ភ្ជាប់​ទៅ​គេហទំព័រ​ទាក់ទង

ព័ត៌មាន​​ថ្មី

អ្នក​វិភាគ៖ សាលក្រម​គុក​មួយ​ជីវិត​ជា​ជោគជ័យ​«តូចតាច»​របស់​សាលាក្តី​ខ្មែរ​ក្រហម


លោក Soum Rithy ដែល​​បាត់​បង់​ឪពុក​និង​បងប្អុន​បី​នាក់​ក្នុង​អំឡុង​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម យំ​និង​អោប​ជន​រង​គ្រោះ​ម្នាក់​ទៀត​នៅ​ក្រោយ​ពី​តុលាការ​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​ប្រកាស​សាលក្រម​ចំពោះ​អតីត​មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​ក្រហម​ខៀវ សំផន និង​ នួន ជា។​​​
លោក Soum Rithy ដែល​​បាត់​បង់​ឪពុក​និង​បងប្អុន​បី​នាក់​ក្នុង​អំឡុង​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម យំ​និង​អោប​ជន​រង​គ្រោះ​ម្នាក់​ទៀត​នៅ​ក្រោយ​ពី​តុលាការ​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​ប្រកាស​សាលក្រម​ចំពោះ​អតីត​មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​ក្រហម​ខៀវ សំផន និង​ នួន ជា។​​​

សាលាក្តី​កាត់​ទោស​ខ្មែរក្រហម​ដែល​គាំទ្រ​ដោយ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​បាន​កាត់​ទោស​អតីត​មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​ក្រហម​កំពូល​ពីរ​នាក់​ដែល​កំពុង​រស់រាន​មាន​ជីវិត​ ជា​លើក​ដំបូង​ក្នុង​រយៈពេល​ជាង​៣៥ឆ្នាំ​ឲ្យ​ជាប់​ពន្ធនាគារ​អស់​មួយ​ជីវិត។​ ការ​កម្រិត​ដោយ​ច្បាប់​ក្នុង​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​ស្តី​ពី​ការ​បង្កើត​តុលាការ​និង​ច្បាប់​តុលាការ​ខ្មែរក្រហម​ លើ​ទំហំ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​និង​ចំនួន​អ្នកទទួល​ខុសត្រូវ​ ហើយ​នឹង​ការ​អូស​បន្លាយ​ពេល​វេលា​ជាង​៣៥ឆ្នាំ​នេះ​នៅ​តែ​ជា​បញ្ហា​ចម្រូងចម្រាស​សម្រាប់​តុលាការ​ខ្មែរក្រហម​ដែល​ចូលរួម​ដោយ​អសប​មួយ​នេះ។

ការ​កាត់​ទោស​ជនជាប់​ចោទ​ទាំង​ពីរ​គឺ​ នួន ជា​ បងធំ​ទី២ ​និង​ ខៀវ សំផន ​ប្រមុខរដ្ឋ​របប​ខ្មែរក្រហម​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍​ទី៧ខែ​សីហា​នេះ​ត្រូវ​គេ​ធ្វើ​ឡើង​បន្ទាប់​ពី​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​នានា​បាន​កើត​ឡើង​ក្នុង​ចន្លោះ​ឆ្នាំ១៩៧៥​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៧៩​ដែល​បណ្តាល​ឲ្យ​ពលរដ្ឋ​ជាង​១លាន៧​សែន​នាក់​ស្លាប់​ដោយ​ការ​បង្អត់​អាហារ​ ការ​ជម្លៀស ​ការ​សម្លាប់​រង្គាល​ ការ​គ្មាន​ថ្នាំ​ព្យាបាល​ និង​ ការ​បង្ខំ​ឲ្យ​ធ្វើ​ការ​ហួស​កម្លាំង។ ​តែ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ទាំង​នេះ​ទើប​ទទួល​បាន​ការ​កាត់​ទោស​ក្រោយ​ពេល​ជន​រងគ្រោះ​ជាច្រើន​បាន​ស្លាប់​ ក្រោយ​ពេល​ជនសង្ស័យ​ជា​ច្រើន​បាន​ស្លាប់​និង​ក្រោយ​ពេល​ភស្តុតាង​ជាច្រើន​បាន​សាប​រលាប​ស្ទើរ​តែ​អស់។

លោក​ស្រី​ បេត វណ្ណ ឆាក់​ (Beth Van Schaack) អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​នៃ​មជ្ឈមណ្ឌល​ កិច្ចសហ​ប្រតិបត្តិការ​និង​សន្តិសុខ​អន្តរជាតិ​នៃ​សាកល​វិទ្យាល័យ ​ស្តេនហ្វ៊ត (Stanford University) ​នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​បាន​អះអាង​ថា​ ការ​កាត់ទោស​នេះ​ផ្តល់​យុត្តិធម៌​ខ្លះ​ និង​ផ្តល់​ការ​រៀនសូត្រ​ដល់​អ្នក​ជំនាន់​ក្រោយ​ឲ្យ​យល់​ដឹង​អំពី​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​ខ្លួន​ដើម្បី​ធានា​ថា​ ឧក្រិដ្ឋកម្ម​បែប​នេះ​ មិន​កើត​ម្តង​ទៀត​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​និង​កន្លែង​ដទៃ​ទៀត។

«សាលក្រម​នេះ​ជា​ការ​គួរ​ឲ្យ​ស្វាគមន៍​ខ្លាំង​ណាស់។​ សាលក្រម​នេះ​ជា​ជោគជ័យ តូចតាច​ ដែល​វា​កើត​ឡើង​យឺត​ពេក​ តែ​នៅ​ទីបំផុត​វា​ជា​រឿងល្អ​ ដែល​សំណុំរឿង​ ០០២​នេះ​ អាច​បិទ​បាន​ខ្លះ​ ហើយ​មាន​មេដឹកនាំ​ជាន់ខ្ពស់​បំផុត​ក្នុង​របប​ខ្មែរក្រហម​ត្រូវ​គេ​នាំ​មក​កាត់​ទោស»។

ទាញ​យក​ពី​តំណភ្ជាប់​ដើម

លោកស្រី​បាន​ផ្តល់​តម្លៃ​ដល់​តុលាការ​ដែរ​ចំពោះ​ការ​ចូលរួម​របស់​ពលរដ្ឋ​ជាង​ ២សែន​នាក់​ក្នុង​កម្មវិធី​ផ្សព្វផ្សាយ​របស់​តុលាការ​ខ្មែរក្រហម​និង​អង្គការ​ក្រៅ​ រដ្ឋាភិបាល​ ហើយ​នឹង​ការ​ចូលរួម​របស់​ជនរងគ្រោះ​ជាង​៤.០០០​នាក់​ក្នុង​ដំណើរការ​នីតិវិធី​តុលាការ​ដែល​លោកស្រី​ចាត់​ទុក​ថា ​ជា​មរតក​ដ៏​ស្ថិតស្ថេរ​បំផុត​មួយ​របស់​តុលាការ។

«សម្រាប់​ខ្ញុំ​គឺ​ជា​ការ​សប្បាយ​ផង​និង​ក្រៀមក្រំ​ផង​ក្នុង​ឋានៈ​ជា​អ្នក​ឃ្លាំមើល​អន្តរជាតិ ​ក្នុង​ឋានៈ​ជា​អ្នក​លះបង់​ចំពោះ​គម្រោង​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ។​ តែ​ខ្ញុំ​គិត​ថា​ជា​រឿង​មួយ​ដែល​យើង​ត្រូវ​អបអរសាទរ​ផង​ដែរ ​ព្រោះ​ទោះ​ណា​ជា​យុត្តិធម៌​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​មែន​ តែ​យើង​ធ្វើ​កិច្ចការ​ទាំង​អស់​គ្នា​ជា​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​ដើម្បី​ធានា​ថា​គ្មាន​ការ​អត់ឱន​ទោស​ទាំង​ស្រុង​ចំពោះ​បទឧក្រិដ្ឋ​ទាំង​នោះ​ទេ​ ហើយ​ពេល​នេះ យើង​មាន​ការ​កាត់​ទោស​ចំពោះ​អ្នកដឹកនាំ​ជាន់ខ្ពស់​ហើយ»។

លោកស្រី​បាន​អះអាង​ថា​ លោកស្រី​ធ្លាប់​បាន​ចូល​រួម​ស្រាវជ្រាវ​អំពី​អំពើ​ប្រល័យ ​ពូជសាសន៍​ជាមួយ​នឹង​មជ្ឈមណ្ឌល​ឯកសារ​កម្ពុជា​ផងដែរ។

លោក​ អៀ សុផល ​សាស្ត្រាចារ្យ​ខ្មែរ​អាមេរិកាំង​ម្នាក់​និង​ជា​អ្នក​និពន្ធ​សៀវភៅ​មួយ​ក្បាល​មាន​ចំណង​ជើង​ថា «ជំនួយ​បរទេស​នៅ​កម្ពុជា៖ តើ​ជំនួយ​បរទេស​ធ្វើ​ឱ្យ​អន្តរាយ​ដល់​លទ្ធិ​ប្រជាធិតេយ្យ​នៅ​កម្ពុជា​ដូច​ម្តេច»​ (Aid Dependence in Cambodia: How Foreign Assistance Undermines Democracy) និង​សៀវភៅ​នាគ​អត់​ឃ្លាន (The Hungry Dragon)។ លោក​ក៏​ជា​ជន​រងគ្រោះ​ម្នាក់​ធ្លាប់​រិះគន់​តុលាការ​ខ្មែរក្រហម​ចំពោះ​ភាព​រអាក់​រអួល​ផង​ដែរ។​ លោក​បាន​ថ្លែង​ប្រាប់​វីអូអេ​ខេមរភាសា​ថា​ សាលក្រម​ដាក់​ទោស​មួយ​ជីវិត​ប្រឆាំង​នឹង​នួន ជា ​និង​ខៀវ សំផន​គឺ​ជា​សាលក្រម​ដែល​ផ្តល់​យុត្តិធម៌​ដល់​ខ្លួន​លោក ​ឪពុកម្តាយ​លោក​ និង​ក្រុមគ្រួសារ​លោក​ដែល​ត្រូវ​ខ្មែរក្រហម​សម្លាប់​និង​បាត់ខ្លួន។

លោក​ថា​ សាលក្រម​នេះ​បង្ហាញ​ឲ្យ​ដឹង​ពី​អ្នក​ទទួល​ខុសត្រូវ​ចំពោះ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ សម័យ​ខ្មែរក្រហម​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​១៩៧០​នោះ​ដែរ។

«ខ្ញុំ​គិត​ថា​ វា​ជា​ជំហាន​រីកចម្រើន​ទៅ​មុខ​បើ​ទោះ​ជា​ខ្ញុំ​មាន​ទំនុក​ចិត្ត​តិចតួច​លើ​ តុលាការ​នេះ​កាល​ពី​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​មុន​ដោយសារ​តែ​មាន​អំពើ​ពុករលួយ​ ការ​ជ្រៀតជ្រែក​ផ្នែក​នយោបាយ​ អសមត្ថភាព​ និង​បញ្ហា​ផ្សេងៗ​ទៀត​ ដែល​កើត​ឡើង​មិន​ចេះ​ចប់​ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​នោះ​ក្តី»។

តែ​បើ​តាម​ការ​អះអាង​របស់​លោក ​នេត ថេយឺ ​(Nate Thayer) ​អ្នក​សារព័ត៌មាន​ ល្បីល្បាញ​ជនជាតិ​អាមេរិកាំង​ដែល​បាន​សម្ភាសន៍​ប៉ុលពត​និង​មេដឹកនាំ​ខ្មែរក្រហម​ដទៃ​ទៀត​ដំបូង​គេ​នោះ ​បាន​ថ្លែង​ប្រាប់​វីអូអេ​ខេមរភាសា​ថា​ សាលាក្តី​នេះ​នឹង​នាំ​គំរូអាក្រក់​ដល់​យុត្តិធម៌​ មិន​គ្រាន់​តែ​សម្រាប់​កម្ពុជា​ទេ​ តែ​សម្រាប់​ពិភពលោក​ដែរ​ ដោយសារ​ការ​កាត់​ទោស​នេះ​ធ្វើ​ដោយ​នយោបាយ​គឺ​គេ​បាន​សម្រច​រួច​ជា​ស្រេច​ថា​ នរណា​ត្រូវ​កាត់​ទោស​ និង​នរណា​មិន​ត្រូវ​កាត់ទោស​ ដែល​លោក​បញ្ជាក់​ថា​ គេ​គួរ​បែងចែក​ឲ្យ​ដាច់​ស្រឡះ​រវាង​នយោបាយ​និង​យុត្តិធម៌។

លោក​ថ្លែង​ថា៖ «ចំពោះ​ពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​គ្រប់​រូប​សាលក្រម​នេះ​គ្មាន​យុត្តិធម៌​ទេ។​ សាលក្រម​នេះ​ មិន​បាន​លុប​បំបាត់​ក្រុម​មនុស្ស​ពុករលួយ ​ក្រុម​មនុស្ស​ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ការ​កាប់​ សម្លាប់​ដដែល​ ដែល​កំពុង​នៅ​ក្នុង​អំណាច​នៃ​រដ្ឋាភិបាល​របស់​គេ​បច្ចុប្បន្ន​ទេ។ ការ​កាត់​នេះ​ជា​រឿង​ទំនាក់​ទំនង​សារធារណៈ​មួយ ​ហើយ​រឿង​អាស្រូវ​ពិត​ប្រាកដ​នោះ​គឺ​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​និង​អសប ​បាន​បោះ​ត្រា​យល់ព្រម​លើ​ដំណើការមួយ​តាម​របៀប​លេងសើច​និង​ប្រមាថ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ»។

លោក​ថ្លែង​ថា មាន​មនុស្ស​យ៉ាង​ច្រើន​ដែល​រស់​នៅ​យ៉ាង​មាន​សេរីភាព​រួច​ផុត​ពី​ការ​កាត់​ទោស​ដូច​ជា​ប្រធាន​ភូមិ​ ឃុំ​ ស្រុក​ ខេត្ត ​និង​មន្ត្រីជាន់​ខ្ពស់​រាប់​ពាន់​នាក់​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ដែល​រឿង​នេះ​លោក​ថា​ ជា​គំរូ​អាក្រក់​សម្រាប់​ឯករាជ្យ​នៃ​ប្រព័ន្ធ​យុត្តិធម៌​និង​នីតិវិធី​ច្បាប់​ក្នុង​សតវត្សរ៍​ទី២១ ។

ទោះជា​យ៉ាង​ណា​ក៏ដោយ​ លោកស្រី​ អៀរី កានិកុ​ (Eri Kaneko) ​អ្នក​នាំ​ពាក្យ​ អសប​ម្នាក់​ក្នុង​ទីក្រុង​ញូវយ៉ក​ បាន​អះអាង​ប្រាប់​វីអូអេ​ផ្នែក​ខេមរភាសា​ថា​ សាលក្រម​ដាក់ទោស​មួយ​ជីវិត​ដល់​ជនជាប់​ចោទ​ នួន ជា​ និង​ខៀវ សំផន​ គឺ​ជា​រឿង​សំខាន់​របស់​តុលាការ​ហើយ​វា​ជា​ព្រឹត្តិការណ៍​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ក្នុង​បញ្ហា​យុត្តិធម៌​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​អន្តរជាតិ។

«សាលក្រម​នេះ​បង្ហាញ​ថា​ គ្មាន​ភាព​រួចទោស​ចំពោះ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​អន្តរជាតិ​ដ៏​ធ្ងន់ធ្ងរ​ នេះ​ទេ។ ​សាលក្រម​សម្រេចទោស​ជាង​៣០​ឆ្នាំ​ក្រោយ​ព្រឹត្តិការណ៍​កាប់​សម្លាប់​ នោះ​ ជា​ការ​ផ្ញើ​សារ​ដ៏​មាន​ឥទ្ធិពល​ដល់​មនុស្ស​គ្រប់គ្នា​ដែល​គិត​ចង់​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ ឧក្រិដ្ឋកម្ម​បែប​នេះ​ក្នុង​ថ្ងៃ​អនាគត។​ លោក​អគ្គលេខាធិការ​អសប​បាន​បញ្ជាក់​ ជា​បន្ត​បន្ទាប់​ចំពោះ​ការ​ប្តេជ្ញា​ចិត្ត​របស់​លោក​ថា​ អ្នកប្រព្រឹត្ត​បទ​ឧក្រិដ្ឋ​ត្រូវ​តែ​ទទួល​ទោស»។

លោកស្រី​បាន​អះអាង​ទៀត​ថា​ អសប​រំពឹង​ថា​ សាលាក្តី​ខ្មែរក្រហម​នឹង​បន្ត​កិច្ចការ​ របស់​ខ្លួន​ក្នុង​សំណុំ​រឿង​០០២​វគ្គ​២ទៀត​ ខណៈ​ដែល​ការ​ស៊ើប​អង្កេត​សំណុំរឿង​០០៣​និង​០០៤​កំពុង​បន្ត​នីតិវិធី។​ លោក​អគ្គលេខាធិការ​អសប​បាន​អំពាវនាវ​ដល់​ រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​និង​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​បន្ត​គាំទ្រ​និង​គោរព​តាម​ដំណើរការ​ ឯករាជ្យ​របស់​តុលាការ៕

XS
SM
MD
LG