ក្រុមសកម្មជនការពារធនធានព្រៃឈើនៅប្រទេសកម្ពុជាបានថ្លែងនៅថ្ងៃច័ន្ទនេះថា តំបន់ដែលសម្បូរសម្បតិ្តព្រៃឈើមួយ គឺព្រៃឡង់ កំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពគំរាមកំហែងកាន់តែខ្លាំងឡើង ក្រោមហេតុផលថាសកម្មភាពដឹកឈើចេញពីតំបន់នេះនៅបន្តឥតដាច់។
ការអធិប្បាយរបស់ក្រុមអ្នកការពារព្រៃឈើធ្វើឡើងមួយថ្ងៃ ក្រោយទិវាព្រៃឈើអន្តរជាតិ ២១ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២១។ ទិវានេះ ត្រូវបានប្រកាសជាផ្លូវការដោយមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីឆ្នាំ ២០១២ ដើម្បីលើកកម្ពស់នៃការយល់ដឹងអំពីសារៈសំខាន់នៃធនធានព្រៃឈើគ្រប់ប្រភេទ។
លោក ហេង ស្រស់ សកម្មជនការពារព្រៃឈើនៅប្រទេសកម្ពុជាប្រាប់វីអូអេថា ធនធានព្រៃក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់បន្តបាត់បង់រាល់ថ្ងៃ ដោយលោកចោទថា មានអំពើពុករលួយរបស់មន្ត្រីដែលទទួលភារកិច្ចក្នុងកិច្ចការពារព្រៃឈើ។
«រឿងហ្នឹងខ្ញុំបានសម្ភាសន៍ទៅដល់កម្មករ ដែលដឹកឈើចេញពីក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ដែរ គាត់សារភាពថា ថៅកែរបស់គាត់ហ្នឹងបានបង់និងសូកលុយទៅខាងមន្ត្រីបរិស្ថានរួចហើយ បានគាត់ដឹកជញ្ជូនឈើហ្នឹងចេញ។ ហើយបើសិនជាថ្ងៃណាមួយៗ ដែលគេកំពុងតែដឹកជញ្ជូនឈើឆ្លងកាត់កន្លែង មានមន្ទីរបរិស្ថានហ្នឹង ហើយមានមន្ត្រីអង្គការ ឬមាននរណាចុះទៅហ្នឹង គឺមន្ត្រីទាំងអស់នោះ គឺមិនឲ្យអនុញ្ញាតឲ្យដឹកកាត់នៅហ្នឹងមុខទីស្នាក់ការបរិស្ថានរបស់ខ្លួនទេ គឺឲ្យរកផ្លូវវាងអ៊ីចឹងទៅ»។
លោកបន្ថែមថា ក្រុមហ៊ុនដែលបន្តសកម្មភាពក្នុងការដឹកជញ្ជូនឈើចេញពីតំបន់ព្រៃឡង់ គឺក្រុមហ៊ុន ភី អិន ធី ដែលជាសាខារបស់ក្រុមហ៊ុនស៊ីងបាយអូថេក ខេមបូឌា ខូអិលធីឌី (THINK BIOTECH CAMBODIA CO. LTD។ លោកបញ្ជាក់ថា ក្រុមហ៊ុនស៊ីងបាយអូថេក នេះបានបន្ថយសកម្មភាពដឹកជញ្ជូនឈើរបស់ខ្លួនក្នុងខេត្តក្រចេះ តែដោយឡែកក្រុមហ៊ុន ភី អិនធី កំពុងបន្តប្រតិបត្តិការដឹកឈើចេញពីខេត្តព្រះវិហារ។
សកម្មជនការពារព្រៃឈើដែលធា្លប់រងការចាប់ខ្លួនដោយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានចំពោះការអង្កេតបទល្មើសព្រៃឈើ លោក ហេង ស្រស់ និយាយថា ក្រុមអ្នកការពារព្រៃឈើឯទៀតកំពុងរកច្រក ដើម្បីបានចូលទៅល្បាតក្នុងព្រៃឡង់វិញ បន្ទាប់ពីមានការហាមឃាត់របស់ក្រសួងបរិស្ថាន។
លោកហេង ស្រស់ បន្តថា ក្រសួងបរិស្ថានទំនងជាមិនចង់ឲ្យសាធារណជនបានដឹងពីបទល្មើសព្រៃឈើ ដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយមន្ត្រីបរិស្ថានដែលលោកថាជាអ្នកឲ្យដៃ សម្រាប់ការយកឈើចេញពីតំបន់ព្រៃឡង់នោះ។
«សព្វថ្ងៃនេះ យើងពុំបានចូលក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ឲ្យវាដិតដល់ទេ ព្រោះយើងធ្លាប់បានធ្វើការចាប់ខ្លួនម្តង ហើយគេព្រមានមិនឲ្យចូលក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ ដោយមិនមានការអនុញ្ញាតចេញពីក្រសួងបរិស្ថាន»។
លោកបន្ថែមថា សកម្មជនការពារព្រៃឈើបានបន្តយុទ្ធនាការអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ ចូលរួមស្នើសុំឲ្យរដ្ឋាភិបាលបើកច្រកចូលក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ ដែលរហូតមកដល់ពេលនេះមានប្រភេទឈើមួយចំនួនត្រូវបានកាប់ និងដឹកចេញដូចជា ប្រភេទឈើផ្តៀក សុក្រម ស្រឡៅ ឈ្លិក និងឈើទាល (ឬដើមច្បោះ) ជាដើម។
បើតាមលោក ហេង ស្រស់ កាលពីពេលកន្លងមកយ៉ាងហោចណាស់ គោយន្ត ១០០ គ្រឿង ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីដឹកឈើចេញពីតំបន់ព្រៃឡង់ក្នុងមួយថ្ងៃៗ។
លោកបន្ថែមថា ក្នុងអំឡុងពេលលោកត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីដើមខែកុម្ភៈ លោករកឃើញគោយន្តប្រមាណ ៦៥ គ្រឿង ដឹកឈើក្នុងមួយយប់យកទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនស៊ីងបាយអូថេក។ បន្ទាប់មកក្រុមហ៊ុននេះបានដឹកឈើដែលប្រមូលបានទៅផ្គត់ផ្គង់ឲ្យក្រុមហ៊ុន Angkor Plywood Co. LTD ដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោកស្រី ជា សង់ធីតា (Chea SANKTHIDA)។ នេះបើយោងតាមទិន្នន័យចុះបញ្ជីនៅក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម។
វីអូអេមិនទាន់អាចទាក់ទងម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនស៊ីងបាយអូថេកបានទេ នៅថ្ងៃច័ន្ទនេះ។
កាលពីចុងខែកុម្ភៈ អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) បានបង្ហាញការរកឃើញថ្មីមួយ អំពីការបន្តកាប់ព្រៃឡង់ទ្រង់ទ្រាយធំ ស្របពេលការល្បាតព្រៃរបស់ប្រជាសហគមន៍ត្រូវបានហាមឃាត់ជាងមួយឆ្នាំមកហើយ។ អង្គការនេះបង្ហាញក្តីបារម្ភថា ព្រៃឡង់ដែលមានផ្ទៃក្រឡាប្រមាណកន្លះលានហិកតា ស្ថិតក្នុង «ហានិភ័យធ្ងន់ធ្ងរ»។
សមាជិកបណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ប្រចាំខេត្តក្រចេះមួយរូបគឺលោក ស្វាយ សុង អាយុ ៥៧ ឆ្នាំ និយាយថា សកម្មភាពដឹកជញ្ជូនព្រៃឈើក្នុងតំបន់ឃុំកំពង់ចាម ស្រុកសំបូរ ខេត្តក្រចេះ នៅបន្តកើតមានក្នុងចំនួន ដែលមិនច្រើនដូចមុនក្រោយការចាប់ខ្លួនលោក ហេង ស្រស់ និងសកម្មជនការពារព្រៃឈើមួយរូបទៀតគឺលោក អ៊ូច ឡេង។
លោកបន្ថែមថា ទោះសកម្មភាពដឹកឈើរបស់ក្រុមហ៊ុនស៊ីងបាយអូថេកហាក់ដូចជាថយចុះក្តី ក៏លោកនៅតែស្នើសុំឲ្យរដ្ឋាភិបាលបើកផ្លូវឲ្យបានចូលល្បាតព្រៃវិញ ក្រោយអាជ្ញាធរចោទថា បណ្តាញរបស់លោកមិនបានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ។
«សុំបញ្ជាក់ថា ពួកបទល្មើសហ្នឹង វាខ្លាចតែពួកព្រៃឡង់ទេ បណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់អត់ខ្លាចទេ ពួកអាជ្ញាធរអីបាទ ពីព្រោះបណ្តាញសហគមន៍គាត់ច្បាស់។ ច្បាស់ត្រង់ថា គាត់ត្រូវចាប់ចាប់...ឧទាហរណ៍ ដូចជាចាប់បានម៉ាស៊ីនហ្នឹង អត់មានលក់អត់មានអីបានចាប់ គឺយកមកប្រគល់ឲ្យរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ប៉ុន្តែពេលឥឡូវនេះវាអត់បានចឹងទេ។ ចឹងបានខ្ញុំសំណូមពរថា ឲ្យក្រសួងបរិស្ថានរាជរដ្ឋាភិបាលផ្តល់សិទ្ធិឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយើងខ្ញុំទាំង ៤ ខេត្ត ដែលគាត់ខំប្រឹង ហើយគាត់គ្មានប្រាក់ខែលះបង់អាយុជីវិត ដើម្បីការពារព្រៃឈើយើងឲ្យបានគង់វង្ស»។
លោកនិយាយថា ក្រសួងបរិស្ថានរមែងចាប់កំហុសក្រុមប្រជាសហគមន៍ដោយចោទថា ប្រជាសហគមន៍មិនមែនជាដៃគូស្មោះត្រង់ជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្នុងការអភិរក្សព្រៃឈើ ដែលនៅសេសសល់ក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់។ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថានលោក នេត្រ ភក្ត្រា មានប្រសាសន៍ថា ការចូលទៅល្បាតក្នុងព្រៃឡង់អាចធ្វើទៅបាន ដរាបណាបណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ចុះបញ្ជីត្រឹមត្រូវ ហើយក្រុមបុគ្គលដែលចង់ចូលទៅល្បាតក្នុងតំបន់នោះ ក៏ត្រូវជូនដំណឹងដល់ក្រសួងជាមុន។
«សម្រាប់ក្រសួងបរិស្ថានយើងបើកទ្វារចំហ ស្វាគមន៍ចំពោះការចូលរួមក្នុងការការពារនិងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ ប៉ុន្តែតម្រូវឲ្យដៃគូទាំងអស់គោរពទៅតាមច្បាប់ស្តីពីតំបន់ការពារធម្មជាតិ ដែលនៅក្នុងនោះបានបញ្ជាក់ថា ត្រូវមានកិច្ចព្រមព្រៀងចូលរួមសហការក្នុងការការពារនិងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ ហើយសូម្បីតែចូលទៅក្នុងតំបន់នេះ ក៏ត្រូវមានការជូនដំណឹង ក៏ដូចជាផ្តល់សហការជាមួយនឹងស្ថាប័នដែលមានសមត្ថកិច្ចដែរ»។
ទាក់ទិនការចោទប្រកាន់ថា មន្ត្រីបរិស្ថានស៊ីសំណូកយកលុយឈ្មួញដើម្បីជាថ្នូរនឹងការអនុញ្ញាតឲ្យដឹកជញ្ជូនឈើចេញពីតំបន់ព្រៃឡង់នោះរ ដ្ឋលេខាធិការក្រសួងបរិស្ថានរូបនេះថ្លែងថា៖
«ការចោទប្រកាន់ សូមឲ្យបង្ហាញនូវភស្តុតាង ហើយបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់ថា តើនរណាឲ្យពិតប្រាកដ? កុំធ្វើការវាយតម្លៃជារួម។ ហើយអ្វីដែលក្រុមសកម្មជននយោបាយមួយចំនួន ដែលតាំងខ្លួនថាជាសកម្មជនបរិស្ថានអ្នកស្រឡាញ់ព្រៃឈើនេះ គឺធ្វើសកម្មភាពនៅក្នុងកិច្ចការងារមួយដែលស្វះស្វែងរកតែអ្វីដែលជាចំណុចដែលអាក្រក់ៗ ដើម្បីបំពេញទៅលើរបៀបវារៈរបស់ខ្លួន ហើយវាយប្រហារមកលើរដ្ឋាភិបាល វាយប្រហារមកលើក្រសួងបរិស្ថានតែប៉ុណ្ណោះ»។
ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ ក៏បង្ក «កង្វល់យ៉ាងខ្លាំង» ដល់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលកាលពីថ្ងៃទី ៨ ខែមីនាស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា បានលើកឡើងថា ខ្លួនគាំទ្រកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយសហគមន៍សង្គមស៊ីវិល និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យជីវសាស្ត្រចម្រុះដ៏សម្បូរបែបនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃនៅព្រៃឡង់ត្រូវបានអភិរក្ស។
សហរដ្ឋអាមេរិកសង្កត់ធ្ងន់ថា៖ «ការបាត់បង់ព្រៃឈើនៅព្រៃឡង់និងនៅទូទាំងប្រទេស មានការទាក់ទងនឹងកត្តាមួយចំនួន ដែលរួមមានការពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់នៅខ្សោយ និងប្រព័ន្ធអភិបាលកិច្ចពុំមានភាពច្បាស់លាស់»។
តំបន់ព្រៃឡង់មានប្រទល់ជាប់ខេត្តចំនួន ៤ នៅប្រទេសកម្ពុជា រួមមានខេត្តក្រចេះ កំពង់ធំ ព្រះវិហារ និងស្ទឹងត្រែង៕
