រាល់ពេលដែល កញ្ចនា* ភ្ញាក់ឡើងពេលព្រឹក នាងតែងមានការគិតសម្ពាធផ្លូវចិត្ត។ កញ្ចនា យល់ថា ឪពុកម្តាយរបស់នាងមានតម្រូវការខ្ពស់សម្រាប់ជីវិត និងការសិក្សារបស់នាង។
កញ្ញា កញ្ចនា អាយុ២២ឆ្នាំ គឺជាកូនច្បងនៅក្នុងគ្រួសារ ដោយមានប្អូនប្រុសពីរនាក់ និងប្អូនស្រីម្នាក់។ កញ្ចនា បង្ហាញនូវទឹកមុខស្រងូតស្រងាត់ និងបានប្រាប់ពីបញ្ហាតប់ប្រមល់(ស្រ្តេស) ដែលនាងជួបប្រទះក្នុងគ្រួសារ ដូចជាការបិទសិទ្ធិក្នុងការសម្រេចចិត្តជ្រើសរើសមុខវិជ្ជាសិក្សា និងការដើរលេងកម្សាន្តផ្សេងៗ។ កញ្ចនា និស្សិតឆ្នំាទី៤ ផ្នែកគណនេយ្យ បាននិយាយថា៖
«និយាយទៅខ្ញុំអត់មានមនោសញ្ចេតនាជាមួយប៉ាម៉ាក់សោះហ្មង»។
កញ្ចនា បានរស់នៅក្នុងស្ថានភាពគ្រួសារបែបនេះជាយូរមកហើយ ប៉ុន្តែក្នុងអំឡុងពេលប៉ុន្មាន៥ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ នាងទើបតែបានដឹងថា បញ្ហាសម្ពាធគ្រួសារនេះបានផ្តល់ផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លះទៅលើសុខភាពផ្លូវចិត្តរបស់នាងផ្ទាល់ ដែលនាងយល់ថា វាធ្វើឲ្យកើតមានជាជំងឺថប់អារម្មណ៍ ការឲ្យតម្លៃខ្លួនឯងទាប និងកាត់បន្ថយការគេង។
បើយោងតាមអង្គការចិត្តសង្គមអន្តរវប្បធម៌ (TPO) បានឲ្យដឹងថា ក្នុងចំណោមចំនួនប្រជាជន ១៥លាននាក់ គេប៉ាន់ស្មានថា ៤០ភាគរយត្រូវបានរងគ្រោះពីជំងឺផ្លូវចិត្ត។
ឈឿន ដាលិកា ជាមនុស្សមួយរូបទៀតដែលបានចែករំលែកបទពិសោធន៍នៃជំងឺថប់អារម្មណ៍។ នាងគឺជានិស្សិតឆ្នាំទី១ មកពីវិទ្យាស្ថានភាសាបរទេស។ ដាលិកា បានប្រាប់ថា តាមរយៈបទពិសោធន៍របស់នាង ការដែលខិតខំប្រឹងប្រែងឲ្យល្អដូចនឹងការរំពឹងទុករបស់ប៉ាម៉ាក់របស់នាងទីបំផុត នាំឲ្យនាងបរាជ័យទាំងស្រុងនៅក្នុងការសិក្សា។
ដាលិកា បានធ្លាក់ការប្រឡងសញ្ញាបត្រទុតិយភូមិកាលពីឆ្នាំ២០១៥កន្លងទៅនេះ ដោយមូលហេតុមកពីសម្ពាធផ្លូវចិត្ត និងការព្រួយបារម្ភខ្លាំងពេកអំពីការសិក្សានៅថ្ងៃអនាគត។
ដកដង្ហើមធំរួចបន្ត កញ្ញាវ័យ១៨ឆ្នាំម្នាក់នេះ បាននិយាយថា៖
«រាល់ថ្ងៃហ្នឹង ខ្ញុំនៅមានផលវិបាកក្នុងការរស់នៅ ដោយសារតែខ្ញុំនៅមានការគិតដោយផ្តល់តម្លៃឲ្យខ្លួនឯងទាប ដោយសារតែមិនសមនឹងស្តង់ដា ដែលប៉ាម៉ាក់ខ្ញុំចង់បាន»។
ដាលិកា បានបន្តថា៖ «ពួកគាត់យកខ្ញុំទៅប្រៀបធៀបជាមួយកូនបងប្អូន ជួនកាលកូនអ្នកជិតផ្ទះទៀត។ ពាក្យសម្តី ដែលគាត់និយាយហ្នឹងគឺសាហាវណាស់ ប៉ុន្តែគាត់អត់ដែលបានគិតថា វាផ្តល់ផលប៉ះពាល់ដល់ថ្នាក់ហ្នឹងទេ»។
បើតាមឲ្យដឹងពីលោកវេជ្ជបណ្ឌិត ឈឹម សុធារ៉ា នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការចិត្តសង្គមអន្តរវប្បធម៌បានពន្យល់អំពីកត្តាចម្បងដែលនាំឲ្យយុវវ័យកើតមានជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តនេះ គឺមកពីការគិតរបស់ពួកគាត់ផ្ទាល់ និងកត្តាសង្គម។
លោក ឈឹម សុធារ៉ា បាននិយាយថា៖ «បញ្ហាដែលខ្ញុំឧស្សាហ៍ឃើញមាននោះ គឺមកពីកត្តាគ្រួសារ ដូចថាគ្រួសារដែលគាត់ធំដឹងក្តីឡើងមកនឹងគឺមានម្តាយឪពុកដែលមានអត្តចរិកកាច ឆេវឆាវ មានខ្លះទៀតលាយឡំជាមួយការគំរាមកំហែង និងអំពើហិង្សា»។
លោកក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា ផលប៉ះពាល់ដែលបណ្តាលមកពីការគាបសង្កត់ផ្លូវចិត្តរបស់ឪពុកម្តាយនេះ អាចនាំឲ្យកូនៗជួបនឹងបញ្ហា ដូចជាគេងមិនទៀងទាត់ ញុំាអាហារខុសប្រក្រតី ចេះតែមានការបារម្ភឥតឈប់ឈរ ការឲ្យតម្លៃខ្លួនទាប លែងមានចំណង់ចំណូលចិត្ត ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងជាមួយមនុស្សជិតខ្លួន ហើយការសិក្សាក៏ធ្លាក់ចុះផងដែរ។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ពេលហ្នឹង ពួកគាត់ចាប់ផ្តើមផ្លាស់ប្តូរការគិត ពួកគាត់ឈប់ធ្វើអ្វីទាំងអស់។ ពេលខ្លះគាត់អាចញុំាច្រើន ឬគេងច្រើន ហើយការសិក្សារបស់គាត់ក៏ធ្លាក់ចុះតាមនឹងដែរ»។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ឈឹម សុធារ៉ា ក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា ឪពុកម្តាយភាគច្រើនមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើតម្រូវការផ្នែកសតិអារម្មណ៍របស់កូន ដោយឡែកពួកគាត់បែរជាខ្វល់ពីការធ្វើយ៉ាងណាឲ្យកូនៗរបស់គាត់អាចឈានដល់ចំណុចស្តង់ដាមួយ ដែលគាត់ចង់បាន។
«ក្មេងខ្លះ គាត់ហ៊ាននិយាយ ជាមួយប៉ាម៉ាក់របស់គាត់ពីបញ្ហាហ្នឹងដែរ ប៉ុន្តែប៉ាម៉ាក់គាត់ទៅជាចំអកគាត់ដោយគិតថា កូនហ្នឹង អន់ មិនរឹងប៉ឹងវិញ ដល់ចឹងធ្វើឲ្យជំងឺកាន់តែដុនដាបទៅៗ»។
ជាក់ស្តែង សព្វថ្ងៃនេះយុវវ័យភាគច្រើនយល់ថា ការចែករំលែករឿងរ៉ាវផ្ទាល់ខ្លួនជាមួយមិត្តភក្តិតាមបណ្តាញសង្គមអាចឲ្យខ្លួនបានធូរស្រាល និងរីករាយ ជាងការចែករំលែកជាមួយគ្រួសារ គឺឪពុកម្តាយ។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ឈឹម សុធារ៉ា ក៏បានបន្តទៀតថា៖
«ពេលដែលក្មេង គាត់គិតថាប៉ាម៉ាក់អត់ស្រឡាញ់ គាត់ចាប់ផ្តើមទាមទារក្តីស្រឡាញ់ពីអ្នកផ្សេងវិញ ដូចចាប់ផ្តើមពីការបង្ហោះសារផ្សេងៗ ដល់ពេលមានអ្នកចូលឆ្លើយតបជាមួយគាត់ទៅ គាត់អាចមានអារម្មណ៍ធូរស្រាលក្នុងពេលមួយភ្លែតហ្នឹង»។
យ៉ាងណាមិញ លោក កៅ សុវណ្ណណារ៉ា សាស្រ្តាចារ្យនៃដេប៉ាតឺម៉ង់ចិត្តវិទ្យានៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ បានរៀបរាប់ឲ្យដឹងថា ឪពុកម្តាយខ្លះដែលមានភាពតឹងរ៉ឹងចំពោះកូន ដោយសារតែពួកគាត់មានបញ្ហាផ្លូវចិត្តខ្លួនឯងដោយមានប្រវត្តិឆ្លងកាត់សង្រ្គាម។
លោក កៅសុវណ្ណារ៉ា បាននិយាយថា៖ «ឪពុកម្តាយខ្លះ ធ្លាប់បានឆ្លងកាត់ពេលសង្រ្គាម ដូចនេះគាត់ត្រូវបានគេបង្រៀនឲ្យប្រើវិធីផ្តាច់ការ ប្រសិនជាចង់ឲ្យគេស្តាប់បង្គាប់»។
កាលពីឆ្នាំ ២០១៥ វិទ្យាស្ថាន Sigmund Freud Institute របស់ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ និងដេប៉ាតឺម៉ង់ចិត្ដវិទ្យានៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ បង្ហាញលទ្ធផលបឋមនៃការសិក្សាជ្រាវជ្រាវស្ដីពីការចិញ្ចឹមបីបាច់កូន និងទំនាក់ទំនងរវាងម្ដាយ និងកូន៣ជំនាន់ក្រោយរបបខ្មែរក្រហមនៅកម្ពុជាហៅកាត់ថា (PPCIC)។
លទ្ធផលស្រាវជ្រាវបឋមបង្ហាញឲ្យដឹងថា «ការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ដយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងររបស់មនុស្សជំនាន់ទី១ បានជះឥទ្ធិពលខ្លាំងទៅលើមនុស្សជំនាន់ទី២ និងទី៣» ដែលធំធាត់ក្រោយសង្គ្រាម។ ឯឥទ្ធិពលដែលក្រុម មនុស្សជំនាន់ទី២ និងទី៣ ទទួលរងពីជំនាន់ទី១ នោះគឺតាមរយៈ «បញ្ហាសង្គមក្រោយសង្គ្រាម» និងស្ថានភាពបញ្ហាផ្លូវចិត្ដរបស់ឪពុកម្ដាយរបស់ពួកគេដោយផ្ទាល់។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកស្រាវជ្រាវចិត្តវិទ្យានៅកម្ពុជាយល់ថា ការសិក្សាឲ្យស៊ីជម្រៅអំពីទំនាក់ទំនងរបស់ម្តាយឪពុក និងកូនៗនៅកម្ពុជា នៅមានកម្រិត ហើយការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងស្វែងយល់អំពីប្រវត្តិសាស្ត្រ និងស្ថានភាពគ្រួសារក៏អាចកាត់បន្ថយសម្ពាធផ្លូវចិត្តនានាទៅលើទំនាក់ទំនងក្នុងគ្រួសារ។
សាស្ត្រាចារ្យ កៅ សុវណ្ណដារ៉ា បញ្ជាក់ថា ម្តាយឪពុកគួរផ្តល់ឱកាស និងសេរីភាពដល់កូនក្នុងការស្វែងយល់អំពីខ្លួនឯង។
«ពេលខ្លះវិញទៀត ឪពុកម្តាយហ្នឹងព្យាយាមជំរុញឲ្យកូនៗចូលចិត្តអ្វីដែលខ្លួនគាត់ផ្ទាល់ចូលចិត្តស្រឡាញ់ ដោយអត់មានបានសួរថា កូនគាត់ស្រឡាញ់វាដែរអត់ទេ។ ដល់ចឹងពេលខ្លះ ដោយសារតែប៉ាម៉ាក់បង្ខំ កូនហ្នឹងទៅជាសម្រេចក្តីស្រមៃរបស់អ្នកផ្សេងដោយមិនមែនរបស់ខ្លួនឯងទៅវិញ»។
លើសពីនេះផងដែរ លោក កៅ សុវណ្ណណារ៉ា ក៏បានបញ្ជាក់ថា ឪពុកម្តាយដែលជាអ្នកមើលថែទាំកូន គឺមានតួនាទីជាចំាបាច់ក្នុងការលូតលាស់របស់កូន ប៉ុន្តែភាពរំពឹងខ្ពស់របស់ពួកគាត់ដោយមិនបានសង្កេត និងឆ្លុះបញ្ចាំងពីទេពកោសល្យ និងសក្តានុពលរបស់កូនៗ ក៏អាចប៉ះពាល់ទាំងស្រុងទៅលើការវិវត្តន៍ផងដែរ។
បើទោះជាមានឪពុកម្តាយដែលមានភាពតឹងរ៉ឹងលើកូនក្តី អ្នកស្រី តាំង ឆុនប៊ួយ អាយុ៤៤ ឆ្នាំ បានប្រាប់ថា អ្នកស្រីមិនព្យាយាមជំរុញឲ្យកូនៗធ្វើអ្វីហួសពីសមត្ថភាពរបស់ពួកគេនោះទេ ដោយឡែកអ្នកស្រីនឹងផ្តល់កម្លាំងចិត្តឲ្យពួកគេធ្វើអ្វីដែលពួកគេស្រឡាញ់។
អ្នកស្រីបានរៀបរាប់ថា៖ «របៀបដែលខ្ញុំប្រៀនប្រដៅកូន គឺប្រើពាក្យផ្អែម ទន់ភ្លន់ឲ្យពួកគាត់ស្តាប់ ឲ្យពួកគាត់យល់ ដោយសារតែធ្វើបែបនេះទៅ នៅពេលដែលពួកគាត់ត្រូវមានការអ្វីពិភាក្សាជាមួយយើង វាមានភាពងាយស្រួលក្នុងការយល់គ្នាទៅវិញទៅមក»។
ក្រោយពីត្រូវបានសួរសំណួរទៅកាន់ កញ្ចនា ថាតើអ្វីដែលនាងចង់បានពីប៉ាម៉ាក់ជាងគេនោះ នាងក៏បន្តនិយាយដោយស្រក់ទឹកភ្នែកបណ្តើរថា៖ «ខ្ញុំសប្បាយចិត្តពេកហើយ បើសិនជាប៉ាម៉ាក់ខ្ញុំអាចនឹងយល់ ហើយយ៉ាងហោចណាស់ត្រេកអរជាមួយអ្វីដែលខ្ញុំបានធ្វើរាល់ថ្ងៃ»។
*កញ្ចនា គឺជាឈ្មោះដែលត្រូវបានតែងឡើងក្នុងគោលបំណងការពារអត្តសញ្ញាណរបស់ប្រភព។
រាយការណ៍ពីរាជធានីភ្នំពេញ នាងខ្ញុំ វណ្ណ ចន្ទ័សុភក្រ័វត្តី វីអូអេ។
