អ្នកកាសែតជនជាតិអាមេរិកាំងលោក Nate Thayer ដែលបានចំណាយពេលវេលាច្រើនក្នុងការរាយការណ៍អំពីក្រុមខ្មែរក្រហម និងស្ថានភាពនយោបាយកម្ពុជា បានស្លាប់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងអាយុ ៦២ ឆ្នាំ ដោយជំងឺ។ លោកគឺជាអ្នកកាសែតមកពីប្រទេសលោកខាងលិចម្នាក់គត់ ដែលបានសម្ភាសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ប៉ុល ពត បន្ទាប់ពីការដួលរំលំនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលត្រូវគេស្គាល់ថា ជារបបខ្មែរក្រហម។
លោក Nate Thayer ធ្លាប់ជាអ្នករាយការណ៍ព័ត៌មានឲ្យកាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ (The Phnom Penh Post) អំឡុងទសវត្សរ៍ ១៩៩០។ អតីតអ្នកកាសែតខ្មែរមួយចំនួន ដែលធ្លាប់ធ្វើការជាមួយលោក Thayerនៅចងចាំថា អ្នកកាសែតអាមេរិកាំងរូបនេះជាអ្នកចូលចិត្តរាយការណ៍ព័ត៌មានរសើប និងហ៊ានប្រថុយប្រថានចុះយកព័ត៌មានសម្រាប់ការធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍របស់លោក។
អតីតអ្នកយកព័ត៌មានឲ្យកាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ លោក មឿន ឈានណារិទ្ធ ដែលបច្ចុប្បន្នជាសាស្ត្រាចារ្យសារព័ត៌មាននៅសាកលវិទ្យាល័យកម្ពុជា បានបង្ហាញសេចក្តីក្រៀមក្រំ ក្រោយទទួលដំណឹងមរណភាពរបស់លោក Thayer ដែលលោកធ្លាប់ធ្វើការជាមួយនៅកាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ កាលពី ៣០ ឆ្នាំមុន។
លោក មឿន ឈានណារិទ្ធ បានអធិប្បាយលើគណនីហ្វេសប៊ុករបស់លោក ដោយរំឭកដល់អត្ថបទព័ត៌មានរបស់លោក Nate Thayer ក្នុងន័យដើមថា៖ «ខ្ញុំតែងតែអានអត្ថបទរបស់លោកពីដើមដល់ចប់ ដោយសារទឹកដៃល្អរបស់លោក ទោះបីជាអត្ថបទវែងយ៉ាងណា»។
លោកបន្ថែមថា៖ «នៅឆ្នាំ ១៩៩៦ ខ្ញុំបានទៅបកប្រែឲ្យលោក ពេលសម្ភាស អៀង សារី ក្រោយផ្តាច់ខ្លួនពីខ្មែរក្រហម។ នៅឆ្នាំ ១៩៩៧ លោកសុំឲ្យខ្ញុំទៅបកប្រែជូនលោក ពេលសម្ភាសមេខ្មែរក្រហម ប៉ុល ពត នៅតំបន់ខ្មែរក្រហម។ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនហ៊ានទៅ ក្រោយពេលខ្មែរក្រហមបានសម្លាប់អ្នកដោះមីនជនជាតិអង់គ្លេស និងអ្នកបកប្រែម្នាក់»។
លោក Nate Thayer គឺជាអ្នកកាសែតដែលមានសេចក្តីក្លាហាន ក្នុងការធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ជុំវិញក្រុមខ្មែរក្រហម និងជាអ្នកហ៊ានចោទសួរសំណួរដែលចម្រូងចម្រាស តួយ៉ាងពេលលោកជួបសម្ភាសលោក អៀង សារី ដែលជាអតីតរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ សមាជិកគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍និងគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមនៃបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា។ នេះបើតាមលោក មឿន ឈានណារិទ្ធ ដែលបានប្រាប់វីអូអេបន្ថែមនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ។
លោកថ្លែងថា៖ «ទំនៀមទម្លាប់វប្បធម៌របស់យើង យើងតែងតែការរារែកនឹងសួរសំណួរដែលចម្រូងចម្រាស សំណួរដែលចាក់ដោតខ្លាំង ប៉ុន្តែសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានបែបវិជ្ជាជីវៈ ដូចលោក Nate Thayer គឺថា ទោះបីជាប្រឈមមុខនឹង អៀង សារី ក៏ដោយ អ្នកណាក៏ដោយ គឺថា សំណួរគាត់គឺចំគោលដៅរបស់គាត់ គឺសំណួរដែលចាក់ដោតបំផុតដើម្បីឆ្កឹះឲ្យ អៀង សារី ហ្នឹងឆ្លើយសារភាពអំពីទោសកំហុសដែលគាត់បានប្រព្រឹត្តក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម។ អាហ្នឹង ខ្ញុំចង់និយាយថា ខ្ញុំបានទៅបកប្រែជាមួយគាត់ គឺសេចក្តីក្លាហានគាត់ត្រង់ ត្រង់ហ្នឹងមួយ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ហើយអ្វីយើងចងចាំបំផុតគឺលោក Nate Thayer បានបន្សល់ទុកនូវភស្តុតាងប្រវត្តិសាស្ត្រចុងក្រោយក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ដែលបានសម្ភាស ប៉ុល ពត មុនគាត់ស្លាប់»។
លោកបន្ថែមថា លោក Nate Thayer បានសម្ភាស ប៉ុល ពត មុនបងធំទី ១ នៃរបស់ខ្មែរក្រហមបានស្លាប់ ដើម្បីឲ្យគាត់សារភាពអំពីទោសកំហុសក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។
«អ៊ីចឹងខ្ញុំឃើញថា ទី ១ គាត់មានជំនាញវិជ្ជាជីវៈផ្នែកសារព័ត៌មានច្បាស់លាស់។ ទី ២ គាត់មានសេចក្តីក្លាហានបំផុតដែលគាត់ជាជនជាតិអាមេរិកាំងហ្នឹងហើយ ហ៊ានចូលដល់តំបន់ខ្មែរក្រហម នៅអន្លង់វែង រហូតដល់សម្ភាស ប៉ុល ពត ទៀត។ ប៉ុន្តែប្រហែលជាគាត់មាន...ចង់និយាយថា...បណ្តាញរបស់គាត់ក្នុងតំបន់ខ្មែរក្រហម ដែលគាត់សម្រេចចិត្តចូលទៅដោយសុវត្ថិភាព»។
លោក មឿន ឈានណារិទ្ធ លើកឡើងទៀតថា ទឹកដៃសរសេរអត្ថបទព័ត៌មានលោក Nate Thayer អំពីបញ្ហាចម្រូងចម្រាសពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយ និងបញ្ហាប្រទេសជាតិផ្សេងទៀត បានជំរុញទឹកចិត្តលោកប្រែក្លាយខ្លួនជាអ្នកសរសេរអត្ថបទព័ត៌មានស្រាលៗមកជាការសរសេរព័ត៌មាននយោបាយធំៗ និងពេលខ្លះជាព័ត៌មានបែបវិភាគ។
លោកថ្លែងថា៖ «គាត់តែងសរសេរព័ត៌មានស៊ីជម្រៅ ព័ត៌មានបែបស៊ើបអង្កេត ព័ត៌មានទាក់ទងនឹងនយោបាយធំៗ ទាក់ទងនឹងបញ្ហាប្រទេសជាតិធំៗ អ៊ីចឹង ខ្ញុំចាប់ផ្តើមមើលទឹកដៃរបស់គាត់ របៀបសរសេររបស់គាត់ តើគាត់សរសេរយ៉ាងម៉េច ហើយខ្ញុំរៀនធ្វើតាម។...អ៊ីចឹង ខ្ញុំរៀនធ្វើតាមគាត់រហូតដល់ខ្ញុំអាចកែប្រែខ្លួនជាអ្នកសរសរព័ត៌មានរបៀបកំប្លុកកំប្លែង ព័ត៌មានស្រាលៗហ្នឹងទៅជាអ្នកសរសេរព័ត៌មានបែបស៊ីជម្រៅដូចគាត់ដែរ។ ខ្ញុំអាចសរសេរព័ត៌មានបែបស៊ើបអង្កេត សរសេរព័ត៌មានបែបវិភាគ»។
បើតាមលោក មឿន ឈានណារិទ្ធ ដែលចូលបម្រើការងារនៅកាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៩២ នោះ លោក Nate Thayer ក្រៅតែជាអ្នកកាសែតដែលចូលចិត្តរាយការណ៍ពីដំណឹងរសើប និងបែបស៊ើបអង្កេតនោះ លោកក៏ជាអ្នកស្រឡាញ់បរិស្ថាន និងសត្វព្រៃមួយរូបផងដែរ ដោយលោកធ្លាប់ស្រាវជ្រាវរកគោព្រៃនៅប្រទេសកម្ពុជា។
លោក Nate Thayer អ្នកកាសែតសញ្ជាតិអាមេរិកាំងដែលតាមប្រមាញ់រឿងរ៉ាវនៃជម្លោះក្នុងតំបន់ព្រៃនៅតំបន់អាស៊ីភាគអាគ្នេយ៍ ហើយក៏ជាអ្នកឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មាននៅលោកខាងលិចចុងក្រោយគេ ដែលបានសម្ភាសមេដឹកនាំរបបប្រល័យពូជសាសន៍គឺ ប៉ុល ពត នោះ បានស្លាប់នៅក្នុងរដ្ឋ Massachusetts សហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីប៉ុន្មានថ្ងៃមុននេះ។ នេះបើតាមកាសែត The Washington Post។
កាសែត The Washington Post បានស្រង់ពាក្យពេចន៍កោតសរសើររបស់ក្រុមអ្នកកាសែតស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ (International Consortium of Investigative Journalist) ចំពោះលោក Nate Thayer កាលពីឆ្នាំ ១៩៩៨ ក្នុងន័យដើមថា៖ «លោក [Nate Thayer] បានបើកទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រដែលអាចបាត់បង់ បើគាត់មិនបានចំណាយពេលរាប់ឆ្នាំក្នុងតំបន់ព្រៃនៅប្រទេសកម្ពុជា»។
កាសែត The Washington Post ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកឲ្យដឹងទៀតថា អ្នកកាសែតនៅលោកខាងលិចផ្សេងទៀតដែលបានធ្វើដូចលោក Nate Thayer គឺមានអ្នកស្រី Elizabeth Becker និងលោក Richard Dudman។
ក្នុងពេលសម្ភាសជាមួយ ប៉ុល ពត នោះ លោក Thayer បានសួរអំពីការសម្លាប់រង្គាល ដោយលើកឡើងថា៖ «តើអ្នកឯងទទួលត្រូវទេ?»។ ប៉ុល ពត ឆ្លើយថា៖ «ខ្ញុំគ្រាន់តែបានសម្រេចចិត្តលើកិច្ចការដែលពាក់ព័ន្ធមនុស្សសំខាន់ៗប៉ុណ្ណោះ»។ ប៉ុល ពត បន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំមិនមើលការខុសត្រូវអ្នកមានឋានៈទាបទេ»។ នេះបើតាមកាសែត The Washington Post ដែលបានឲ្យដឹងទៀតថា គ្រួសារលោក Thayer មានទំនាក់ទំនងស៊ីជម្រៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ដោយសារឪពុកបង្កើតលោកធ្លាប់ធ្វើការងារទូតនៅទីក្រុងហុងកុង និងតៃប៉ិ។
បើតាមគេហទំព័រក្រុមអ្នកកាសែតស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ (International Consortium of Investigative Journalist) លោក Nate Thayer ក៏ធ្លាប់ជាអ្នកឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មានឲ្យទស្សនាវដ្តីសេដ្ឋកិច្ចចុងបូព៌ា (Far Eastern Economic Review) ដែលស្ថិតក្នុងទីក្រុងហុងកុង។
គេហទំព័រនេះឲ្យដឹងថា កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៩៧ លោក Thayer ត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើដំណើរទៅទីបញ្ជាការខ្មែរក្រហមនៅតំបន់ដាច់ស្រយាលប៉ែកខាងជើងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើបទសម្ភាសន៍ផ្តាច់មុខជាមួយ ប៉ុល ពត ដែលជាបទសម្ភាសន៍ដំបូងគេ ក្នុងរយៈពេល ១៨ ឆ្នាំចុងក្រោយ មុនការស្លាប់របស់ ប៉ុល ពត ដែលជាមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ត្រូវបានចោទប្រកាន់ចំពោះការទទួលខុសត្រូវនៃការស្លាប់ពលរដ្ឋកម្ពុជាជាង ១ លាននាក់ នៅចន្លោះឆ្នាំ ១៩៧៥ និង ១៩៧៨។ ប៉ុល ពត ត្រូវបានគេឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះ និងនាំមកកាត់ទោសពីក្បត់ជាតិ ដោយថ្នាក់ដឹកនាំខ្មែរក្រហមដែលបានដកគាត់ចេញពីមុខតំណែងដឹកនាំ។
នាយកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ហៅកាត់ថា DC-CAM លោក ឆាំង យុ ប្រាប់វីអូអេតាមសារអេឡិចត្រូនិកអ៊ីមែលនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា មរណភាពរបស់លោក Nate Thayer គឺជាការបាត់បង់ធនធាននៃអ្នកយកព័ត៌មានដ៏កម្រមួយ។ ហើយលោកថា អ្នកកាសែតអាមេរិកាំងរូបនេះបានជួយមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាក្នុងការស្វែងរកការពិតទាក់ទិននឹងរបបខ្មែរក្រហម។
លោកសរសេរជាភាសាអង់គ្លេស និងត្រូវប្រែសម្រួលជាខេមរភាសាតាមន័យដើមថា៖ «យើងដឹងថា គាត់ឈឺខ្លាំង មុនពេលគាត់ស្លាប់។ ប៉ុន្តែវាជាអារម្មណ៍គួរឲ្យសោកសង្រេងចំពោះការបាត់បង់អ្នកយកព័ត៌មានឯករាជ្យរូបនេះ ដែលជាធនធានពិបាករកបាននាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «គាត់បានជួយយើងស្វែងរកការពិត នៅពេលមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ចាប់ផ្តើមស៊ើបអង្កេតកាន់តែជ្រៅនៅតំបន់អន្លង់វែង»។
វីអូអេព្យាយាមសុំការអត្ថាធិប្បាយពីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន លោក ខៀវ កាញារីទ្ធ តាមប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងតេឡេក្រាម តែគ្មានការឆ្លើយតប គិតត្រឹមរសៀលថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ។
ប៉ុន្តែលោកបានបង្ហោះសារលើគណនីហ្វេសប៊ុករបស់លោកបញ្ជាក់ពីការស្លាប់របស់លោក Nate Thayer កាលពីពីរថ្ងៃមុន។ លោកអត្ថាធិប្បាយថា៖ «Nate Thayer អ្នកកាសែតជើងចាស់ម្នាក់ និងជាអ្នកកាសែតបស្ចិមប្រទេសតែម្នាក់គត់ ដែលបានធ្វើសម្ភាស ប៉ុល ពត ក្រោយ ៧ មករា ១៩៧៩ បានទទួលមរណភាពកាលពីថ្ងៃទី ៣ មករា ២០២៣ នេះហើយ។ សូមព្រលឹងលោកបានទៅកាន់សុគតិភព»។
ក្នុងអាជីពជាអ្នកកាសែត លោក Nate Thayer ធ្លាប់ទទួលបានពានរង្វាន់ជាច្រើនផងដែរ ក្នុងនោះមានពានរង្វាន់ខ្លះលោកទទួលបានពី Overseas Press Club of America Award British Press Award និងក្រុមអ្នកកាសែតស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ (International Consortium of Investigative Journalist)។
អ្នកកាសែតខ្មែរខ្លះដែលធ្លាប់ធ្វើការជាមួយលោក Thayer ថា អ្នកកាសែតអាមេរិកាំងរូបនោះ ពេលធ្វើការនៅកាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ ជាមនុស្សរួសរាយ និងជាអ្នកចូលចិត្តហែលទឹកផងដែរ ដោយលោកអាចហែលទឹកពីមុខព្រះបរមរាជវាំងទៅត្រើយម្ខាងទៀត រួចហែលត្រឡប់មកវិញ៕
