មិត្តភ័ក្ដិជិតស្និទ្ធមួយរូបរបស់លោក Ko Ni មេធាវីមីយ៉ាន់ម៉ាដែលត្រូវបានគេធ្វើឃាត បាននិយាយថា អ្នកជំនាញផ្នែកច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញរូបនេះ កំពុងធ្វើការលើផែនការមួយ ដើម្បីធ្វើឲ្យអំណាចនយោបាយរបស់យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាចុះខ្សោយ នៅពេលដែលលោកត្រូវបានគេបាញ់សម្លាប់នៅឯប្រលានយន្តហោះរ៉ង់ហ្គូន ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បន្ទាប់ពីលោកបានវិលត្រឡប់មកពីការចូលរួមសន្និសីទមួយនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី កាលពីថ្ងៃទី ២៩ ខែមករា កន្លងទៅនេះ។
ការលាតត្រដាងឲ្យឃើញពីផែនការរបស់លោក Ko Ni នេះ ហាក់ដូចជាបំពេញហេតុផលដល់ការសង្ស័យ ដែលថា ពួកយោធាមានការពាក់ព័ន្ធក្នុងការធ្វើឃាតនេះ។ ការសង្ស័យដូចនេះ កន្លងមកត្រូវបានគេបដិសេធ។
យោធានៅតែកាន់អំណាច
ទោះបីជាបានផ្ទេរអំណាចទៅឲ្យរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល ដែលដឹកនាំដោយគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់សកម្មជនលោកស្រី Aung San Suu Kyi ក៏ដោយ ក៏កងកម្លាំងយោធាមីយ៉ាន់ម៉ានៅតែរក្សាអំណាចយ៉ាងទូលំទូលាយ នៅក្រោមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលខ្លួនបានប្រកាសឲ្យប្រើនៅឆ្នាំ ២០០៨ ដដែល។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះធានាឲ្យពួកយោធាកាន់កាប់អាសនៈចំនួន ២៥ ភាគរយ នៅក្នុងសភា និងមានសិទ្ធិវេតូលើការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញណាមួយបាន។ ពួកយោធាក៏មានសិទ្ធិគ្រប់គ្រងក្រសួងមហាផ្ទៃផងដែរ ដែលករណីនេះបានផ្ដល់អំណាចមួយភាគធំដល់ពួកយោធាពាក់ព័ន្ធនឹងការិយាធិបតេយ្យអចិន្ត្រៃយ៍នៅក្នុងប្រទេស។
លោកមេធាវី Ko Ni ប្រហែលជារកឃើញចន្លោះប្រហោងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញពាក់ព័ន្ធនឹងពួកយោធា
លោក Bertil Lintner ដែលជាអ្នកផ្ដល់យោបល់លើបញ្ហានានា គឺជាមនុស្សជំនិតរបស់លោក Ko Ni។ លោក និងលោក Ko Ni ធ្លាប់បានធ្វើការជាមួយគ្នាលើការបណ្ដុះបណ្ដាលផ្នែកសារព័ត៌មាន។ លោក Bertil Lintner បានប្រាប់ VOA ក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយថា លោក Ko Ni ដែលជាទីប្រឹក្សាគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដ៏ល្បីឈ្មោះមួយរូប បានរកឃើញ «ចន្លោះប្រហោង» មួយ ដែលអាចប្រើដើម្បីបង្អាក់ដល់សិទ្ធិវេតូរបស់ពួកយោធាបាន។
លោក Lintner បានថ្លែងថា៖ « [លោក Ko Ni] បាននិយាយថា គ្មានចំណុចណាមួយនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ២០០៨ ដែលចែងថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញមិនអាចលុបចោលដោយការបោះឆ្នោតគាំទ្រទាំងស្រុងឲ្យលុបចោល នៅក្នុងសភានោះទេ»។
លោកបាននិយាយថា ការបោះឆ្នោតគាំទ្រដោយមតិភាគច្រើនដ៏សាមញ្ញមួយ គឺជាការគ្រប់គ្រាន់ហើយ ដែលយើងត្រូវការ «ដើម្បីលុបចោលនូវរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងអនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីមួយ។ លោក Ko Ni មុនពេលត្រូវគេសម្លាប់ កំពុងធ្វើការលើរឿងនេះ»។
លោក Lintner បានបញ្ជាក់ថា លោកស្រី Aung San Suu Kyi បានចាត់ទុកគំនិតនេះថា «មានលក្ខណៈបំផុសបំផុលខ្លាំង» ហើយលោកស្រីពេញចិត្តក្នុងការធ្វើកំណែទម្រង់បន្តិចម្ដងៗ។ លោក បានបន្ថែមថា លោក Ko Ni នៅតែទទូចក្នុងរឿងបោះឆ្នោតគាំទ្រលុបចោលរដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយមតិភាគច្រើននៅក្នុងសភា។
ប៉ូលិសដែលធ្វើការស៊ើបអង្កេតលើករណីឃាតកម្មលើរូបលោក Ko Niនេះ បាននិយាយថា ផែនការសម្ងាត់ដើម្បីសម្លាប់លោក Ko Ni ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយមនុស្សមួយក្រុម ដែលចងគំនុំគុំគួននឹងមេធាវីរូបនេះ នៅក្នុងហាងលក់តែមួយកន្លែង កាលពីឆ្នាំមុន។ អាស្រ័យហេតុនេះ គេឃើញមានការចាប់ខ្លួនជនសង្ស័យមួយចំនួនបានធ្វើឡើង ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីនេះ។
លោក Lintner គិតថា ការធ្វើឃាតលោក Ko Ni គឺជាការព្រមានមួយ
ប៉ុន្តែលោក Lintner បាននិយាយថា លោកជឿជាក់ថា ការធ្វើឃាតលោក Ko Ni គឺមានគោលបំណងជាការព្រមានមួយ។
លោកបានថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ការធ្វើឃាតលោក Ko Ni គឺក្នុងគោលបំណងផ្ញើសារព្រមានមួយទៅកាន់អ្នកផ្សេងទៀត ដែលចង់ស្រមៃ ឬគិតពីការកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ហេតុនេះហើយ បានជាការសម្លាប់នេះធ្វើឡើងនៅកណ្ដាលថ្ងៃចែស នៅខាងក្រៅប្រលានយន្តហោះ»។
លោកបានបន្ថែមថា ការសម្លាប់នេះបានបង្កើតជា «បរិយាកាសភ័យខ្លាច» នៅក្នុងជួរគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
ប៉ុន្តែ គណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានបញ្ជាក់ថា អំពើឃាតកម្មនេះមិនបានបង្កឲ្យមានភាពភ័យខ្លាចនៅក្នុងជួរគណបក្សរបស់ខ្លួននោះទេ។
លោក Win Thein អ្នកនាំពាក្យរបស់គណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ មិនគាំទ្រចំពោះការអះអាងដែលថា ការធ្វើឃាតនេះបង្កភាពភ័យខ្លាចក្នុងចំណោមសមាជិកគណបក្សរបស់លោកនោះ។ ប៉ុន្តែ លោកក៏បានទទួលស្គាល់ថា ការបាត់បង់លោក Ko Ni គឺជាការបាត់បង់យ៉ាងធំធេងមួយសម្រាប់គណបក្សរបស់លោក។
លោក Win Thein បាននិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «វាពិតជាមិនមែនភាពភ័យខ្លាចនោះទេ។ (ការស្លាប់របស់លោក Ko Ni) គឺជាការបាត់បង់ដ៏ធំមួយ»។
លោកបានបញ្ជាក់ថា ទំនាក់ទំនងរបស់គណបក្សលោកជាមួយពួកយោធាគឺ «នៅតែដដែល» ហើយគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យគឺ «ពិតជា» មិនភ័យខ្លាចចំពោះបរិយាកាសនយោបាយឡើយ។ លោកបានបន្ថែមថា គណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនឹង «មិនបោះបង់ចោលនូវក្ដីសង្ឃឹមក្នុងការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ» នោះទេ។
លោក Ko Ni ត្រូវគេហៅថា «អ្នកជំនាញ» ផ្នែកច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ២០០៨
លោក Phil Robertson នាយករងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងទីក្រុង New York សហរដ្ឋអាមេរិក បាននិយាយថា លោក Ko Ni គឺជាមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្សតែពីរបីនាក់តែប៉ុណ្ណោះ នៅក្នុងជួរគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលបានយល់យ៉ាងច្បាស់អំពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ២០០៨ ដែលជារដ្ឋធម្មនុញ្ញគាំទ្រដោយពួកយោធា។
នៅឯក្លឹបអ្នកកាសែតបរទេសនៃប្រទេសថៃ (FCCT) នៅក្នុងទីក្រុងបាងកក លោក Robertson បានថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «សូមយល់ឱ្យបានច្បាស់ថា លោក U Ko Ni គឺជាអ្នកបច្ចេកទេស [ក្នុងរឿងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ]»។ គ្មាននរណាម្នាក់នៅក្នុងជួរគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលអាចជំនួសលោកបាន ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ នោះទេ។ ហើយប្រសិនបើអ្នកសម្លឹងមើលទៅលើការកំណត់រចនាសម្ព័ន្ធបច្ចុប្បន្ននៃនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ២០០៨ គឺជាចំណុចស្នូលនៃរឿងរ៉ាវទាំងអស់»។
លោក Tony Davis អ្នកវិភាគអំពីតំបន់អាស៊ី ប្រចាំក្រុមហ៊ុន IHS Jane's Information Group ដែលមានមូលដ្ឋាននៅចក្រភពអង់គ្លេស បានយល់ស្របថា លោក Ko Ni ត្រូវបានគេមើលឃើញជាទូទៅថាជាគ្រោះថ្នាក់ចំពោះឥទ្ធិពលយោធានៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
លោក Davis បានបញ្ជាក់នៅឯក្លឹបអ្នកកាសែតបរទេសនៃប្រទេសថៃ នាពេលថ្មីៗនេះថា៖ «លោក Ko Ni គឺជាការគំរាមកំហែងមួយ មិនមែនគ្រាន់តែចំពោះគណនីធនាគារ [របស់ពួកយោធា] និងអនាគតរបស់ពួកនោះប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងចំពោះអនាគតរបស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាផងដែរ
ដោយសារតែពួកយោធា សមមិត្តរបស់ពួកគេ និងជីដូនជីតារបស់ពួកគេបានឃើញពីអនាគតរបស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា តាំងពីប្រទេសនេះទទួលបានឯករាជ្យកាលពី [ឆ្នាំ ១៩៤៨] មកម្ល៉េះ»។
លោកបានបន្ថែមថា ការធ្វើឃាតលើរូបលោក Ko Ni បានបង្ហាញឲ្យឃើញពី «ទស្សនវិស័យអាប់អួរ» សម្រាប់ទិដ្ឋភាពនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
ការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិអាណត្តិបន្ទាប់នៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា នឹងធ្វើឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២០ ខាងមុខនេះ៕
ប្រែសម្រួលដោយ ឆាយ គីមហ៊ង
