពុជានិងចិនមានទំនាក់ទំនងដែកថែបនិងស្អិតរមួត និងកំពុងបន្តពង្រឹងលើការវិនិយោគ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនានាដែលមាន។
លោក មាស សុខសេនសាន ថ្លែងថា៖ «ពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងព័ត៌មានដែលបានចែកចាយថាចិនឈប់ផ្ដល់កម្ចីឬក៏យ៉ាងណានោះ ខ្ញុំដូចជាអស់សំណើច ដែលគម្រោងទាំងនេះ ក្នុងពេលដែលយើងកំពុងតែសិក្សាអំពីសមិទ្ធលទ្ធភាព ហើយនិងសិក្សាអំពីផលប៉ះពាល់ទាំងសេដ្ឋកិច្ចទាំងសង្គម ដើម្បីឈានទៅចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាក់លាក់ឆាប់ៗខាងមុខនេះ បែរជាមានព័ត៌មានពីការដែលយើងពុំមានទទួលកម្ចី»។
គួរបញ្ជាក់ថាកាលពីឆ្នាំ ២០២១ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន ដែលបច្ចុប្បន្នជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា បានលើកឡើងថា បើកម្ពុជាមិនពឹងចិន តើពឹងអ្នកណា ខណៈលោកថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនបានបិទទ្វារសម្រាប់ប្រទេសណាទាំងអស់ក្នុងការទទួលយកជំនួយ ដើម្បីកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងប្រទេស៕
វេទិកាបញ្ចេញមតិ