អ្នកវិភាគ និងអ្នកតាមដាននយោបាយកម្ពុជាមានមតិចម្រុះទៅលើយុទ្ធសាស្ត្រការទូតដែលកម្ពុជាអាចរៀនសូត្របានពីប្រទេសវៀតណាមនៅក្នុងការធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពនៃចំណងការទូតរបស់ខ្លួនជាមួយប្រទេសមហាអំណាច ដូចជាចិននិងសហរដ្ឋអាមេរិក។
អ្នកវិភាគខ្លះថាវៀតណាមអាចមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយពួកមហាអំណាច ដោយសារយុទ្ធសាស្ត្រការទូតរបស់វៀតណាមមានភាពស្រទន់។ ចំណែកខ្លះទៀតយល់ថាវៀតណាមស្ថិតនៅក្នុងទីតាំងភូមិសាស្ត្រាល្អជាងកម្ពុជា។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក លោក Antony Blinken កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ បានធ្វើដំណើរទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសវៀតណាម ព្រមទាំងបានសម្លឹងទៅរកការពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយគូសត្រូវចាស់របស់ខ្លួន។
បន្ថែមពីនេះ កាលពីថ្មីៗនេះ ប្រធានគណបក្សកុម្មុយនីស្តវៀតណាម លោក Nguyen Phu Trong គឺជាមនុស្សដំបូងគេ ដែលបានធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសចិន ក្រោយលោកប្រធានាធិបតី Xi Jingping ជាប់ឆ្នោតជាប្រធានបក្សកុម្មុយនីស្តចិនជាថ្មី។
ការណ៍នេះនាំឱ្យអ្នកតាមដាននយោបាយអន្តរជាតិមើលឃើញថាវៀតណាមកំពុងតែដើរនៅលើមាគ៌ាដ៏ត្រឹមត្រូវនៅក្នុងការរក្សាតុល្យភាពនៃទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយចិន និងអាមេរិក។ នេះចោទជាសំណួរថាតើកម្ពុជាអាចរៀនសូត្រអ្វីបានខ្លះពីវៀតណាមនៅក្នុងការធ្វើទំនាក់ទំនងជាមួយពួកមហាអំណាច?
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា ប្រាប់វីអូអេថា រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងហាណូយមានយុទ្ធសាស្ត្រការទូតទន់ភ្លន់ជាមួយប្រទេសមហាអំណាចជាងកម្ពុជា ខណៈថាវៀតណាមមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអាមេរិក ដើម្បីទទួលបានផលប្រយោជន៍សន្តិសុខ ខណៈខ្លួនកំពុងមានជម្លោះដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាមួយប្រទេសចិន ហើយវៀតណាមក៏ចង់បានប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចផងដែរ។
បើតាមសាស្ត្រាចារ្យរូបនេះ វៀតណាមហាក់រៀងស្និទ្ធស្នាលជាមួយចិន បើទោះមានជម្លោះដែនទឹក ដោយសារតែវៀតណាមអាចទាញបានប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចច្រើនពីចិន។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា បន្ថែមថាកម្ពុជាមិនអាចមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយអាមេរិកឡើយ ពីព្រោះថាកម្ពុជាមិនអនុវត្តបានពេញលេញទៅតាមអ្វីដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួន ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធជាមួយការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សជាដើម។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «នេះជាកត្តាដែលអ្នកកាន់អំណាច ឬក៏គណបក្សកាន់អំណាចនៅកម្ពុជានេះមិនឆ្លើយតបទៅនឹងកង្វល់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ឬក៏សហគមន៍អឺរ៉ុប ពាក់ព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យទេ។ អាហ្នឹងគឺជាបញ្ហាដែលថាមិនជាបញ្ហាសំខាន់ដែលឆ្លើយតបទៅនឹងផលប្រយោជន៍ជាតិជាចម្បងទេ។ នេះយើងគិតទៅផលប្រយោជន៍របស់ក្រុមបក្សអ្នកកាន់អំណាចជាងផលប្រយោជន៍ជាតិ»។
នៅពេលសួរថាតើកម្ពុជាគួរធ្វើដូចម្តេច ទើបអាចមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយមហាអំណាចទាំងនោះ ដូចវៀតណាម លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា យល់ថាការប្រកាន់ខ្ជាប់ទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បូកនឹងឆន្ទៈរបស់អ្នកនយោបាយ គឺជាវិធីឆ្ពោះទៅមុខ។
លោកថ្លែងថា៖ «បើសិនជាកម្ពុជាអាចធ្វើទៅតាមគោលនយោបាយឬក៏រដ្ឋធម្មនុញរបស់កម្ពុជា និងសន្ធិសញ្ញាដែលកម្ពុជាបានឱ្យសច្ចាប័នហ្នឹង ហើយនឹងតម្កល់ផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ខ្ញុំគិតថាបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹង យើងអាចដោះស្រាយបាន។ យើងអាចកសាងទំនាក់ទំនងល្អជាមួយមហាអំណាចនានាលើសកលលោកហៅថាពហុប៉ូល មិនឯកប៉ូលទៅលោកខាងកើត ឬក៏លោកខាងលិចទេ»។
លោកបន្ថែមថា៖«យើងអាចទៅគ្រប់ប៉ូលទាំងអស់ ប៉ូលខាងកើត ប៉ូលខាងលិច ប៉ូលអឺរ៉ុប ប៉ូលរុស្ស៊ី។ អានេះជាបញ្ហាដែលអ្នកនយោបាយត្រូវមានភាពទន់ភ្លន់ ហើយនិងចេះសម្របតាមសភាពការណ៍សាកលលោក ដោយតម្កល់ផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ»។
លោក រ៉ឹម សុខវី អ្នកស្រាវជ្រាវនៅវិទ្យាស្ថានខ្មែរសម្រាប់សហប្រតិបត្តិការ និងសន្តិភាព ប្រាប់វីអូអេថាវៀតណាមស្ថិតនៅតំបន់ភូមិសាស្ត្រល្អជាងកម្ពុជា ជាពិសេសមានព្រំដែនជាប់នឹងប្រទេសចិន ហេតុនេះប្រទេសមួយនេះមានសារៈប្រយោជន៍ច្រើនសម្រាប់អាមេរិក ក៏ដូចជាចិនផងដែរ។
អ្នកស្រាវជ្រាវរូបនេះបន្តថា អាមេរិកតែងតែមើលរំលងកម្ពុជា ដោយសារកម្ពុជាមិនសូវមានប្រយោជន៍សំខាន់សម្រាប់ប្រទេសរបស់ខ្លួន។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំគិតថាអាហ្នឹងវាពាក់ព័ន្ធជាមួយភូមិសាស្ត្រច្រើនជាង ដែលថាកម្ពុជា គឺវាអត់សូវមានសារៈសំខាន់ចំពោះសហរដ្ឋអាមេរិក។ ដូច្នេះហើយបានជាសហរដ្ឋអាមេរិកតែងតែមើលរំលងកម្ពុជារហូតមក»។
លោកបណ្ឌិត អ៊ា សុផល ព្រឹទ្ធបុរសរងនៃកម្មវិធីថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ និងការអភិវឌ្ឍនៃសាកលវិទ្យាល័យ Arizona State University ប្រាប់វីអូអេតាមសារអ៊ីមែលថា អាមេរិក និងចិន មិនមានព្រំដែនជាប់ជាមួយប្រទេសកម្ពុជាឡើយ ខណៈចិននិងវៀតណាមមានព្រំដែនជាប់គ្នា ដែលនេះជាគ្រោះថ្នាក់មួយសម្រាប់វៀតណាម។
នៅពេលសួរថាហេតុអ្វីបានកម្ពុជាមិនអាចមានទំនាក់ល្អជាមួយអាមេរិក ដូចវៀតណាមមានជាមួយអាមេរិក លោក អ៊ា សុផល កត់សម្គាល់ថា កម្ពុជាតែងតែសម្លឹងមើលទៅលើទឹកលុយនៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយមហាអំណាចរវាងចិននិងអាមេរិក និងថានៅពេលនិយាយរឿងលុយសម្រាប់ហោប៉ៅរបស់មន្ត្រីមានឥទ្ធិពល និងឱកញ៉ាខ្មែរ ចិនតែងតែនៅជាមួយកម្ពុជា មិនមែនអាមេរិកឡើយ។
អ្នកតាមដាននយោបាយកម្ពុជារូបនេះបញ្ជាក់ក្នុងន័យដើមថា៖ «មិនមាននរណាស្នើកម្ពុជាឱ្យឱបក្រសោបសហរដ្ឋអាមេរិកដូចនៅសម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរនោះទេ [ដែលដឹកនាំដោយ លន់ នល់ និងគាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាមេរិក]។ អ្វីដែលត្រូវធ្វើនោះគឺធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពនៃទំនាក់ទំនង។ កម្ពុជាធ្លាក់ចូលយ៉ាងជ្រៅទៅក្នុងលុយរបស់ចិន ហើយវៀតណាមដឹងច្បាស់ណាស់ថាមិនអាចធ្វើបែបនេះបានឡើយ។ នេះគឺជាមេរៀនដ៏សំខាន់៖ សត្រូវអាចក្លាយជាមិត្ត»។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ផៃ ស៊ីផាន ប្រាវីអូអេថា កម្ពុជាមិនយកប្រទេសណាមួយជាសត្រូវឡើយ ខណៈថាទំនាក់ទំនងកម្ពុជានិងអាមេរិកបានដើរដល់កម្រិតកំពូលដូចទំនាក់ទំនងកម្ពុជាចិនដែរ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ចំណុចនេះគឺកម្ពុជាដើរតួគោរពនូវគោលនយោបាយមួយយ៉ាងសារៈសំខាន់គឺពហុប៉ូល ប៉ូលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ដូចជាប៉ូលរបស់ចិន គឺជាពហុប៉ូល កម្ពុជាមិនដែលឱ្យតម្លៃទៅតែប៉ូលតែមួយនោះទេ គឺមិនស្ថិតនៅក្រោមអំណាចនៃប្រទេសណាមួយនោះទេ។ អាហ្នឹងជាគោលនយោបាយបរទេសរបស់កម្ពុជា»។
លោក លឹម ឆាយ អ្នកស្រាវជ្រាវរបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ ប្រាប់វីអូអេថា មិនមានប្រទេសណាមួយនៅក្នុងតំបន់អាស៊ី អាគ្នេយ៍ចង់ជ្រើសមហាអំណាចណាមួយឡើយ បើទោះពេលខ្លះស្ថានភាពបង្ខំក៏ដោយ និងថាការធ្វើឱ្យមានតុល្យភាព គឺជាយុទ្ធសាស្ត្រការទូតដ៏ពិបាក នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ដោយសារតែការកើនឡើងកម្តៅនៃការប្រកួតប្រជែងរបស់មហាអំណាច។
បើតាមអ្នកស្រាវជ្រាវរូបនេះ ប្រទេសផ្សេងគ្នាមានផលប្រយោជន៍ផ្សេងគ្នា ហើយបែបបទនៃគោលនយោបាយ ក៏មានផ្សេងគ្នាផងដែរ។ លោកបន្តថា កម្ពុជា និងវៀតណាមមានរបៀបវារៈគោលនយោបាយផ្សេងគ្នានៅក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងមហាអំណាចទាំងនោះ ដោយស្របទៅតាមបរិបទរបស់ខ្លួន។
លោកប្រាប់វីអូអេជាសារតាមតេឡេក្រាមក្នុងន័យដើមថា៖ «ដើម្បីធ្វើឱ្យបង្កើនភាព ស្និទ្ធស្នាលនៃទំនាក់ទំនងជាមួយមហាអំណាចទាំងពីរ យើងត្រូវតែបន្តអនុវត្តការទូតតុល្យភាព រក្សាការប្រាស្រ័យជាមួយគ្រប់មហាអំណាច ហើយទ្វារសម្រាប់កិច្ចសន្ទនា ត្រូវតែបើកចំហរ ដើម្បីបង្កើនការយល់ពីគ្នាទៅវិញទៅមក»៕
