រដ្ឋាភិបាលម៉ាឡេស៊ីទំនងជាខកខានមិនអាចធ្វើតាមការសន្យារបស់ខ្លួនចំពោះការផ្ទេរតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០២០នេះ ពីលោក Mahathir Mohamad ទៅឲ្យលោក Anwar Ibrahim ដែលជាដៃគូសម្ព័ន្ធភាពរបស់លោក Mahathir។ ចំណុចនេះបានបង្កឲ្យមានការព្រួយបារម្ភថាអាចមានជម្លោះទាក់ទងនឹងបញ្ហានៃអ្នកដែលត្រូវបន្តតំណែងនេះ ដែលអាចធ្វើឲ្យសម្ព័ន្ធភាពដែលមានការប្រេះស្រាំរួចជាស្រេចហើយនេះ មានការបែកបាក់ និងអាចជះផលវិបាកដល់សម្ព័ន្ធភាពនេះនៅក្នុងការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ។
លោកទាំងពីរដែលធ្លាប់ជាអ្នកផ្ដល់ប្រឹក្សា និងជាអ្នកទទួលឱវាទណែនាំនេះ បានបែកបាក់គ្នាកាលពីចុងទសវត្សឆ្នាំ១៩៩០ ប៉ុន្តែបានងាកមករួមកម្លាំងគ្នាជាថ្មីយកឈ្នះដ៏គួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលលើគណបក្សសម្ព័ន្ធភាព Barisan Nasional ដែលជាក្រុមដឹកនាំយូរឆ្នាំ និងពុករលួយ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨ ដោយសារតែបានសន្យាថានឹងបង្កើតរដ្ឋាភិបាលដ៏ស្អាតស្អំមួយ ធ្វើឲ្យជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមានការចំណាយទាបជាងមុន និងលើកតម្កើងសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច។
មុននឹងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ ចូលមកដល់ លោក Mahathirក៏ធ្លាប់បានសន្យាផងដែរថានឹងលាលែងពីតំណែងប្រគល់ជូនលោក Anwar បន្ទាប់ពីកាន់អំណាចបាន «យ៉ាងយូរបំផុត» ២ឆ្នាំ។ នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ លោក Mahathir វ័យ ៩៤ឆ្នាំ រូបនេះ គឺជានាយករដ្ឋមន្ត្រីកាន់អំណាចដែលមានវ័យចំណាស់ជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក។
ប៉ុន្តែ លោក Mahathir ដែលកំពុងពេញចិត្តនឹងការកាន់អំណាចជានាយករដ្ឋមន្ត្រីជាលើកទី២ នេះ បន្ទាប់ពីធ្លាប់បានកាន់អំណាចបាន ២២ឆ្នាំគិតត្រឹមឆ្នាំ២០០៣មក កំពុងស្ទាក់ស្ទើរនៅក្នុងការសម្រេចចិត្តលាលែងពីតំណែងនេះ។
នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយជាមួយនឹងទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Reuters កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ លោក Mahathir បានបញ្ជាក់សាជាថ្មីចំពោះការសន្យារបស់លោកនៅក្នុងការតែងតាំងលោក Anwar ជាអ្នកបន្តតំណែងពីលោក។
ប៉ុន្តែប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយមក នៅក្នុងវេទិកាក្រុងដូហា នៃប្រទេសកាតា ដែលជាកិច្ចប្រជុំគោលនយោបាយកម្រិតខ្ពស់ប្រចាំឆ្នាំ លោក Mahathir បែរជាពុំមានឆន្ទៈច្បាស់លើការតែងតាំងលោក Anwar ជាអ្នកបន្តតំណែងពីលោក ហើយបែរជានិយាយថា លោកនឹងពិចារណាអំពីការលាលែងពីតំណែង នៅក្រោយពេលប្រទេសម៉ាឡេស៊ីធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះកិច្ចប្រជុំកំពូលរបស់ប្រទេសជាសមាជិកអង្គការកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលហៅកាត់ថា APEC នៅក្នុងខែវិច្ឆិកាខាងមុននេះវិញ។
កន្លងមក លោក Anwar បានតាំងចិត្តអត់ធ្មត់ចំពោះការលើកឡើងមិនច្បាស់លាស់របស់លោក Mahathir ដោយលោកបានអះអាងថា លោក Mahathirនឹងធ្វើតាមការសន្យារបស់ខ្លួននៅក្នុងពេលវេលាសមស្របណាមួយ។
ប៉ុន្តែ ភាពស្រពិចស្រពិលដែលអូសបន្លាយជាយូរអំពីថាតើការផ្ទេរតំណែងនេះនឹងកើតឡើងនៅពេលណានោះ អាចធ្វើឲ្យគណបក្សសម្ព័ន្ធភាព Pakatan Harapan ដែលមានន័យថា សម្ព័ន្ធភាពនៃក្ដីសង្ឃឹមនេះ បែកបាក់ជាពីរ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក Ben Bland ប្រធានគម្រោងកិច្ចការអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៃវិទ្យាស្ថាន Lowy ក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី។
លោក Bland បានប្រាប់ VOA ថា៖ «គេឃើញមានហានិភ័យយ៉ាងច្បាស់ដែលអាចធ្វើឲ្យសម្ព័ន្ធភាពដែលប្រេះស្រាំរួចទៅហើយនេះ បែកបាក់គ្នា ដោយសារតែពុំមានភាពច្បាស់លាស់អំពីការផ្ទេរអំណាច និងដោយសារតែមានភាពខ្លាំងក្លារបស់បុគ្គលិកលក្ខណៈផ្ទុយគ្នារបស់លោកទាំងពីរដែលប្រជែងគ្នាដើម្បីធ្វើជាអ្នកដឹកនាំ ដែលនៅទីបំផុត ពួកគេនឹងវាយប្រហារគ្នាទៅវិញទៅមក និងធ្វើឲ្យបាត់បង់ជំនឿជឿជាក់រវាងគ្នា ក៏ដូចជាអាចបំផ្លាញដល់ក្ដីរំពឹងរបស់ពួកគេសម្រាប់ការបោះឆ្នោតបន្ទាប់ ឬក៏អាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់លទ្ធភាពរបស់ពួកគេនៅក្នុងការចងសម្ព័ន្ធភាពសម្រាប់ការបោះឆ្នោតបន្ទាប់»។
ការព្រមព្រៀងចុងក្រោយរវាងអ្នកនយោបាយម៉ាឡេស៊ីជាន់ខ្ពស់ទាំងពីរនេះ គឺការបង្កើតបានសម្ព័ន្ធភាពដ៏ត្រដាបត្រដួសមួយ។ កន្លងមក លោក Anwar ធ្លាប់ត្រូវគេគិតថាអាចបន្តតំណែងពីលោក Mahathir នៅពេលលោកកាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុនៅក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០។ ប៉ុន្តែ នៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ ការខ្វែងគំនិតគ្នារបស់លោកទាំងពីរទាក់ទិននឹងវិធីធ្វើឲ្យប្រទេសម៉ាឡេស៊ីងើបចេញពីវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុអាស៊ី បានធ្វើឲ្យលោកទាំងពីរតស៊ូប្រជែងអំណាចគ្នាដ៏ជូរចត់។ លោក Anwar ត្រូវបានដកចេញពីតំណែងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ និងត្រូវបានចាប់ខ្លួនភ្លាមៗដោយរងការចោទប្រកាន់ពីបទរួមភេទជាមួយបុរស ដែលជាបទចោទប្រកាន់មិនច្បាស់លាស់ ដោយធ្វើឲ្យលោកជាប់ពន្ធនាគារ ៦ឆ្នាំ ដែលពេលខ្លះជាប់ក្នុងលក្ខណៈបង្ខាំងទុកឲ្យនៅដាច់ពីគេឯង។
លោក Bland បាននិយាយថា ក្រោយមក លោកទាំងពីរបានទុកការខ្វែងគំនិតរបស់ពួកគេមួយឡែកដើម្បីផ្ដួលសត្រូវរួមគ្នារបស់ពួកគេនៃគណបក្ស Barisan Nasional កាលពីឆ្នាំ២០១៨ ប៉ុន្តែ «ឥឡូវនេះ វាបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថា ពួកគេនៅតែមិនទាន់ទុកចិត្តគ្នានៅឡើយ»។
លោក Bland បានបន្ថែមថា សមាជិកជាច្រើននៃគណបក្សសម្ព័ន្ធភាពរបស់លោកទាំងពីរ នៅតែជឿថា លោក Anwar មានសមត្ថភាពអាចដឹកនាំគណបក្សសម្ព័ន្ធភាព Pakatan Harapan ដើម្បីទទួលជោគជ័យជាលើកទី២ បាន។
អ្នកវិភាគនានាបាននិយាយថា លោក Mahathir ក៏ព្រួយបារម្ភផងដែរថា ខ្លួនអាចក្លាយជាបុគ្គលគ្មានប្រយោជន៍ នៅពេលដែលកាលបរិច្ឆេទលាលែងពីតំណែងរបស់លោកត្រូវបានកំណត់ដោយមិនអាចផ្លាស់ប្ដូរបាន។
លោក Bland បាននិយាយថា៖ «នៅពេលណាដែលលោក Mahathirនិយាយថា លោកយល់ព្រមផ្ទេរតំណែងឲ្យលោក Anwar នៅពេលនោះ អំណាចរបស់លោកនឹងថមថយចុះជាបណ្តើរៗចាប់ពីនោះមកតែម្ដង។ ប៉ុន្តែដរាបណាចម្ងល់អំពីការផ្ទេរតំណែងនេះនៅមិនទាន់ដោះស្រាយ នោះលោក Mahathirនៅតែជាបុគ្គលសំខាន់ដែលគេផ្ដោតលើ ហើយលោកនៅតែពេញចិត្តនឹងការចេញមុខចេញមាត់ និងការកាន់តំណែងដែលមានអំណាចខ្លាំងក្លានេះដដែល»។
ដោយមើលឃើញជាក់ស្ដែងថា លោក Mahathir ហាក់ដូចជាពុំព្រមផ្ទេរតំណែងបែបនេះ អ្នកខ្លះមានចម្ងល់ថាតើកិច្ចប្រជុំ APEC អាចជាលេសមួយរបស់លោកនៅក្នុងពន្យារពេលកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី និងថាតើលោកនឹងមានហេតុផលផ្សេងពីនេះទៀតឬក៏យ៉ាងណានោះ។
អ្នកខ្លះទៀតយល់ឃើញថា កិច្ចប្រជុំកំពូល APEC នៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ីនៅពេលខាងមុខនេះ គឺជាការបង្ហាញភាពដឹកនាំជាសាធារណៈលើកចុងក្រោយសម្រាប់លោក Mahathir ដែលជាអ្នកដែលតែងតែយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងអំពីកិត្តិយសរបស់ខ្លួននៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
លោក Adib Zalkapli នាយកនៃក្រុមហ៊ុនប្រឹក្សាយោបល់ Bower Group Asia បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំគិតថា លោក Mahathir ចង់ពង្រឹងកេរ្តិ៍ដំណែលរបស់លោក មុនពេលលោកលាលែងពីតំណែង»។
លោក Zalkapli បានបន្តថា៖ «ហេតុដូច្នេះហើយ ខ្ញុំគិតថា កិច្ចប្រជុំ APEC នៅពេលខាងមុខនេះគឺសំខាន់ណាស់សម្រាប់លោក Mahathir។ ខ្ញុំចង់មានន័យថា វាគឺជាវិធីមួយសម្រាប់លោកនៅក្នុងការពង្រឹងកេរ្តិ៍ដំណែលគោលនយោបាយការបរទេសរបស់លោក។ លោកនឹងក្លាយជាមេដឹកនាំតែម្នាក់គត់ ដែលធ្វើជាប្រធានកិច្ចប្រជុំ APEC បានពីរដង ដូច្នេះខ្ញុំគិតថា វាជាជ័យជម្នះជានិមិត្តរូបដ៏ធំបំផុតមួយសម្រាប់លោក»។
លោក Zalkapli បញ្ជាក់ថា ទោះបីជាលោក Mahathir និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់លោកនៅតែមិនទុកចិត្តលើលោក Anwar ក៏ដោយ ក៏ពួកគេបានទទួលស្គាល់ថា ការផ្ទេរតំណែងត្រូវតែធ្វើឡើង ហើយអ្នកបន្តតំណែងនឹងត្រូវការពេលវេលាយ៉ាងហោចណាស់ ២ ឆ្នាំ ដើម្បីកាន់តំណែងឲ្យបានរឹងមាំជានាយករដ្ឋមន្ត្រី មុនពេលការបោះឆ្នោតបន្ទាប់ចូលមកដល់នៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ ២០២៣ ខាងមុខ។
លោក Wong Chin Huat ដែលជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងជាសាស្ត្រាចារ្យនៃសាកលវិទ្យាល័យ Sunway University ក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី បាននិយាយថា លោក Mahathir ដឹងថា ការកាន់តំណែងពេញអាណត្តិអាចធ្វើឲ្យគណបក្សសម្ព័ន្ធភាព Pakatan Harapan បែកបាក់ និងអាចធ្វើឲ្យចាញ់គូប្រជែងចម្បងរបស់ខ្លួនគឺគណបក្ស United Malays National Organization (UMNO) ដែលជាគណបក្សដ៏ខ្លាំងបំផុតមួយនៃសម្ព័ន្ធភាពគណបក្ស Barisan Nasionalដែលខ្លួនបានផ្ដួលនៅក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ កន្លងមក។
គណបក្សសម្ព័ន្ធភាព Pakatan Harapan បានធ្លាក់ប្រជាប្រិយភាពយ៉ាងគំហុកនៅក្នុងការស្ទង់មតិ តាំងពីគណបក្សនេះបានឈ្នះការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ មក និងបានចាញ់ការបោះឆ្នោតថ្នាក់មូលដ្ឋានមួយចំនួនទៅគណបក្ស UMNO ដែលលេចឡើងជាថ្មី និងគណបក្ស Malaysian Islamic Party ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តថ្មីរបស់គណបក្ស UMNO។
លោក Wong Chin Huat បានបញ្ជាក់ថា ភាពខ្វែងគំនិតគ្នាដែលអូសបន្លាយជាយូរទាក់ទងនឹងការផ្ទេរដំណែងក្នុងជួរគណបក្សសម្ព័ន្ធភាព Pakatan Harapan នេះ «នឹងអាចធ្វើឲ្យខាតបង់ប្រយោជន៍ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតដល់គូបដិបក្ខទាំងសងខាង»។
លោកលើកឡើងដូច្នេះថា៖ «វាក៏ផ្ដល់ផលអាក្រក់ដល់លោក Mahathir ផងដែរ ដោយសារតែលោកចង់បង្ហាញថា លោកបានរៀបចំត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីថ្មី។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក Mahathirត្រូវបញ្ចប់ភ្លាមៗ ទោះដោយស្ម័គ្រចិត្ត ឬមិនស្ម័គ្រចិត្តក្ដី ហើយត្រូវបង្ខំឲ្យមានការបោះឆ្នោតថ្មី ដែលក្រុមមនុស្សដែលលោក Mahathir ធ្លាប់បានសន្យាថានឹងកម្ចាត់ចេញ បានឡើងកាន់កាប់រដ្ឋាភិបាលវិញនោះ នោះវាបង្ហាញឲ្យឃើញយ៉ាងច្បាស់ពីបរាជ័យរបស់លោក Mahathir។ ដូច្នេះ ខ្ញុំគិតថា ទាំងលោក Mahathir និងលោក Anwar និងសូម្បីតែលោក Azmin ផងដែរ សុទ្ធតែមានចិត្តខ្លះចង់ធ្វើការរួមគ្នា»។
លោក Azmin គឺជារដ្ឋមន្ត្រីសេដ្ឋកិច្ច។ ឈ្មោះពេញរបស់លោកគឺ Mohamad Azmin Ali។ លោកគឺជាអនុប្រធានគណបក្ស PKR ដែលមានលោក Anwar ជាប្រធាន។ គណបក្សនេះគឺជាគណបក្សធំជាងគេបង្អស់នៃគណបក្សសម្ព័ន្ធភាព Pakatan Harapan។ គេឃើញមានពាក្យចចាមអារ៉ាមថា លោក Azmin អាចជាអ្នកប្រជែងដើម្បីបន្តតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីពីលោក Mahathir។
ដោយសារទំនាក់ទំនងរវាងលោក Anwar និងលោក Mahathir ធ្លាប់មានការប្រេះស្រាំកាលពីអតីតកាល ទំនាក់ទំនងផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោក Anwar និងលោក Azmin ត្រូវបានសាកល្បងកាលពីឆ្នាំមុនដោយការបញ្ចេញវីដេអូបែកធ្លាយមួយក្នុងចេតនាបង្ហាញថា លោក Azmin រួមភេទជាមួយបុរសមួយផ្សេងទៀត ដែលការរួមភេទបែបនេះគឺជាអំពើឧក្រិដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។
លោក Azmin បានបដិសេធការចោទប្រកាន់នេះ ហើយលោក Anwarបានបដិសេធការអះអាងរបស់លោក Azmin ដែលថាសមាជិកក្នុងជួរគណបក្សគឺជាអ្នកដែលស្ថិតនៅពីក្រោយរឿងអាស្រូវនេះ។ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ប៉ូលិសបាននិយាយថា នឹងមិនធ្វើការចោទប្រកាន់ណាមួយទាក់ទិននឹងករណីនេះទេ ដោយសារតែគេមិនអាចកំណត់អត្តសញ្ញាណរបស់មនុស្សនៅក្នុងវីដេអូនោះបាន។
លោក Wong Chin Huat បានបញ្ជាក់ថា លោក Mahathir ឆ្លាតនៅពេលដែលលោកនិយាយថាលោកចង់ឃើញលោក Anwar ជំនួសតំណែងលោក។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើលោក Anwar កាន់តែប្រឹងប្រែងបង្ហាញឲ្យឃើញពីឥទ្ធិពលរបស់លោកនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងគណបក្សរបស់លោក និងនៅក្នុងការបញ្ចុះបញ្ចូលមនុស្សដែលនៅមានចម្ងល់នៅជុំវិញលោក Mahathir ឲ្យឃើញថា លោកមានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងការដឹកនាំប្រទេសនោះ នោះលោកកាន់តែមានការលំបាកនៅក្នុងការសម្រេចបាននូវរឿងនេះ។
លោក Wong Chin Huat និយាយដូច្នេះថា៖ «ប្រសិនបើលោក Anwar មិនខ្លាំងនោះទេ នោះនឹងផ្ដល់ឱកាសឲ្យលោក Mahathir អាចបន្តកាន់តំណែងបានយូរជាងនេះបន្តទៀត»៕
ប្រែសម្រួលដោយ កោះ សុគន្ធី
