ក្រសួងហរិញ្ញវត្ថុរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានសម្រេចដាក់ទណ្ឌកម្មលើលោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ដោយការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់សេដ្ឋីរូបនេះ ក្រោយលោកត្រូវបានរកឃើញថា មានការពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ដែលផ្តើមចេញពីមុខជំនួញរបស់លោកដូចជាការជួញដូរមនុស្សនៅក្នុងប្រតិបត្តិការឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ (Scam) និងសកម្មភាពឧក្រិដ្ឋផ្សេងទៀត ដូចជាការវិនិយោគបោកប្រាស់តាមរូបិយបណ្ណគ្រីបតូ (cryptocurrency)។
អ្នកឃ្លាំមើលការវិវឌ្ឍសង្គមកម្ពុជាជឿថា ទណ្ឌកម្មរបស់ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុអាមេរិកនឹងបង្កផលវិបាកជាច្រើនដល់ការរកស៊ីរបស់លោក លី យ៉ុងផាត់ ដែលជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមួយរូបផងនោះ។ លោក លី យ៉ុងផាត់ ក៏ត្រូវគេដឹងថា ជាមនុស្សដែលស្និទ្ធនឹងអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់កម្ពុជាគឺលោក ហ៊ុន សែន ដែលបច្ចុប្បន្នជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា។
លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកគ្រប់គ្រងកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ ប្រាប់វីអូអេថា លោក លី យ៉ុងផាត់ មិនមែនជាបុគ្គលទី ១ ទេ ដែលបានរងទណ្ឌកម្មពីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកតាមរយៈច្បាប់ Global Magnitsky ពោលគឺបុគ្គលមួយចំនួនដែលមានឥទ្ធិពលនៅប្រទេសកម្ពុជា ធ្លាប់រងទណ្ឌកម្មស្រដៀងគ្នានេះ ហើយជាញឹកញាប់បានអះអាងថា ទណ្ឌកម្មនោះមិនបានបង្កផលប៉ះពាល់ជាដុំកំភួននោះឡើយលើស្ថានភាពនៃការធ្វើជំនួញ ឬក៏ការងារផ្សេងទៀតរបស់ពួកគេ។
លោកបន្ថែមថា៖ «កន្លងមកយើងឃើញថា បុគ្គលមួយចំនួនដែលអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មហ្នឹង តែងតែលើកឡើងថា មិនមានអ្វីដែលប៉ះពាល់ទៅដល់មុខជំនួញសេដ្ឋកិច្ច ឬក៏ពាណិជ្ជកម្មអីនៅក្រៅប្រទេស និងក្នុងប្រទេសនោះទេ។ ប៉ុន្តែបើជាការកត់សម្គាល់នៅលើពិភពលោក កាលណាតែមានការដាក់ទណ្ឌកម្មអ៊ីចឹង វាអាចនឹងប៉ះពាល់ ជះឥទ្ធិពល ផលប៉ះពាល់ជាមិនខានទេបាទ»។
បើតាមលោក អំ សំអាត ជាធម្មតា បុគ្គលល្បីៗមួយចំនួននៅក្នុងពិភពលោក ដែលត្រូវបានដាក់ទណ្ឌកម្មដោយច្បាប់ Global Magnitsky របស់អាមេរិក បុគ្គលទាំងនោះនឹងជួបផលវិបាកក្នុងការចាត់ចែងមុខជំនួញនៅខាងក្រៅប្រទេសក៏ដូចជាបញ្ហានៃការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិដែលមាននៅខាងក្រៅប្រទេស។
កាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែកញ្ញា ការិយាល័យគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិបរទេសរបស់ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិក ហៅកាត់ថា OFAC បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយបញ្ជាក់ពីការដាក់ទណ្ឌកម្មលើលោកលី យ៉ុងផាត់ ដោយផ្ទាល់ និងសាជីវកម្មក្រុមហ៊ុនចម្រុះរបស់លោកដែលមានឈ្មោះ L.Y.P Group Co., Ltd (L.Y.P Group) និងរមណីយដ្ឋានអូរស្មាច់ (O-Smach Resort) ចំពោះតួនាទីរបស់ពួកគេក្នុងអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ដែលទាក់ទងនឹងឥរិយាបថចំពោះកម្មករដែលត្រូវបានជួញដូរ និងត្រូវគេចាប់បង្ខំឱ្យធ្វើការក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលប្រព្រឹត្តអំពើឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ។
ការិយាល័យគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិបរទេសរបស់ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានរាប់បញ្ចូលផងដែរសណ្ឋាគារ Garden City Hotel រមណីយដ្ឋានកោះកុង និងសណ្ឋាគារភ្នំពេញថា ជាកម្មសិទ្ធិ និងត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយលោកលី យ៉ុងផាត់។
លោក Bradley T.Smith មន្ត្រីទទួលបន្ទុកស៊ើបការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ និងភេរវកម្មនៃក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិក ត្រូវបានស្រង់សម្តីក្នុងសេចក្តីប្រកាសចុះថ្ងៃទី ១២ ខែកញ្ញាថា៖ «វិធានការថ្ងៃនេះបង្ហាញពីការតាំងចិត្តរបស់យើងដើម្បីឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវចំពោះអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការជួញដូរមនុស្ស និងការរំលោភបំពានផ្សេងទៀត ខណៈវិធានការនេះក៏បានបង្អាក់លទ្ធភាពរបស់ពួកគេ ដើម្បីដំណើរការផែនការវិនិយោគបោកប្រាស់ដែលដាក់គោលដៅលើបុគ្គលរាប់មិនអស់ដែលមិនដឹងថា ខ្លួនជាអ្នករងគ្រោះ ក្នុងនោះក៏មានពលរដ្ឋអាមេរិកាំងផងដែរ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងបន្តវែកមុខបណ្តាញឧក្រិដ្ឋជនដែលធ្វើប្រតិបត្តិការផែនការខុសច្បាប់ទាំងនេះ និងអ្នកទាំងឡាយណាដែលចង់ប្រព្រឹត្តការរំលោភបំពានទាំងនេះ»។
ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិកបានឱ្យដឹងទៀតថា ជាលទ្ធផលនៃវិធានការដែលធ្វើឡើងកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ រាល់ទ្រព្យសម្បត្តិ ឬផលប្រយោជន៍នានារបស់បុគ្គលខាងលើ ដែលស្ថិតនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ឬក៏ស្ថិតក្នុងការគ្រប់គ្រងរបស់បុគ្គលដែលជាជនជាតិអាមេរិកាំងត្រូវបានរាំងខ្ទប់ ហើយត្រូវតែរាយការណ៍ទៅកាន់ការិយាល័យគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិបរទេសរបស់ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិក។
ជាងនេះទៀត គ្រប់អង្គភាពទាំងឡាយដែលកាន់កាប់ដោយផ្ទាល់ និងដោយប្រយោល ឬជាលក្ខណៈបុគ្គល ឬទាំងស្រុងតែម្តង ឬក៏ ៥០ភាគរយ ឬក៏ច្រើនជាងនេះតាមរយៈមនុស្សម្នាក់ ឬច្រើនជាងនេះត្រូវបានរាំងខ្ទប់ទាំងអស់។
បើតាមបណ្តាញអនុវត្តច្បាប់លើឧក្រិដ្ឋកម្មហិរញ្ញវត្ថុនៃក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិក និងការផ្តល់សញ្ញាព្រមានរបស់ខ្លួនកាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២ ៣ទៅដល់គ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិក និងមហាជនទូទៅនោះ អ្នកបោកបញ្ឆោតបានប្រើប្រាស់អត្តសញ្ញាណក្លែងក្លាយ និងបង្កើតរឿងផ្សេងៗដើម្បីធ្វើឱ្យមានទំនាក់ទំនងគួរឱ្យទុកចិត្ត ហើយបោកបញ្ឆោតជនរងគ្រោះ។
នៅក្នុងករណីជាច្រើន ការបោកបញ្ឆោតទាំងនោះធ្វើឡើងតាមការបញ្ចុះបញ្ចូលឱ្យជនរងគ្រោះដាក់ទុនវិនិយោគជាលុយស្តែងៗ ឬក៏ក្នុងករណីខ្លះ តាមរយៈគម្រោងការប្តូររូបិយបណ្ណតាមទូបញ្ជាប្រាក់ដែលទាំងអស់នេះសុទ្ធតែជាការបន្លំលួចយកលុយពីជនរងគ្រោះ។
ការិយាល័យស៊ើបអង្កេត FBI ដែលទទួលបណ្តឹងពីបទឧក្រិដ្ឋតាមបណ្តាញអ៊ីនធឺណិតបានព្រមានពីការកើនឡើងយ៉ាងគំហុកនៃគម្រោងវិនិយោគរូបិយបណ្ណគ្រីបតូ (cryptocurrency)។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសដដែលរបស់ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិកចុះថ្ងៃទី ១២ ខែកញ្ញា។
បើតាមសេចក្តីប្រកាសនោះ ការខាតបង់ក្នុងការវិនិយោគដែលជាការបោកបញ្ឆោតបានកើនពីចំនួន ៣,៣១ពាន់លានដុល្លារនៅឆ្នាំ ២០២២ ទៅដល់ ៤,៤៧ពាន់លានដុល្លារនៅឆ្នាំ ២០២៣ គឺបានកើនឡើង៣៨ភាគរយ។ នៅក្នុងតួលេខនេះ ការវិនិយោគបោកប្រាស់តាមរូបិយបណ្ណគ្រីបតូ បានកើនពី ២,៥៧ពាន់លានដុល្លារ នៅឆ្នាំ ២០២២ ដល់ ៣,៩៦ពាន់លានដុល្លារ នៅឆ្នាំ ២០២៣ គឺមានកំណើន ៥៣ភាគរយ។
រូបិយបណ្ណគ្រីបតូគឺជាប្រភេទរូបិយបណ្ណដែលត្រូវបានទូរទាត់ ឬផ្ទេរតាមប្រព័ន្ធឌីជីថល ដោយការផ្ទៀងផ្ទាត់ ឬរក្សាកំណត់ត្រាទុកដោយប្រព័ន្ធមួយដែលប្រើប្រាស់ព័ត៌មានជាលេខកូដ ហើយមិនត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយភាគីដែលមានសិទ្ធិអំណាចនៅកណ្តាលណាមួយ។
ស្ថាបនិកគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន ជឿថា ទណ្ឌកម្មរបស់អាមេរិកមកលើលោក លី យ៉ុងផាត់ នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់មុខមាត់របស់ប្រទេសកម្ពុជា ព្រោះលោកមិនត្រឹមតែជាអ្នកជំនួញនោះទេ តែក៏ជាអ្នកតាក់តែងច្បាប់របស់កម្ពុជាមួយរូបផងដែរ។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «ខ្ញុំជឿថា វាប៉ះពាល់ ប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ។ ទីមួយប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់ប្រទេសកម្ពុជាហ្នឹងតែម្តង ព្រោះលោកអ្នកឧកញ៉ាជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ ជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាទៅទៀតរបស់កម្ពុជា ហើយពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងល្បែងអនឡាញឆបោកជាដើមនេះ បង្ហាញថា កម្ពុជាវាមានបញ្ហាអស់ហ្នឹង ព្រោះវាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងមន្ត្រីធំៗនោះ»។
បើតាមលោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន ដែលជាអតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សជំទាស់ លោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ក៏នឹងជួបការលំបាកក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយវិនិយោគិនឯទៀត ឬក៏ចល័តទីតាំងមុខជំនួញរបស់លោក ហើយលោកក៏មានបញ្ហាច្រើនក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយដៃគូនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
ក្រៅពីនេះ លោកថា ប្រទេសជាមិត្តអាមេរិកអាចនឹងអនុវត្តទៅតាមទណ្ឌកម្មដែលត្រូវបានដាក់មកលើលោក លី យ៉ុងផាត់។
លោកបន្ថែមថា ទណ្ឌកម្មបែបនេះគឺមិនធ្វើឡើងតែសម្រាប់កម្ពុជាទេ។ ពលរដ្ឋនៅប្រទេសដទៃទៀតក៏ទទួលការដាក់ទណ្ឌកម្មដូចគ្នានេះដែរ បើសិនសហរដ្ឋអាមេរិករកឃើញថា ពលរដ្ឋទាំងនោះបង្កការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ។
វីអូអេបានព្យាយាម ទាក់ទងតាមប្រព័ន្ធទូរស័ព្ទដើម្បីសុំការអត្ថាធិប្បាយពីលោក លី យ៉ុងផាត់ ទីប្រឹក្សារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន ម៉ាណែត និងជាប្រធានសមាគមឧកញ៉ាកម្ពុជា ប៉ុន្តែមិនអាចទាក់ទងបានទេនៅថ្ងៃសុក្រនេះ។ វីអូអេក៏ព្យាយាមទាក់ទងតាមទូរស័ព្ទសុំការអត្ថាធិប្បាយពីអ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាចលោក សុខ ឥសាន ប៉ុន្តែក៏មិនអាចទាក់ទងបានដែរ។
លោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ស្ថិតក្នុងចំណោមមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងអ្នកមានឥទ្ធិពលមួយចំនួននៅកម្ពុជាដែលត្រូវបានដាក់ទណ្ឌកម្មដោយក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិក។ កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២១ មន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់ពីររូបរបស់កម្ពុជាគឺនាយឧត្តមសេនីយ៍ ចៅ ភិរុណ អតីតអគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានសម្ភារៈបច្ចេកទេស និងបច្ចុប្បន្នជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការពារជាតិ និងនាយឧត្តមនាវី ទៀ វិញ មេបញ្ជាការកងទ័ពជើងទឹកត្រូវបានក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុអាមេរិកដាក់ឱ្យចូលក្នុងបញ្ជីខ្មៅ ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើពុករលួយ និងការរំលោភសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាដែរ។
បន្ថែមពីនោះ លោកឧកញ៉ា ទ្រី ភាព និងលោកនាយឧត្តមសេនីយ៍ គន់ គីម ទេសរដ្ឋមន្ដ្រីទទួលបន្ទុកបេសកកម្មពិសេសដែលជាមនុស្សស្និទ្ធនឹងអតីតលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏ត្រូវបានដាក់ទណ្ឌកម្មដោយក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះការប្រើប្រាស់ឥទ្ធិពល និងបណ្តាញរបស់ខ្លួន ដើម្បីកេងប្រវ័ញ្ចពលរដ្ឋកម្ពុជា ហើយផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់ក្រុមហ៊ុនចិនដែលមករកស៊ីនៅកម្ពុជា។
បុគ្គលទាំង ៥នាក់ខាងលើសុទ្ធតែរងទណ្ឌកម្មតាមការអនុវត្តច្បាប់ Global Magnitsky ដែលផ្តន្ទាទោសលើជនរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រព្រឹត្តអំពីពុករលួយធ្ងន់ធ្ងរក្នុងពិភពលោក។
ការដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកលើលោកឧកញ៉ាលី យ៉ុងផាត់ កើតឡើងក្រោយក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកបានចេញរបាយការណ៍ស្តីពីការជួញដូរមនុស្សប្រចាំឆ្នាំ ២០២៤ ដែលកត់ត្រាអំពីការពាក់ព័ន្ធរបស់មន្ត្រីកម្ពុជាខ្លះនៅក្នុងសកម្មភាពដែលមានទំនាក់ទំនងនឹងការជំរុញឱ្យមានការជួញដូរមនុស្ស ក្នុងអំពើឧក្រិដ្ឋឆបោកតាមបណ្តាញអ៊ីនធឺណិត ឬហៅថា online scam៕
វេទិកាបញ្ចេញមតិ