ភ្នំពេញ៖ នៅប្រទេសកម្ពុជា កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងថ្មីមួយ កំពុងផ្តោតទៅលើការពង្រឹងឲ្យមានអនាម័យនិងសុខភាព នៅតាមតំបន់ជនបទ ដោយផ្តល់បង្គន់តាមផ្ទះនិមួយៗ។ ការសង់បង្គន់តាមរបៀបថ្មីនិងមិនធម្មតានេះ ហាក់ដូចជាបានទទួលលទ្ធផលពិតប្រាកដ។
បង្គន់ ជាវត្ថុសាមញ្ញតែចាំបាច់ណាស់។ តំបន់ជនបទភាគច្រើននៅប្រទេសកម្ពុជា មានការខ្វះខាតបង្គន់ប្រើប្រាស់។ កាលពី ៥ ឆ្នាំមុន នៅតំបន់ជនបទកម្ពុជា ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋ ៧នាក់ មានតែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ដែលមានបង្គន់ប្រើប្រាស់។
ដូចប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើនទៀតដែរ ការខ្វះបង្គន់ប្រើប្រាស់ បានធ្វើឲ្យប្រទេសកម្ពុជាចំណាយប្រាក់យ៉ាងច្រើន។ នៅសហគមន៍ជនបទ ដែលចំនួនប្រជាពលរដ្ឋ៧៥%រស់នៅ គ្រួសារជាច្រើនគ្មានបង្គន់អនាម័យប្រើប្រាស់ទេ ហើយពួកគេបន្ទោរបង់តាមទីវាល។
ជាលទ្ធផលគឺ មានលាមកមនុស្សនៅពាសវាលពាសកាលដែលគេមិនបានដាក់ថ្នាំសម្លាប់មេរោគ ហើយដែលអាចចម្លងជម្ងឺ និងបណ្តាលឲ្យស្លាប់។ ការខ្វះបង្គន់ប្រើប្រាស់ ជាមូលហេតុមួយដែលធ្វើឲ្យប្រទេសកម្ពុជា មានអត្រាមរណៈរបស់កុមារខ្ពស់បំផុតនៅទ្វីបអាស៊ី។ ហើយធនាគារពិភពលោកឲ្យដឹងថា ការខ្វះបង្គន់ប្រើប្រាស់ បណ្តាលឲ្យប្រទេសកម្ពុជា ចំណាយប្រាក់ ៤៥០លានដុល្លារ ទៅលើការថែទាំសុខភាពក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
វេជ្ជបណ្ឌិតជា សំណាង ជានាយកមន្ទីរសុខភាពជនបទនៅក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ។ ដោយមានជំនួយពីអ្នកផ្តល់អំណោយអន្តរជាតិនោះ ការិយាល័យរបស់លោកមានគោលដៅផ្តល់បង្គន់ទៅឲ្យផ្ទះចំនួន៣០%នៅក្នុងជនបទ ឬ សំរាប់ផ្ទះ៧សែន ២ម៉ឺនខ្នង នៅមុនដំណាច់ឆ្នាំ ២០១៥ ចាប់ពីចំនួន៥ សែនក្នុងពេលឥឡូវនេះ។
រដ្ឋាភិបាលប្រើទូរទស្សន៍ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយ និងក្រុមការងារត្រូវបានបញ្ជូនទៅតាមភូមិ ដើម្បីពន្យល់ណែនាំអំពីផលប្រយោជន៍នៃការប្រើប្រាស់បង្គន់។ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត សំណាង មានប្រសាសន៍ថា កម្មវិធីនោះសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើសារចំនួនបី។
«សារទីមួយ គឺសង់បង្គន់និងប្រើបង្គន់ដោយធនធានផ្ទាល់របស់ពួកគេ។ សារទីពីរ គឺការលាងសំអាតដៃ ដោយប្រើសាប៊ូក្រោយពីបន្ទោរបង់និងមុនពេលបរិភោគអាហារ។ សារទីបីគឺ យើងនិយាយអំពីការហូបទឹកស្អាតនៅតាមផ្ទះ និងការស្តុកទឹកឲ្យមានសុវត្ថិភាពនៅតាមផ្ទះ»។
អង្គការសប្បុរសអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្មមួយ ឈ្មោះសហគ្រាសអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិនៃកម្ពុជា ហៅកាត់ថា IDE បានចូលរួមកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងនោះ ហើយឲ្យដឹងថា ខ្លួនបានរកឃើញវិធីមួយ ដើម្បីឲ្យគ្រួសារនានាសង់បង្គន់អនាម័យនោះ ហើយត្រូវចំណាយប្រាក់ដោយខ្លួនឯង។
កម្មវិធីនោះហាក់ដូចជាពិបាកនឹងជឿថា មានដំណើរការណាស់នៅក្នុងប្រទេសមួយដែលភាពក្រីក្រនៅមានគ្រប់ទីកន្លែងនោះ។ ក៏ប៉ុន្តែលោក Cordell Jacks ជានាយកនៃកម្មវិធីទឹកនិងអនាម័យរបស់អង្គការ IDE មានប្រសាសន៍ថា កម្មវិធីនោះមានដំណើរការ ដោយសារតែបង្គន់ EZ Latrine ដែលងាយស្រួលសង់ឡើងនេះ។
ដោយដឹងថា ការចំណាយច្រើនបំផុតក្នុងការសង់បង្គន់ ត្រូវចំណាយទៅលើស៊ីម៉ង់នោះ អង្គការ IDE ច្នៃស៊ីម៉ង់មួយ ដោយលាយអង្កាមនៅក្នុងស៊ីម៉ង់ ដើម្បីកាត់បន្ថយការចំណាយ។ ហើយការកែច្នៃឥដ្ឋរឹងដែលជាគ្រឹះនៃបង្គន់នោះធ្វើឲ្យមានភាពងាយស្រួល ក្នុងការសង់បង្គន់ទាំងនោះ។
អង្គការ IDE បានបណ្តុះបណ្តាលសហគ្រិនក្នុងតំបន់ ជាពិសេសអ្នកដែលផលិតផលិតផលស៊ីម៉ង់ស្រាប់ ឲ្យចេះផលិត និងលក់បង្គន់ទាំងនោះ។
«អ្នកផលិតបង្គន់ នឹងដឹកបង្គន់ទាំងនោះតាមរថយន្តដឹកទំនិញរបស់ពួកគេទៅកាន់ភូមិនានា និងទីផ្សារ ហើយណែនាំអ្នកស្រុកអំពីការប្រើបង្គន់ដែលមានអនាម័យត្រឹមត្រូវ ហើយនឹងលក់បង្គន់ទាំងនោះ ពីផ្ទះមួយទៅមួយ ឬនៅឯការប្រជុំតាមភូមិ»។
តម្លៃបង្គន់នោះមួយ គឺ ៣៥ ដុល្លារ ប្រៀបធៀបទៅនឹងតម្លៃដល់ទៅ២០០ដុល្លារ បើសិនជាគ្រួសារមួយព្យាយាមទិញសម្ភារៈ ហើយសង់បង្គន់មួយតាមរបៀបដែលធ្លាប់ធ្វើមកហើយនោះ។ សហគ្រិនទទួលប្រាក់ចំណេញប្រមាណជា ៥ដុល្លារសម្រាប់ការលក់បង្គន់មួយ ហើយគ្មានប្រាក់ជំនួយឧបត្ថម្ភពីលើនេះទេ។ ការសង់បង្គន់នេះ គឺមានភាពងាយស្រួលនិងមានល្បឿនលឿន។
«គ្រួសារដែលទិញបង្គន់នោះ នឹងជីករណ្តៅ ដាក់កងអណ្តូង ដាក់ផ្គុំបង្គន់នោះ ហើយដាក់គ្រោងបង្គន់នោះ រីឯការដាក់គ្រោងពិសេសថែមពីលើទៀត គឺស្រេចលើលទ្ធភាពរបស់គ្រួសារនោះ។ ហើយកិច្ចការទាំងអស់នេះ ចំណាយពេលតែមួយថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។ វាគឺជាបង្គន់បដិវត្តន៍មួយយ៉ាងពិតប្រាកដ ក្នុងឋានៈជាឧស្សាកម្មមួយនៅប្រទេសកម្ពុជានេះ»។
អង្គការ IDE បានណែនាំបង្ហាញ បង្គន់EZ ដែលបានឈ្នះរង្វាន់ច្នៃប្រឌិតអន្តរជាតិនៅឆ្នាំនេះ ដល់ខេត្តចំនួនពីរកាលពីខែធ្នូមុន។ បង្គន់ចំនួន៦ពាន់ ត្រូវបានលក់ដាច់ ហើយអង្គការ IDE បានទទួលការទាក់ទងជាប្រចាំពីអ្នកដែលនឹងក្លាយទៅជាសហគ្រិន ដែលចង់លក់បង្គន់ទាំងនោះ។
ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ ធ្វើការជាមួយអង្គការ IDE ដើម្បីយកបង្គន់ EZ ទៅកាន់ខេត្តនានា។លោកវេជ្ជបណ្ឌិតសំណាង មានប្រសាសន៍ថា ដើម្បីធានាថា ផ្ទះនិមួយៗនឹងមាន បង្គន់១០០%នៅឆ្នាំ២០២៥នោះ គឺគេត្រូវការបង្គន់បន្ថែមសម្រាប់ផ្ទះចំនួន២លានខ្នង ថែមទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែ សូម្បីតែបង្គន់EZ នេះ ក៏ជនក្រីក្របំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជាមិនអាចមានលទ្ធភាពទិញបានដែរ។
លោកសំណាង មានប្រសាសន៍ទៀតថា ក្រសួងនឹងជួយសង់បង្គន់ដោយមិនចាំបាច់ប្រើទឹកដល់គ្រួសារដែលក្រីក្រដូចនេះ ដែលត្រូវចំណាយប្រាក់តែពីរ ឬបីដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។
«ដូច្នេះយើងនឹងធ្វើការជាមួយពួកគេ។ យើងនឹងព្យាយាមធ្វើឲ្យពួកគេយល់ថា ការបន្ទោរបង់នៅក្នុងបង្គន់អនាម័យត្រឹមត្រូវ គឺមានប្រយោជន៍ អាចឲ្យពួកគេសន្សំប្រាក់កាសបាន។ ដូច្នេះ យើងអនុញ្ញាត្តិឲ្យពួកគេសង់បង្គន់ ដែលមិនចាំបាច់ចាក់ទឹក។ ហើយតាមរយៈការចាប់ផ្តើមសង់បង្គន់នោះ បើពួកគេយល់ថា បង្គន់មានប្រយោជន៍សម្រាប់គ្រួសាររបស់ពួកគេ នោះយើងនឹងអាចធ្វើការជាមួយពួកគេក្នុងពេលអនាគត ដើម្បីពង្រឹងកម្មវិធីបង្គន់អនាម័យរបស់ពួកគេបាន»។
អង្គការIDE បានចាប់ផ្តើមកម្មវិធីសាកល្បងមួយ ដើម្បីជួយពលរដ្ឋក្រីក្របំផុតឲ្យអាចទិញបង្គន់មួយ។ គ្រួសារបង់លុយបណ្តាក់ខែ ១ដុល្លារក្នុងមួយខែ ហើយក្នុងមួយខែៗ ភ្នាក់ងារនឹងសង់បង្គន់មួយទៀត។ ទៅអនាគត មនុស្សគ្រប់គ្នានឹងមានបង្គន់ប្រើប្រាស់។ លោក Jacks ថ្លែងថា ថ្វីបើកម្មវិធីនេះថ្មីក៏ដោយ ក៏កម្មវិធីនេះ មានដំណើរការទៅមុខ ហើយជួយដល់សហគមន៍ជនបទរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដោយសន្សឹមៗ ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺ និងពង្រឹងប្រាក់ចំណូល ដោយការសង់បង្គន់អនាម័យនេះ៕
ប្រែសម្រួលដោយលី ម៉ូរីវ៉ាន់
