ផលប៉ះពាល់នៃជំងឺកូវីដ១៩លើសុខភាពផ្លូវចិត្តអាចមានតទៅទៀតនៅក្រោយការរាតត្បាតជាសាកលនៃជំងឺនេះ។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវថ្មីមួយបង្ហាញថា អ្នកជំងឺខ្លះដែលបានទទួលទានដំណេកក្នុងមន្ទីរពេទ្យដើម្បីព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ទំនងជានឹងមានជំងឺអារម្ភណ៍ ការធ្លាក់ទឹកចិត្តនិងបញ្ហាបាក់ស្បាត post-traumatic disorder ហៅកាត់ថា PTSD ជាច្រើនខែ ឬច្រើនឆ្នាំនៅក្រោយចាកចេញពីមន្ទីរពេទ្យ។
ហានិភ័យក៏អាចមានច្រើនសម្រាប់សាធារណជនទូទៅដែរ។ ពួកអ្នកជំនាញព្រមានថា ការបាត់បង់ការងារ ការផ្សព្វផ្សាយច្រើនពេកតាមបណ្តាញព័ត៌មាន និងការនៅឃ្លាតពីគ្នាខាងសង្គមអាចបណ្តាលឱ្យមានកំណើនបញ្ហាសុខភាពផ្លូវចិត្តដែរ។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវថ្មីមួយបោះពុម្ពផ្សាយក្នុងទស្សនាវដ្តី The Lancet Psychiatry ឲ្យដឹងថា អ្នកជំងឺប្រមាណ១៥%ដែលបានចូលដេកក្នុងមន្ទីរពេទ្យដើម្បីព្យាបាលជំងឺ SARS ឬជំងឺ MERS ដែលជាប្រភេទវីរុសកូរ៉ូណាមានការទាក់ទងជិតស្និទ្ធជាមួយវីរុសដែលនាំឱ្យមានជំងឺកូវីដ១៩នោះ មានបញ្ហាធ្លាក់ទឹកចិត្ត ឬជំងឺអារម្មណ៍រហូតដល់បីឆ្នាំនៅក្រោយពួកគេបានចេញពីមន្ទីរពេទ្យ។
លោក Jonathan Rogers ជាអ្នកស្រាវជ្រាវខាងជំងឺផ្លូវចិត្តនៅឯសាកលវិទ្យាល័យ University College ក្រុងឡុងដ៍ និងជាសហអ្នកនិពន្ធនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះ។ លោកបាននិយាយថា៖«ដំណឹងល្អគឺថា មនុស្សភាគច្រើនគ្មានជំងឺវិកលចរិតទេ ទោះណាជាបានត្រូវបញ្ជូនទៅផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់ក៏ដោយហើយមនុស្សភាគច្រើនបានវិលត្រឡប់ទៅធ្វើការវិញ»។
ក៏ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក Rogers និយាយថា៖ «ចំពោះចំនួនមនុស្សសរុបដែលបានចូលដេកក្នុងមន្ទីរពេទ្យដើម្បីព្យាបាលជំងឺនៅក្នុងផ្នែកជួយសង្គ្រោះបន្ទាន់នោះ ខ្ញុំយល់ថាមានអ្នកជំងឺច្រើននាក់មានជំងឺបាក់ស្បាត PTSD នៅពេលបន្ទាប់មក»។
ការធ្លាក់ខ្លួនឈឺត្រូវបញ្ជូនទៅផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់ធ្វើឲ្យអ្នកជំងឺស្លុតចិត្តស្រេចទៅហើយ។ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះបានរកឃើញថា អ្នកជំងឺជាងពាក់កណ្តាលដែលបានទទួលការព្យាបាលនៅក្នុងផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់មានជំងឺអារម្ភនិងការធ្លាក់ទឹកចិត្តឬមានជំងឺបាក់ស្បាត PTSD មួយឆ្នាំនៅក្រោយពួកគេចេញពីមន្ទីរពេទ្យ។
ការស្លុតចិត្តខ្លាំង
លោក Rogers និយាយថា អ្នកជំងឺដែលត្រូវព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ជាបន្ទាន់មានការស្លុតចិត្តខ្លាំងថែមទៀតពីព្រោះពួកអ្នកជំងឺឈឺខ្លាំងពិបាកក្នុងចិត្តជាខ្លាំង។ ពួកសមាជិកគ្រួសារមិនអាចអង្គុយនៅជិតគ្រែអ្នកជំងឺទេ។ ហើយអ្នកជំងឺនិងអ្នកធ្វើការខាងថែទាំសុខភាពពិបាកបង្កើតភាពស្និទ្ធស្នាលព្រោះអ្នកព្យាបាលមិនបង្ហាញមុខមាត់ដោយត្រូវពាក់ប្រដាប់ប្រដាការពារខ្លួន។
លោក Rogers បាននិយាយថា៖ «អ្នកជំងឺមើលគ្រូពេទ្យមិនស្គាល់ទេ មើលឃើញតែភ្នែកប៉ុណ្ណោះ»។
អ្នកជំងឺកូវីដ១៩ក៏អាចមានការស្លុតចិត្តជាងអ្នកជំងឺដែលត្រូវដេកក្នុងមន្ទីរពេទ្យព្យាបាលជំងឺឯទៀតៗពីព្រោះពួកអ្នកជំងឺអ្នកជំងឺកូវីដ១៩មិនមានជីវិតដូចធម្មតាវិញទេនៅពេលបន្ទាប់មក។ វិធានការរក្សាគម្លាតពីគ្នាខាងសង្គម និងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ធ្វើឲ្យអ្នកជំងឺគ្មានជីវិតបែបធម្មតាទៀតទេ។
លោកស្រី Iris Sommer ជាសាស្ត្រាចារ្យខាងជំងឺផ្លូវចិត្តនៅឯមជ្ឈមណ្ឌលវេជ្ជសាស្ត្រនៃសាកលវិទ្យាល័យ Groningen ក្នុងប្រទេសហូឡង់។ លោកស្រីបាននិយាយថា៖ «ការស្លុតចិត្តនៅមានតទៅទៀតនៅក្រោយជាសះស្បើយពីជំងឺនេះ ជាពិសេសនៅពេលមានបញ្ហាលុយកាក់ដែរនោះ»។
ការរាតត្បាតជាសាកលនៃជំងឺកូវីដ១៩បាននាំឱ្យស.រ.អា.មានអត្រាមនុស្សគ្មានការងារធ្វើរហូតដល់១៤,៧%ដែលជាអត្រាខ្ពស់បំផុតចាប់តាំងពីមានដំណើរសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ដុនដាបខ្លាំងក្នុងទសវត្សរ៍១៩៣០មក។
លោកស្រី Iris Sommer បានមានប្រសាសន៍ថាការគ្មានការងារធ្វើនិងភាពក្រីក្រ «ជាកត្តាហានិភ័យធំៗដែលនាំឱ្យដំណើរសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ដុនដាបខ្លាំងហើយជាពិសេសក៏អាចបណ្តាលឱ្យមានអត្តឃាតផងដែរ»។
លោកស្រីបានកត់សម្គាល់ថាកត្តាហានិភ័យទាំងពីរនេះបានកើនខ្លាំងឡើងៗនៅក្នុងស.រ.អា.និងនៅទ្វីបអឺរ៉ុបនៅពេលមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចក្នុងឆ្នាំ២០០៨វិបត្តិជំពាក់បំណុលក្នុងប្រទេសក្រិកក្នុងឆ្នាំ២០១០ និងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេសជប៉ុនពីឆ្នាំ១៩៩៧ដល់ឆ្នាំ១៩៩៨។
ទំនាក់ទំនងខាងសង្គមមានតិចជាងមុន
ផលវិបាកនៃជំងឺកូវីដ១៩លើសុខភាពផ្លូវចិត្តមានការរាលដាលហួសពីពួកអ្នកជំងឺនេះទៅទៀត។ ការរឹតត្បិតលើការប្រមូលផ្តុំគ្នាធ្វើឲ្យ គ្រួសារនិងមិត្តភក្តិនៃអ្នកដែលបានបាត់បង់មនុស្សជាទីស្រឡាញ់របស់ពួកគេមិនអាចធ្វើពិធីបុណ្យសពដែលអាចផ្តល់ការជួយសម្រាលទុក្ខ និងការគាំទ្របានឡើយ។
ពិធីរៀបការ ពិធីប្រគល់សញ្ញាបត្រ និងពិធីឯទៀតៗបានត្រូវលុបចោលហើយការណ៍នេះបានបន្ថែមភាពតានតឹងនៅក្នុងពេលវេលាដែលកំពុងមានតានតឹងស្រេចទៅហើយនោះ។
លោកស្រី Sommers បាននិយាយថា នៅពេលដែលកន្លែងជាច្រើនចាប់ផ្តើមបន្ធូរបន្ថយវិធានការគម្លាតសង្គមក៏ដោយ ក៏អ្វីៗទាំងអស់នឹងមិនវិលត្រឡប់ទៅកាន់ភាពធម្មតាប្រក្រតីវិញក្នុងពេលឆាប់ៗនេះដែរ។ ជាឧទាហរណ៍ ការមើលការប្រកួតកីឡាជាក្រុមទំនងជាមិនមានទេក្នុងពេលអនាគតឆាប់ៗនេះ។
លោកស្រីបានថ្លែងថា៖ «ការទាក់ទងខាងសង្គមនឹងមានតិចជាងមុន។ នេះមិនមែនជាការល្អទេ»។
ពួកជនដែលមានបញ្ហាជំងឺអារម្ភ ដំណើរធ្លាក់ទឹកចិត្ត និងជំងឺខាងផ្លូវចិត្តឯទៀតៗទំនងជានឹងរងផលវិបាកខាងសុខភាពផ្លូវចិត្តដោយសារការរាតត្បាតជាសាកលនៃជំងឺនេះ។
លោកស្រី Roxane Cohen Silver ជាសាស្ត្រាចារ្យខាងចិត្តសាស្ត្រនៅសាកលវិទ្យាល័យកាលីហ្វ័រញ៉ា Irvine។ លោកស្រីបានយាយថា៖ «ការណ៍នេះមិនមែនមានន័យថាជនទាំងនេះនឹងវិនាសទេ» ក៏ប៉ុន្តែពួកគេ និងពួកអ្នកជួយថែទាំពួកគេគួរដឹងអំពីកំណើនហានិភ័យទាំងនេះ។
ការវិវត្តនៃព័ត៌មាន
លោកស្រី Roxane Cohen Silver បាននិយាយថាការកំហិតការមើល និងការស្តាប់ការផ្សាយនៃបណ្តាញព័ត៌មានជាគំនិតល្អមួយ។ លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា មនុស្សដែលបានមើលរបាយការណ៍បណ្តាញព័ត៌មានអំពីហេតុការណ៍នាំឱ្យស្លុតចិត្តដូចជាការវាយប្រហារដោយភេរវកម្មកាលពីថ្ងៃទី១១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០១ និងការបំផ្ទុះគ្រាប់បែកនៅពេលមានការប្រកួតកីឡារត់ប្រណាំងនៅក្នុងក្រុង Boston កាលពីឆ្នាំ២០១៣ជាដើមទំនងជានឹងមានរោគសញ្ញានៃជំងឺបាក់ស្បាត PTSD នៅពេលបន្ទាប់មកទៀត។
លោកស្រីបានថ្លែងបន្ថែមថា មនុស្សខ្លះហាក់ដូចជាងាយមានបញ្ហាទាំងនេះ។
លោកស្រីសាស្ត្រាចារ្យ Roxane Cohen Silver បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «នៅក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវដែលយើងបានធ្វើជាង១០ឆ្នាំមុននេះ យើងបានរកឃើញថា ពួកបុគ្គលដែលអន្ទះសារចង់ដឹងព័ត៌មានត្រូវបណ្តាញផ្សាយព័ត៌មានធ្វើឱ្យពួកគេកាន់តែអន្ទះសារចង់មើលព័ត៌មានថែមទៀត ហើយការណ៍នេះនាំឱ្យពួកគេស្វែងរកមើល និងស្តាប់ការផ្សព្វផ្សាយនៃបណ្តាញព័ត៌មានថែមទៀត។ នេះជាការការវិវត្តធ្វើឲ្យពួកគេពិបាកការដកខ្លួនចេញពីភាពវិលវល់នេះ»។
ពួកអ្នកជំនាញនិយាយថា សំខាន់ណាស់ អ្នកមានជំងឺអារម្ភ ឬមានការធ្លាក់ទឹកចិត្តគួរទាក់ទងនឹងគ្រួសារ មិត្តភក្តិនិងពួកជនឯទៀតៗ ទោះណាជាមានការពិបាកក្នុងការធ្វើដូច្នេះនៅពេលនេះ ដោយសារវិធានការគម្លាតសង្គមក៏ដោយ។
ពួកមនុស្សដែលមានបញ្ហាទាំងនេះគួរហៅទូរស័ព្ទ ឬនិយាយគ្នាតាមវីដេអូ គួរទាក់ទងនឹងពួកអ្នកមានអាជីពខាងសុខាភិបាលនិងគួរហៅទូរស័ព្ទទាក់ទងរកជំនួយផងដែរ។
លោកស្រី Iris Sommer បាននិយាយថា៖ «គួរបង្ហាញសេចក្តីស្រឡាញ់ជាទីបំផុតដល់ពួកមនុស្សដែលលោកអ្នកអាចទាក់ទងបាន»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោកឈឹម សុមេធ
