គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ដែលកើតចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនៃគណបក្សនយោបាយធំៗពីរនៅក្នុងសភា បានប្រកាសឲ្យដឹងជាផ្លូវការអំពីដំណើរការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតសម្រាប់អ្នកបោះឆ្នោតចំនួន៩លាននាក់ ដែលនឹងចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃទី០១ ខែកញ្ញា ដល់ថ្ងៃទី២៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦។ នេះបើយោងទៅតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ គ.ជ.ប ចុះថ្ងៃទី១៨ ខែកក្កដា និងចេញផ្សាយជាសាធារណៈលើគេហទំព័ររបស់ គ.ជ.ប នាព្រឹកថ្ងៃសុក្រនេះ។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដែលចុះហត្ថលេខាដោយ លោក ស៊ិក ប៊ុនហុក ប្រធាន គ.ជ.ប ឲ្យដឹងថា ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ដែលត្រូវរៀបចំបញ្ជីថ្មីតាមប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រនោះ នឹងធ្វើឡើងនៅតាមសាលាឃុំ សង្កាត់ និងនៅតាមភូមិមួយចំនួនក្នុងឃុំ សង្កាត់ ដែលបើកធ្វើការជារៀងរាល់ថ្ងៃ គិតទាំងថ្ងៃសៅរ៍ និងថ្ងៃអាទិត្យ។
ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលមានលំនៅដ្ឋាន ឬ និងទីសំណាក់ច្រើនជាងមួយកន្លែងក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រូវជ្រើសរើសយកកន្លែងតែមួយគត់ ដែលជាទីតាំងនៃជីវភាពរស់នៅរបស់ខ្លួនដើម្បីចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែលនោះបន្តថា ប្រជាពលរដ្ឋ ព្រះសង្ឃ ឬបុព្វជិតសាសនា កម្មករ និយោជិត សិស្ស និសិ្សត មន្ត្រីរាជការស៊ីវិល នាយ ឬពលនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងកងនគរបាលជាតិ ដែលកំពុងស្នាក់នៅក្នុងឃុំ សង្កាត់ណាមួយសុទ្ធតែអាចសុំចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត នៅក្នុងឃុំ សង្កាត់នោះបាន។
ការប្រកាសឲ្យដឹងពីដំណើរការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនេះបានធ្វើឡើង នៅស្របពេលដែលវិបត្តិនយោបាយនៅកម្ពុជា ត្រូវគេដឹងថា នៅមិនទាន់ចុះថមថយនៅឡើយ ខណៈដែលមន្ត្រី និងសកម្មជននៃគណបក្សប្រឆាំងបានបន្តជាប់នៅក្នុងពន្ធនាគារ។
លើសពីនេះទៅទៀត មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សជាន់ខ្ពស់បួនរូបនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក និងអគ្គលេខាធិការរង គ.ជ.ប មួយរូប ក៏កំពុងស្ថិតនៅក្នុងពន្ធនាគារ ដោយសារការជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងសំណុំរឿងស្នេហាលួចលាក់ដែលគេនៅសង្ស័យថា ជារបស់លោក កឹម សុខា ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងនារីម្នាក់ឈ្មោះ ខុម ចាន់តារ៉ាទី ហៅស្រីមុំ។
ថ្វីដ្បិតស្ថានការណ៍នយោបាយនៅបន្តមានភាពតានតឹងបែបនេះក្តី លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប បានប្រាប់ វីអូអេ ថា ការចុះឈ្មោះឆ្នោត នឹងប្រព្រឹត្តទៅតាមការគ្រោងទុក ហើយថាវិបតិ្តនយោបាយសព្វថ្ងៃនេះ នឹងមិនបង្អាក់ដល់ដំណើរការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតដ៏មានសារៈសំខាន់នេះទេ។
«ច្បាប់បោះឆ្នោតថ្មី គឺជាច្បាប់ដែលមានការព្រមព្រៀងរវាងគណបក្សនយោបាយដែលមានអាសនៈ នៅក្នុងសភា។ អីចឹង ឥស្សរជននយោបាយទាំងនោះ លោកបានគិតគូហើយជាស្រេចនូវការបោះឆ្នោតនេះ។ មានន័យថា ទោះបីស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពបែបណាក៏ដោយ អវត្តមានមន្ត្រីរូបណាក៏ដោយ ក៏ច្បាប់តម្រូវឲ្យមានយន្តការមួយដើម្បីរៀបចំការបោះឆ្នោតឲ្យបាន តាមអណត្តិដែលកំណត់»។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា អះអាងថា ការចុះឈ្មោះនេះ នឹងដំណើរការទៅដោយគ្មានការរាំងស្ទះនោះទេ បើទោះបីជាមានការយឺតយ៉ាវចំពោះការផ្តល់សម្ភារៈពីប្រទេស ដែលបានសន្យាជួយដល់ដំណើរការរៀបចំការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាក្តី។ លោកថា ចំនួនឈ្មោះ ដែលចុះបញ្ជីអាចនឹងមាន ប្រមាណជាជាង៩លាននាក់។ លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា គ.ជ.ប នឹងបង្កើនការផ្សព្វផ្សាយឲ្យបានទូលំទូលាយ តាមរយៈការបិទផ្សាយបណ្ណប្រកាសនៅតាមទីសាធារណៈនានា និងតាមវីឌីអូស្ព៉តជាដើម។
អ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោត នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានចាត់ទុកថា ពេលវេលាដែលគ.ជ.ប កំណត់គឺគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់ដំណើរការចុះឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតថ្មីនេះ ក៏ប៉ុន្តែស្ថានការណ៍នយោបាយដែលនៅតែល្អក់កករ អាចបង្កជាក្តីបារម្ភមួយដល់ដំណើរការនេះ។
លោក សំ គន្ធាមី នាយកប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត្យ និងយុត្តិធម៌ ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា និកហ្វិក បានប្រាប់វីអូអេថា លោកមានក្តីបារម្ភចំពោះស្ថានភាពនយោបាយនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ដែលនៅមិនទាន់មានភាពស្ងប់ស្ងាត់។
លោកថា ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតអាចដំណើរការទៅបានល្អ ប្រសិនបើបរិយាកាសនយោបាយវិលមករកសភាពធម្មតា ដោយគ្មានការចាប់ចង និងឃុំសកម្មជននយោបាយ ឬករណីឃាតកម្មថ្មីបន្ថែមទៀត។
«ទាក់ទងនឹងបរិយាកាស នយោបាយផងព្រោះអី ដល់ចាប់ផ្តើម ចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ហើយបរិយាកាសនយោបាយហ្នឹង ខ្ញុំសង្ឃឹមថា កុំឲ្យមានការឃាតកម្ម មានការចាប់ខ្លួនចាប់អ្វីទៅ ឲ្យបរិយាកាសនយោបាយស្ងប់ស្ងាត់ទៅ ប្រជាពលរដ្ឋគាត់មិនមានការភ័យខ្លាច មិនមានការអ្វី គាត់អញ្ជើញមកចុះបោះឆ្នោតឲ្យបានឆាប់ៗ រួសរាន់ឲ្យបានគ្រប់ៗគ្នាណ៎ាបាទ»។
លោកបានបន្តបញ្ជាក់ថា អង្គការរបស់លោកនឹងពង្រីកចំនួនអ្នកសង្កេតការណ៍ឃ្លាំមើលការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីនេះ ហើយនឹងចូលរួមបង្កើនការផ្សព្វផ្សាយ និងអប់រំអំពីការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីនេះ។
ស្របពេលជាមួយគ្នានេះដែរ ការប្រកាសពីដំណើរការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនេះ បានកើតឡើងនៅចំថ្ងៃនៃខួបពីរឆ្នាំនៃការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយរវាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលធ្វើឡើងកាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៤។ កិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយនេះ បានបញ្ចប់ភាពទាល់ច្រកផ្នែកនយោបាយអស់រយៈពេលជិតមួយឆ្នាំ ក្រោយការបោះឆ្នោតនាឆ្នាំ២០១៣។ កិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយដដែលនេះ ក៏បាននាំគណបក្សទាំងពីរឲ្យបង្កើតស្ថាប័ន គ.ជ.ប ថ្មីនេះ។
លោកស្រី មូរ សុខហួរ អ្នកតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានប្រាប់ក្រុមអ្នកគាំទ្រគណបក្ស និងអ្នកសារព័ត៌មាននៅឯទីស្នាក់ការកណ្តាលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ស្ថិតក្នុងខណ្ឌមានជ័យ កាលពីព្រឹកថ្ងៃសុក្រនេះថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានផ្តោតជាសំខាន់លើការបោះឆ្នោត ដែលបានចែងនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងចុះជាមួយគណបក្សប្រជាជន ក្នុងការប្រជែងគ្នាឡើងកាន់អំណាចនាពេលខាងមុខ។
លោកស្រីថ្លែងថា ការបោះឆ្នោតនេះគឺជាកត្តាសំខាន់ដែលមិនអាចខ្វះបាន សម្រាប់ប្រទេសដែលប្រកាន់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសម្រាប់ការដឹកនាំប្រទេស។
«លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឈរលើការបោះឆ្នោត ដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ ហើយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មានជំហរច្បាស់លាស់នៅក្នុងការត្រៀមខ្លួនចូលរួមប្រកួត ដោយចាប់ផ្តើមឲ្យមានបរិយាកាសនយោបាយមួយ ដែលគ្មានអំពើហិង្សា គ្មានការគំរាមកំហែង ហើយ និងគ្មានការចាប់ចង»។
លោកស្រីបន្ថែមថា ការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ មិនមែនគ្រាន់តែជាការចង់បានរបស់គណបក្សនយោបាយនោះទេ តែប្រទេសធំៗ ដូចជាសហគមន៍អឺរ៉ុប និង ប្រទេសជប៉ុន ក៏បានផ្តល់តម្លៃដល់ការបោះឆ្នោតនេះដែរ ដោយប្រទេសទាំងអស់នេះ បានដាក់ទុនថវិកា ដើម្បីឲ្យមានការចាប់ផ្តើមនូវការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត។
នៅក្នុងការបោះឆ្នោតដែលរៀបចំឡើងកាលពីឆ្នាំ២០១៣ គណបក្សប្រឆាំងទទួលបានអាសនៈចំនួន៥៥ ខណៈដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទទួលបានអាសនៈចំនួន៦៨នៅរដ្ឋសភាជាតិ។
ក្រុមអ្នកតំណាងរាស្ត្រនៃគណបក្សប្រឆាំង បានបដិសេធមិនទទួលស្គាល់ចំនួនអាសនៈ ដោយពួកគេគិតថា មានការគៃបន្លំនៅក្នុងការបោះឆ្នោត ដែលមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈរាស្ត្រពិតប្រាកដ។ ប៉ុន្តែក្រោមការសម្របសម្រួលផ្នែកនយោបាយនៃគណបក្សទាំងពីរ ក្រុមអ្នកតំណាងរាស្ត្រនៃគណបក្សប្រឆាំងបានព្រមទទួលយកអាសនៈរបស់ខ្លួន និងបានបញ្ចប់បាតុកម្មស្រែកតាមដងផ្លូវ ដែលបានធ្វើឲ្យនយោបាយជាប់គាំងអស់រយៈពេលជិតមួយឆ្នាំ៕
