ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បានចាប់យកគោលនយោបាយការបរទេសអព្យាក្រឹត្យក្រោយទទួលបានឯករាជ្យពីអាណានិគមនិយមដើម្បីចៀសវាងការពឹងផ្អែកខ្លាំងពេកលើកម្លាំងអំណាចបរទេសណាមួយ ប៉ុន្តែវិបត្តិនយោបាយផ្ទៃក្នុងដែលចេះតែកើនឡើង កំពុងរុញច្រានប្រទេសនេះទៅរកប្រទេសចិន ដើម្បីធ្វើបង្អែកតទល់នឹងការខឹងសម្បាពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។
បណ្ដាមេដឹកនាំបស្ចិមលោកមើលឃើញថាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដ៏ក្រីក្រតែមានការអភិវឌ្ឍលឿនមួយនេះ កំពុងតែព្យាយាមបោសសម្អាតជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ា(Rohingya) ដែលរស់នៅតំបន់ព្រំដែនជាប់ប្រទេសបង់ក្លាដែស។ ប្រមុខរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា លោកស្រី អោងសាន ស៊ូជី(Aung San Suu Kyi) បានជួបរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន លោក Wang Yi ដើម្បីពិភាក្សាបញ្ហានេះ ប៉ុន្មានថ្ងៃមុនពេលឡើងតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិនៅថ្ងៃទី១១ខែធ្នូកន្លងទៅនេះ។
ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ប្រឈមនឹងការចោទប្រកាន់ពីបទប្រល័យពូជសាសន៍លើជនជាតិRohingya ដែលជាក្រុមជនជាតិភាគតិចកាន់សាសនាឥស្លាមក្នុងរដ្ឋRakhine ។
ប្រទេសចិនបានធ្វើជាបង្អែកដល់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ពេលរដ្ឋាភិបាលយោធាដឹកនាំប្រទេសភូមាមុនឆ្នាំ២០១១។ ប្រទេសចិនខ្លួនឯង ក៏កំពុងរកលេសដោះសារតបនឹងការរិះគន់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិចំពោះការបង្ក្រាបមិនឱ្យងើបរួចលើអម្បូរជនជាតិដើមភាគតិច Uighur ដែលងើបឡើងប្រឆាំងការរស់នៅក្រោមរបបដឹកនាំដោយរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំង។
លោក Thitinan Pongsudhirak សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៃសាកលវិទ្យាល័យជូឡាឡុងកនក្នុងប្រទេសថៃ បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំយល់ពីមូលហេតុដែលក្រុមមន្ត្រីប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាជួបប្រជុំជាមួយសមភាគីចិន ពីព្រោះប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា កំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពឯកា និងកំព្រាពីសហគមន៍អន្តរជាតិលើករណី Rohingya ក្នុងរដ្ឋRakhine ។ សំណុំរឿងនេះ ឥឡូវក្លាយជាបុព្វហេតុតែមួយគត់ ដែលធ្វើឱ្យប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បាត់បង់ការជឿជាក់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ»។
ការណ៍ដែលប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាមានទំនាក់ទំនងកាន់តែស្និទ្ធនឹងចិន នឹងធ្វើឱ្យប្រទេសឥណ្ឌានិងសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ឬអាស៊ាន ព្រួយបារម្ភចំពោះការពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ចិនលើប្រទេសសមាជិកអាស៊ានបន្ថែមទៀត។
ចូលជួបចិនសិន រួចសឹមបន្តទៅទីក្រុងឡាអេ
ក្នុងអំឡុងពេលបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាកាលពីថ្ងៃទី៧-៨ខែធ្នូឆ្នាំ២០១៩ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន លោក Wang Yi បានជួបលោកស្រី Aung San Suu Kyi ដើម្បីពិភាក្សាពីវិធីដែលចិនអាចជួយមីយ៉ាន់ម៉ា។
សមភាគីទាំងពីរ បានពិភាក្សាអំពី “ការបន្តផ្ដល់ជំនួយដល់កិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាដើម្បីដំណើរការសន្តិភាព និងការផ្សះផ្សាជាតិ ក៏ដូចជាដំណើរការក្នុងការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ប្រជាជនក្នុងរដ្ឋ និងបន្តកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងចិននិងមីយ៉ាន់ម៉ាក្នុងក្របខ័ណ្ឌអង្គការសហប្រជាជាតិ” ។ នេះបើយោងតាមគេហទំព័រក្រសួងការបរទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
ប្រមុខរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា បានប្រាប់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ថាសកម្មភាពយោធារបស់មីយ៉ាន់ម៉ាប្រឆាំងនឹងប្រជាជន Rohingya គឺជាការឆ្លើយតបទៅនឹងភេរវកម្ម។ លោកស្រី បានហៅបញ្ហានៅរដ្ឋ Rakhine ថាជា«ការផ្សះផ្សា» និងស្នើសុំឱ្យតុលាការអន្តរជាតិទីក្រុងឡាអេ ទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ប្រល័យពូជសាសន៍លើប្រទេសលោកស្រី។
ក្រុមយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា រងការចោទប្រកាន់ពីបទសម្លាប់រង្គាល ការចាប់រំលោភ និងការធ្វើទារុណកម្មលើជនជាតិភាគតិចRohingya ដែលកាន់សាសនាឥស្លាមនៅឆ្នាំ២០១៧ និងការបង្ខំឱ្យមនុស្សជាង៧០០.០០០នាក់រត់ភៀសខ្លួនចូលប្រទេសបង់ក្លាដែស។
លោក Stephen Nagy អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់ផ្នែកនយោបាយ និងជាសាស្ត្រាចារ្យផ្នែកសិក្សាអន្តរជាតិនៃសាកលវិទ្យាល័យ International Christian University ក្នុងទីក្រុងតូក្យូ បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំគិតថា រឿងហ្នឹង គឺត្រូវតែទៅរកប្រទេសចិនបែបហ្នឹងឯង ដើម្បីអាចរកដំណោះស្រាយរួមធំមួយលើការចោទប្រកាន់អំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ជនជាតិភាគតិច»។
រដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ា ចាត់ទុកជនជាតិ Rohingya ជាជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ដែលបានចូលមករស់នៅប្រទេសនេះ ក្រោយពីប្រទេសនេះបានទទួលឯករាជ្យពីចក្រភពអង់គ្លេសនៅឆ្នាំ១៩៤៨ និងបន្ទាប់ពីសង្គ្រាមរំដោះប្រទេសបង់ក្លាដែសនៅឆ្នាំ១៩៧១ ដែលនៅពេលនោះ ប្រជាជនទាំងនេះ បានភៀសខ្លួនមករស់នៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដើម្បីរត់គេចចេញពីអំពើហិង្សា។
ការមិនទុកចិត្តលើចិន
ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បានប្រឹងប្រែងរក្សាគោលនយោបាយការបរទេសមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សមកហើយ។ ការធ្វើបែបនេះគឺប្រហែលដើម្បីចៀសវាងការធ្លាក់ចូលក្នុងនឹមអាណានិគមនិយមម្ដងទៀត។ នេះបើតាមសំដីរបស់លោកស្រី Priscilla Clapp អតីតភារធារីអចិន្ត្រៃយ៍នៃស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។ ចក្រភពអង់គ្លេស បានគ្រប់គ្រងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាជាងមួយសតវត្ស។
លោកស្រី Priscilla Clapp បន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នមិនទុកចិត្តប្រទេសចិនទេ។ ពេលខ្លះ ក្រុមវិនិយោគិនមីយ៉ាន់ម៉ា មានអារម្មណ៍ថាដៃគូចិន«ធ្វើឫកធំ»ដាក់ពួកគេ ស្របពេលដែលរដ្ឋាភិបាលទីក្រុង Yangon ប្រឹងប្រែងគេចពីបំណុលអធិបតេយ្យណាមួយ។ គម្រោងទំនប់វារីអគ្គិសនី Myitsone ដែលទឹកប្រាក់៣,៦ពាន់លានដុល្លារខ្ចីពីចិន និងប្រាក់ចិនដែលបោះទុនលើកំពង់ផែសមុទ្រមួយក្នុងប្រទេស បានបង្កក្ដីបារម្ភដល់រដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ាលើទំហំប្រាក់បំណុលរួចទៅហើយ។
លោកស្រី Clapp បានពន្យល់បន្ថែមថា បច្ចុប្បន្ន ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ចង់បានក្រុមហ៊ុនវិនិយោគបរទេសដែលផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសនេះ គឺមិនមែនផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់តែវិនិយោគិននោះទេ។ ប្រទេសនេះ តែងតែពិនិត្យគម្រោងវិនិយោគទាំងអស់តាមស្តង់ដារអន្តរជាតិ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កាលពីដើមខែធ្នូឆ្នាំ២០១៩ លោកស្រី Aung San Suu Kyi និងរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសចិន បានពិភាក្សាលើ“ការលើកកម្ពស់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគី”ក្រោមគំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់មួយនិងផ្លូវមួយ។ នេះបើយោងតាមសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដែលបង្ហោះលើគេហទំព័ររបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងYangon។ គំនិតផ្ដួចផ្ដើមដែលមានទឹកប្រាក់១លានលានដុល្លារនេះ ពង្រីកហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលប្រើប្រាស់ថវិកាកម្ចីចិននៅជុំវិញតំបន់អាស៊ីក្នុងគោលដៅកសាងផ្លូវពាណិជ្ជកម្មថ្មីៗ។
លោកស្រី Clapp បន្តថា ការបង្ហាញភាពកាន់តែស្និទ្ធស្នាលទៅរកចិននៅពេលនេះ បង្ហាញពីអតីតកាលដែលចិនបានការពារប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាជាលក្ខណៈប្រវត្តិសាស្ត្រនៅឯអង្គការសហប្រជាជាតិ។
លោកស្រី និយាយថា៖ «ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ជានិច្ចកាល ពឹងពាក់ប្រទេសចិនឱ្យគាំទ្រផ្នែកនយោបាយក្នុងកិច្ចប្រជុំអង្គការសហប្រជាជាតិ ក្នុងអំឡុងពេលរដ្ឋាភិបាលយោធាដឹកនាំប្រទេស ដែលនៅពេលនោះ ប្រទេសចិន និងរុស្ស៊ី បានការពារមីយ៉ាន់ម៉ាក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខដោយប្រឆាំងការដាក់ទណ្ឌកម្មអន្តរជាតិលើមីយ៉ាន់ម៉ា ហើយបច្ចុប្បន្នប្រទេសមហាអំណាចទាំងពីរនេះ ក៏នៅតែការពាររដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលមីយ៉ាន់ម៉ា ប្រឆាំងការដាក់ទណ្ឌកម្មអន្តរជាតិដដែល ប៉ុន្តែដោយផ្អែកលើហេតុផលផ្សេងវិញ»។
ប្រទេសបស្ចិមលោក បានថ្កោលទោសការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាដែលគ្រប់គ្រងប្រទេសនេះអស់រយៈពេលជិត៥០ឆ្នាំ ហើយក៏ថ្កោលទោសដូចគ្នាលើការប្រព្រឹត្តរបស់ប្រទេសចិនទៅលើក្រុមអ្នកប្រឆាំងខាងនយោបាយ។
អាស៊ី កំពុងតែឃ្លាំមើល
លោក Pongsudhirakនិយាយថាទំនាក់ទំនងកាន់តែស្និទ្ធស្នាលរវាងមីយ៉ាន់ម៉ានិងចិន នេះ នឹងមិនធ្វើឱ្យប្រទេសឥណ្ឌាឈរអោបដៃមើលឡើយ។
ប្រទេសឥណ្ឌា មានជម្លោះតាមតំបន់បណ្ដោយព្រំដែនជាមួយចិនហើយឥឡូវកំពុងប្រឹងជម្នះនឹងឱនភាពពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្លួនផងដែរ។ ប្រទេសឥណ្ឌាបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការការពារជាតិជាមួយមីយ៉ាន់ម៉ាកាលពីខែកក្កដា។ ប្រសិនបើមានប្រទេសណាមួយប្រឆាំងចិន "ឥណ្ឌានឹងចូលខ្លួនប្រឆាំងដែរ"។ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់បញ្ញវន្តថៃរូបនេះ។
លោក Pongsudhirak បន្ថែមថា អាស៊ានដែលមានសមាជិក១០ប្រទេស រួមទាំងមីយ៉ាន់ម៉ាដែរនោះ ចង់មានទំនាក់ទំនងជាមួយចិនប៉ុន្តែមិនចង់រងឥទ្ធិពលខ្លាំងពេកពីចិនឡើយ។ អាស៊ានរំពឹងថា ការរត់ភៀសខ្លួនរបស់ជនជាតិRohingya នឹងមិនបង្កឱ្យមានវិបត្តិជនភៀសខ្លួនក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ឬម៉ាឡេស៊ីទេ ដែលប្រទេសទាំងពីរនេះមានអ្នកកាន់សាសនាឥស្លាមច្រើនលើសលប់ក្នុងចំណោមប្រជាជាតិក្នុងប្លុកអាស៊ាន៕
ប្រែសម្រួលដោយ កោះ សុគន្ធី
