នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសជប៉ុនកាលពីពេលថ្មីៗនេះ អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា បានស្នើរដ្ឋាភិបាលជប៉ុនជំរុញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឱ្យធានាដំណើរការបោះឆ្នោតមួយប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ និងបង្កបរិយាកាសនយោបាយឱ្យមានភាពល្អប្រសើរ នៅមុនការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិឆ្នាំ២០២៣។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន។
នៅពេលទៅបំពេញបេសកកម្មនៅប្រទេសជប៉ុន ចាប់ពីថ្ងៃទី១ដល់១១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២នេះ លោក ថាច់ សេដ្ឋា អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន បានជួបជាមួយសមាជិករដ្ឋសភាជប៉ុន គឺលោក Ueno Hiroshi មកពីគណបក្សកាន់អំណាច និងលោក Kentaro Gemma មកពីគណបក្សប្រឆាំង និងបានជួបជាមួយលោក Pema Gyalpo ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាសាមគ្គីភាពអាស៊ាន ដើម្បីសេរីភាព និងប្រជាធិបតេយ្យ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងទៀត។
នៅក្នុងជំនួបនោះ លោក ថាច់ សេដ្ឋា លើកឡើងអំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យ និងការបោះឆ្នោត ដោយលោកស្នើសមាជិករដ្ឋសភាជប៉ុនជួយជំរុញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបង្កបរិយាកាសល្អប្រសើរ នៅមុនការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ការដោះលែងអ្នកទោសមនសិការឱ្យមានសេរីភាព និងទម្លាក់ចោលរាល់ការចោទប្រកាន់លើសកម្មជន។ លោក ថាច់ សេដ្ឋា ក៏បានជំរុញឱ្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតមានភាពឯករាជ្យ មិនលម្អៀង ដោយទទួលយកសំណើកែលម្អពីភាពមិនប្រក្រតី ដែលស្នើឡើងដោយគណបក្សភ្លើងទៀន ដើម្បីធានាការបោះឆ្នោតមួយប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន ចុះថ្ងៃទី១៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២។
អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនរូបនោះក៏បានស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលជប៉ុនបញ្ជូនអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតឱ្យបានច្រើនមកកម្ពុជា និងជួយមធ្យោបាយដល់អង្គការ សមាគមឯករាជ្យនៅកម្ពុជា ឱ្យដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតឱ្យបានគ្រប់ការិយាល័យនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា និងស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលជប៉ុនយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ជាពិសេសពលករ និងអ្នកសុំសិទ្ធិជ្រកកោននយោបាយ នៅក្នុងប្រទេសជប៉ុន។
លោក ថាច់ សេដ្ឋា ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃពុធនេះថា មូលហេតុដែលលោកស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលជប៉ុនឱ្យជំរុញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាធានាដំណើរការបោះឆ្នោត និងបរិយាកាសនយោបាយកម្ពុជាមានភាពល្អប្រសើរជាមុន ដោយសារជប៉ុនបានផ្តល់ជំនួយនានាទាក់ទងការបោះឆ្នោត ដែលរួមមានបច្ចេកទេសជាដើមមកកម្ពុជា ដែលអាចនឹងជំរុញការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាមានភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំបានជួបទាំងសមាជិកសភាបក្សប្រឆាំង បក្សកាន់អំណាច [ប្រទេសជប៉ុន] និងក្រសួងការបរទេស លើកបញ្ហាដូចគ្នាហ្នឹង ដោយសារយើងឃើញថាមុននឹងការបោះឆ្នោតស្ថានភាពបរិយាកាសនយោបាយ[កម្ពុជា] មិនទាន់បានល្អប្រសើរនៅឡើយទេ ។ សកម្មជនយើងមួយចំនួន នៅជាប់ឃុំឃាំង ការគំរាមកំហែង ឃើញនៅតែកើតមាន ហើយសមាសភាពគ.ជ.ប .ក៏ពុំមានការកែសម្រួលអ្វីទាំងអស់ ដូច្នេះហើយយើងមានការបារម្ភ»។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ចាត់ទុកការស្នើរបស់មេដឹកនាំគណបក្សភ្លើងទៀនទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលជប៉ុន «ខុសពេលវេលា និងខុសមុខសញ្ញា» ព្រោះលោកថា ជប៉ុនក្តាប់សភាពការណ៍កម្ពុជាបានល្អ ទើបតែងតែជួយទាក់ទងដំណើរការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា។
លោកថ្លែងថា៖ «ទោះបីជាមានការដកជំនួយមួយចំនួនពីប្រទេសលោកខាងលិចក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែជប៉ុននៅតែជួយគ.ជ.ប. ហើយនឹងជួយដំណើរការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាដែរ។ អ៊ីចឹងមានន័យថាជប៉ុនក្តាប់បានសភាពការណ៍ពិតនៅកម្ពុជា មិនចេះតែជឿតាមការលាបពណ៌ ការនិយាយមូលបង្កាច់របស់បក្សប្រឆាំងទេ»។
លោកក៏បានច្រានចោលនូវការលើកឡើងថា កម្ពុជារឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាព ព្រោះលោកថា កម្ពុជាមានសន្តិភាព ហើយពលរដ្ឋម្នាក់ៗមានសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងរកស៊ីបានដោយសេរី ដោយមិនមានការរឹតត្បិតអ្វីនោះទេ។ ចំណែកការចាប់ខ្លួនសកម្មជនបក្សប្រឆាំងដាក់ពន្ធនាគារ លោក សុខ ឥសាន អះអាងថាជាការអនុវត្តតាមច្បាប់តែប៉ុណ្ណោះ។
លោក សោម សូរីដា អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត(គ.ជ.ប.) ថ្លែងថាស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតមានឯករាជ្យភាពរបស់ខ្លួន ដោយមិនស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលគណបក្សនយោបាយណាឡើយ។
លោក សោម សូរីដា បន្តថាបើអ្នកណាម្នាក់គិតថាស្ថាប័នគ.ជ.ប. មានភាពលម្អៀងទៅគណបក្សកាន់អំណាច ត្រូវតែរកភស្តុតាងមកបង្ហាញឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីចៀសវាងការចោទប្រកាន់ដោយគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ ដែលអាចប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសបុគ្គល ឬស្ថាប័នដែលការណ៍នេះអាចរងពាក្យបណ្តឹងពីបទ«បរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈ»។
លោកថ្លែងថា៖ «អ្វីក៏ដោយ គឺវាត្រូវតែមានឯកសារភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ ដែលបញ្ជាក់ថាស្ថាប័ន[គ.ជ.ប.]នេះនឹងមានទំនោរជាក់លាក់ណាមួយ ឱ្យបានច្បាស់លាស់ កុំចេះតែធ្វើការចោទប្រកាន់ ដោយមិនមានមូលដ្ឋាន ដែលអាចនាំទៅដល់នូវ[ការចោទប្រកាន់]បរិហារកេរ្តិ៍ជាសាធារណៈ»។
លោក កន សាវាង្ស អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនិងតស៊ូមតិនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល ប្រាប់វីអូអេថា នៅពេលណាមានការតវ៉ាអំពីដំណើរការនៃការបោះឆ្នោត នោះមានន័យថា ដំណើរការនោះនៅមានបញ្ហា ដែលទាមទារឱ្យមានការដោះស្រាយ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាអាចឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធទទួលយកលទ្ធផលបោះឆ្នោត។
លោកថ្លែងថា៖ «កាលណា បើមានការតវ៉ា មានការលើកឡើងអំពីបញ្ហា ទាំងការរាយការណ៍ ទាំងការសំណូមពរដោះស្រាយ គឺមានន័យថា ដំណើរការហ្នឹងច្បាស់ណាស់ នៅមានបញ្ហាដែលត្រូវធ្វើការពិនិត្យឡើងវិញ។ អ៊ីចឹងមិនអាចការសម្រេចណាមួយ ដោយមិនមានការដោះស្រាយទេ។ ការដោះស្រាយបញ្ហាជារឿងមួយដែលល្អសម្រាប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ អាចទទួលយកបានទាំងអស់គ្នា»។
គួរបញ្ជាក់ថា កាលថ្ងៃទី២៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ អង្គការខុមហ្វ្រែលដែលជាសា្ថប័នឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍មួយ ដែលបង្ហាញពីភាពមិនប្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ អាណត្តិទី៥ ដែលប្រព្រឹត្តទៅកាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ ដោយរៀបរាប់អំពីភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួន ដូចជាវត្តមានរបស់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងបរិវេណ និងក្រៅការិយាល័យ ដើម្បីកត់ឈ្មោះប្រជាពលរដ្ឋដែលបានចេញទៅបោះឆ្នោត និងប្រជាពលរដ្ឋខ្លះទៀតមិនអាចបោះឆ្នោតបាន ដោយសាររកឈ្មោះមិនឃើញ៕
