ការចាប់ខ្លួន និងការសួរចម្លើយអ្នកកាសែតជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ីជាសញ្ញានៃការធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងនៃស្ថានភាពសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅក្នុងប្រទេសនេះ។
ក្នុងខែកក្កដានេះ អគ្គព្រះរាជអាជ្ញានៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ីបានដាក់ពាក្យបណ្តឹងប្រឆាំងនឹងលោក Steven Gan និពន្ធនាយកនៃសារព័ត៌មាន Malaysiakini។ នៅថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា អាជ្ញាធរបានសួរចម្លើយអ្នកកាសែតជាច្រើនទាក់ទងនឹងបទយកការណ៍ស៊ីជម្រៅមួយស្តីអំពីពលករចំណាកស្រុក និងជំងឺកូវីដ១៩។
ហេតុការណ៍ទាំងនេះបង្ហាញពីការដើរថយក្រោយយ៉ាងខ្លាំងសម្រាប់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ដែលកាលពី២ឆ្នាំមុនមានភាពល្អប្រសើរផ្នែកសេរីភាពសារព័ត៌មានខ្លាំងជាងប្រទេសនានាផ្សេងទៀត ដូចត្រូវបានផ្តល់ចំណាត់ថ្នាក់ដោយអង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន។
សវនាការលើលោក Gan ដែលបានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី១៣ ខែកក្កដា កើតឡើងបន្ទាប់ពីអ្នកអាន៥នាក់បានសរសេរយោបល់រិះគន់លើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីចំពោះអត្ថបទរបស់សារព័ត៌មាន Malaysiakini អំពីការបើកតុលាការឡើងវិញ បន្ទាប់ពីមានការបិទទ្វារដោយសារមេរោគកូរ៉ូណា។
លោក Gan បាននិយាយថា សារព័ត៌មានរបស់លោកបានលុបចោលយោបល់នោះក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មាននាទីបន្ទាប់ពីត្រូវបានអាជ្ញាធរម៉ាឡេស៊ីទាក់ទង។
ក្រុមជំនុំជម្រះដែលកាត់ក្តីលើករណីនេះបាននិយាយថា ពួកគេនឹងចេញសេចក្តីសម្រេចនៅពេលក្រោយ។ ប្រសិនបើរកឃើញថាមានទោស លោក Gan អាចប្រឈមមុខនឹងការជាប់ពន្ធនាគារ និងការបង់ប្រាក់ពិន័យផងដែរ។
លោក Daniel Bastard នាយកប្រចាំតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនៃអង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែនបានប្រាប់ VOA ថា «ករណីនេះមិនមានមូលដ្ឋានទាល់តែសោះ។ ច្បាស់ណាស់ វាជាការប៉ុនប៉ងបំភិតបំភ័យអ្នកកាសែត»។
រឿងក្តីនៅតុលាការនេះកើតមានឡើង បន្ទាប់ពីប៉ូលិសម៉ាឡេស៊ីបានសួរចម្លើយអ្នកកាសែតអូស្ត្រាលី៦រូបនៅក្នុងករណីផ្សេងៗគ្នា។ ពួកគេបានធ្វើការនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ីឲ្យសារព័ត៌មាន Al Jazeera ដែលជាបណ្តាញសារព័ត៌មានរបស់ប្រទេសកាតា។ អ្នកកាសែតទាំងនោះបានផ្សព្វផ្សាយបទយកការណ៍មួយដែលមានរយៈពេល២៥នាទី នៅថ្ងៃទី៣ ខែកក្កដា។ បទយកការណ៍នេះរៀបរាប់លម្អិតអំពីគ្រោះថ្នាក់សម្រាប់ពលករចំណាកស្រុកម៉ាឡេស៊ីក្នុងពេលបិទសកម្មភាពសង្គមដោយសារជំងឺឆ្លងរាតត្បាត។
ស្នងការប៉ូលិសជាតិលោក Abdul Hamid Bador បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា បទយកការណ៍នោះមានសារដែលអាចនឹងត្រូវស៊ើបអង្កេតពីបទបង្កចលាចល បរិហារកេរ្តិ៍ និងការបំពានច្បាប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយចម្រុះនិងសារគមនាគមន៍របស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ លោកបាននិយាយថា អ្នកសារព័ត៌មានគឺជា «សាក្សី មិនមែនជនសង្ស័យ» នោះទេនៅក្នុងការស៊ើបអង្កេតនេះ។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងកាលពីដើមខែកក្កដា សារព័ត៌មាន Al Jazeera បានរិះគន់ត្រឡប់ទៅវិញលើការអះអាងរបស់អាជ្ញាធរដែលថា បទយកការណ៍នោះជាការបំភាន់។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះសរសេរថា «ក្រុមមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ីបានរិះគន់លើបទយកការណ៍ថា មិនត្រឹមត្រូវ បំភាន់ និងមិនស្មើភាព។ នៅក្នុងពិភពលោកដែលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយកំពុងជួបនឹងការគំរាមកំហែងកាន់តែច្រើនឡើង សារព័ត៌មាន Al Jazeera អំពាវនាវឱ្យមានសេរីភាពសារព័ត៌មាន និងសិទ្ធិដើម្បីធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ដោយសេរី មិនមានការបំភិតបំភ័យ»។
សម្ព័ន្ធសម្រាប់សេរីភាពអ្នកកាសែត ដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលីបាននិយាយនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយថា ករណីរបស់សារព័ត៌មាន Al Jazeera «ទំនងនឹងកើតឡើងបន្ទាប់ពីមាននិន្នាការដែលមានការព្រួយបារម្ភកាន់តែខ្លាំងទៅៗនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ នៅក្នុងប្រទេសនេះ រដ្ឋាភិបាលបានយកសារព័ត៌មានដែលខ្លួនមិនពេញចិត្តជាគោលដៅ»។
ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីកំពុងស្ថិតនៅចំណុចផ្លូវបំបែកទាក់ទងនឹងទង្វើរបស់ខ្លួនចំពោះសារព័ត៌មាន។ បន្ទាប់ពីមានការផ្លាស់ប្តូររដ្ឋាភិបាលជាលើកទី១ក្នុងរយៈពេល៦ទសវត្សរ៍នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី Mahathir Mohamad បានចាប់ផ្តើមធ្វើកំណែទម្រង់ភ្លាមៗ ដែលរួមមានការលុបចោលច្បាប់ស្តីពី «ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ» ដែលអាចយកអ្នកកាសែតធ្វើជាគោលដៅ។
លោក Gan បាននិយាយថា ក្នុងការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលកំណែទម្រង់និយម បណ្តាញសារព័ត៌មានមួយក្រុម ដែលដឹកនាំដោយសារព័ត៌មាន Malaysiakini បានធ្វើយុទ្ធនាការដើម្បីឱ្យមានក្រុមប្រឹក្សាបញ្ញត្តិករឯករាជ្យដែលអាចនឹងជួយធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅក្នុងប្រទេសនេះ។
ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីបានកើនចំណាត់ថ្នាក់២២លេខនៅក្នុងសន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកសម្រាប់ឆ្នាំ២០២០ របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន ទៅដល់លេខ១០១។ នេះជាការរីកចម្រើនដ៏ខ្លាំងបំផុតមួយក្នុងចំណោមប្រទេសទាំង១៨០ដែលត្រូវបានផ្តល់ចំណាត់ថ្នាក់។ អង្គការដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងក្រុងប៉ារីសមួយនេះបានសរសេរថា «បរិយាកាសទូទៅសម្រាប់អ្នកកាសែតមានភាពល្អប្រសើរច្រើន ហើយការរឹតត្បិតខ្លឹមសារដោយខ្លួនឯងបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ហើយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបោះពុម្ភឥឡូវនេះកំពុងចេញផ្សាយគំនិតដែលមានតុល្យភាពជាងមុនកាន់តែច្រើន និងពេញលេញ»។
លោក Bastard បាននិយាយថា «ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីពិតជាបានបោះជំហានយ៉ាងល្អ ទាក់ទងនឹងសេរីភាពសារព័ត៌មាន»។
លោក Gan បាននិយាយថា ប៉ុន្តែនិន្នាការនេះបានផ្លាស់ប្តូរហើយ។ នៅក្នុងខែកុម្ភៈ រដ្ឋាភិបាលចម្រុះដែលនិយមកំណែទម្រង់បានបាត់បង់អំណាច នៅពេលដែលមានអ្នករត់ចេញពីសម្ព័ន្ធទៅចូលរួមកម្លាំងជាមួយនឹងគណបក្សនាំមុខនៃរដ្ឋាភិបាលមុន។ នៅថ្ងៃទី១ ខែមីនា លោកMuhyiddin Yassin រដ្ឋមន្ត្រីកិច្ចការមាតុភូមិម៉ាឡេស៊ីបានចូលកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។ នៅពេលជាមួយគ្នានេះដែរ ក្រុមប្រឹក្សាសារព័ត៌មាន និងកិច្ចប្រឹងប្រែងផ្សេងទៀតដើម្បីធានាដល់ការការពារសម្រាប់អ្នកកាសែតត្រូវបានគេទុកចោល។
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍បន្ទាប់ពីការរៀបចំរដ្ឋាភិបាលថ្មី លោក Gan ត្រូវបានក្រសួងមាតុភូមិកោះហៅជាលើកទី១ហើយសម្រាប់សារព័ត៌មាន Malaysiakini ដែលបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩។ លោក Gan បាននិយាយថា នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំ ក្រុមមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ីបានលើកឡើងពីក្តីបារម្ភអំពីរបាយការណ៍មួយចំនួនដែលបោះពុម្ភផ្សាយដោយសារព័ត៌មាននេះ។
លោក Gan បាននិយាយពីប្រតិកម្មដំបូងរបស់លោកចំពោះកិច្ចប្រជុំនេះថា «ខ្ញុំដឹងថា វាជាការចាប់ផ្តើមនៃការផ្លាស់ប្តូរ»។
លោកBastard បាននិយាយថា ច្បាប់ម៉ាឡេស៊ីជាច្រើនដែលអនុញ្ញាតឱ្យមានការគាបសង្កត់លើសារព័ត៌មាននៅតែមាន។ នេះជាអ្វីដែលក្រុមប្រឹក្សាសារព័ត៌មានចង់លុបចោល។
លោក Bastard បាននិយាយថា «[ច្បាប់] អាចត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលប្រើប្រាស់ដើម្បីបំភិតបំភ័យអ្នកកាសែត គំរាមចាប់ខ្លួន និងធ្វើសកម្មភាពផ្សេងៗទៀតស្រដៀងហ្នឹង»។
VOA បានរាយការណ៍នៅក្នុងខែមិថុនាថា យ៉ាងហោចណាស់មនុស្ស៨នាក់ត្រូវបានចោទប្រកាន់ ឬត្រូវបានសួរចម្លើយចំពោះការបង្ហោះសារតាមបណ្តាញសង្គម ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលថ្មី។
លោកGan នៅតែមានសង្ឃឹមថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននឹងត្រូវបានស្តារឡើងវិញ ប៉ុន្តែលោកបាននិយាយថា ដើម្បីឱ្យការណ៍នេះកើតឡើង ម៉ាឡេស៊ីទំនងនឹងត្រូវការរដ្ឋាភិបាលកំណែទម្រង់និយមមួយទៀត។
នៅពេលដែលសារព័ត៌មាននេះត្រូវបានបង្កើត «មានការភ័យខ្លាចយ៉ាងខ្លាំងនៅតាមផ្លូវ»។ នៅពេលនេះ ជាង២០ឆ្នាំក្រោយមក «មនុស្សម្នាចាប់ផ្តើមមានអារម្មណ៍ក្លាហាន» និយាយបញ្ចេញមតិ និងស្វែងរកព័ត៌មាន ដោយសារតែមានការបោះពុម្ភផ្សាយរបស់សារព័ត៌មានដូចជា Malaysiakini។
លោក Gan បាននិយាយថា «ខ្ញុំសង្ឃឹមថា នេះជាអ្វីដែលពលរដ្ឋម៉ាឡេស៊ីចង់បាន។ ខ្ញុំតែងតែនិយាយថា សេរីភាពសារព័ត៌មានគឺដូចជាបំពង់ថ្នាំដុសធ្មេញអ៊ីចឹង។ នៅពេលវាចេញមកក្រៅ យើងពិបាកនឹងដាក់វាចូលទៅវិញណាស់»៕
