ពួកអ្នកវិភាគនិយាយថា ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីគ្មានសន្ទុះប្រជាធិបតេយ្យទេក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំ។ លោកអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ម៉ាហាធា មូហាម៉ាត់ បានមានប្រសាសន៍ថា «ប្រជាធិបតេយ្យស្លាប់ហើយ»។
សម្រាប់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីវាសឹងតែគ្មានអ្វីបានកើតមានទេក្នុងពេលពីរឆ្នាំកន្លងទៅនេះ។ កាលពីឆ្នាំ២០១៨ គណបក្សថ្មីមួយបានឡើងកាន់អំណាចជាលើកដំបូងក្នុងពេលជាងកន្លះសតវត្សរ៍ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីម្នាក់បានត្រូវចាប់ខ្លួននៅក្នុងរឿងអាស្រូវពុករលួយធំបំផុតមួយក្នុងពិភពលោកហើយរដ្ឋប្រទេសនេះបានតតាំងនឹងប្រទេសចិនអំពីហានិភ័យប្រាក់បំណុលនៃកម្មវិធីផ្លូវក្រវ៉ាត់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសចិន។
នៅពេលនេះ សឹងតែពីរឆ្នាំគត់ក្រោយការបោះឆ្នោតជាប្រវត្តិសាស្ត្រដែល គណបក្សចាញ់ឆ្នោតហើយដែលត្រូវបានបណ្តេញចេញពីអំណាចបានទទួលអំណាចជាថ្មីវិញ។ លោក Najib Razak អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានក្លាយទៅជាសមាជិកសភា ទោះណាជាលោករង់ចាំការកាត់ក្តីអំពីរឿងអាស្រូវ 1MDB ក៏ដោយ ហើយគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរវាងប្រទេសម៉ាឡេស៊ីនិងប្រទេសចិននៅក្នុងកម្មវិធីផ្លូវក្រវ៉ាត់សេដ្ឋកិច្ចចិនក៏មានដំណើរការវិញដែរ។
នៅពេលប្រទេសម៉ាឡេស៊ីប្រឹងប្រែងចេញឱ្យផុតពីវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ ពួកអ្នកធ្វើយុទ្ធនាការខាងសិទ្ធិមនុស្សនិយាយថា អាជ្ញាធរម៉ាឡេស៊ីប្រើប្រាស់វិបត្តិនេះជាលេសមួយសម្រាប់ការត្រូតត្រាដោយរដ្ឋតាមបែបតឹងរ៉ឹងដែលជានិន្នាការមាននៅទូទាំងពិភពលោកចាប់តាំងពីប្រទេស តួកគី រហូតដល់ប្រទេសប៉េរូ។ ពួកអ្នកកាសែតនិងពលរដ្ឋឯទៀតៗបានត្រូវចាប់ខ្លួនដោយសារបានរិះគន់ចំណាត់ការរបស់រដ្ឋដោះស្រាយវិបត្តិនេះ។ អាជ្ញាធរម៉ាឡេស៊ីក៏បានចាប់ខ្លួនមនុស្សរាប់ពាន់នាក់ដែលបានរំលោភលើបទបញ្ជាបិទប្រទេសដែលជាអត្រាចាប់ខ្លួនបែបនេះខ្ពស់បំផុតក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ក្រៅពីប្រទេសហ្វីលីពីន។
លោក Phil Robertson ជានាយករងរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ប្រចាំអាស៊ី។ លោកបាននិយាយថា៖ « វាដូចជាការបិទភ្លើងដែរ។ អាជ្ញាធរម៉ាឡេស៊ីបានវិលមកអនុវត្តការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សវិញដូចកាលពីអតីតកាល»។
«លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យស្លាប់ហើយ»
ការវាយតម្លៃដោយសោះកក្រោះនេះផ្ទុយស្រឡះពីសេចក្តីសង្ឃឹមសម្រាប់ប្រជាធិបតេយ្យដែលបានបំផុសគំនិតដោយការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៨ ដែលបានធ្វើឱ្យពួកអ្នកសង្កេតការណ៍រំភើបនៅពេលអតីតដែនដីអាណានិគមអង់គ្លេសនេះបានធ្វើការបោះឆ្នោតដែលមានការប្រកួតប្រជែងពិតប្រាកដជាលើកទីមួយ។ សេចក្តីសង្ឃឹមនេះបានត្រូវលើកយកមកនិយាយច្រើនពីព្រោះនៅពេលនោះពិភពលោក បានប្រឈមនឹងអ្វីដែលអង្គការ Freedom House ហៅថា«ការថយក្រោយ»នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដោយបាននិយាយយោងដល់ករណីនានាដូចជាអាជ្ញាធរស.រ.អា.បានបំបែកពួកកុមារអន្តោប្រវេសន៍ពីឳពុកម្តាយពួកគេនិងរដ្ឋអំណាចប្រទេសអារ៉ាប់ប៊ីសាអូឌីត ធ្វើឃាតលោក Jamal Khashogi ដែលជាអ្នកសារព័ត៌មាន។នៅឆ្នាំនោះ អង្គការ Freedom House បានសរសើរប្រទេសម៉ាឡេស៊ីថា ជាប្រទេសមានពន្លឺប្រជាធិបតេយ្យ ដែលផ្ទុយស្រឡះពីការចុះថមថយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងពិភពលោក។
លោក ម៉ាហាធា មូហាម៉ាត់បានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីម្តងទៀតក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៨ដែលជាមុខនាទីមួយលោកបានបាត់បង់ទៀតនៅក្នុងការដណ្តើមអំណាចគ្នាកាលពីខែមីនា។ចាប់តាំងពីពេលនោះមក លោកបានរិះគន់រដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះដែលបានដកលោកចេញពីតំណែង។
កាលពីខែមុនលោកមហាធា បាននិយាយនៅក្នុងគេហទំព័រផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោកថា«លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យស្លាប់ហើយ»។
លោកបានសរសេរបន្ថែមថា៖«ពិភពលោកទាំងមូលសើចចំអកឱ្យប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ ពិភពលោកហៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ីថា ជារដ្ឋាភិបាលនៃពួកចោរនៅពេលលោក Najib ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។ក៏ប៉ុន្តែនៅពេលនេះ ពួកចោរក្នុងរដ្ឋាភិបាលបានវិល ត្រឡប់មកវិញហើយ»។
ប្រជុំសភាតែមួយថ្ងៃ
លោកមហាធាបានត្អូញត្អែរថា«សភាបានត្រូវខ្ទប់មាត់»។
សភាម៉ាឡេស៊ីបានប្រជុំតែមួយថ្ងៃទេក្នុងឆ្នាំ២០១៩។ កាលពីខែឧសភាលោក Munhyiddin Yassin នាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីបានកម្ទេចការប៉ុនប៉ងយករដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់លោកទៅដាក់ឱ្យមានការបោះឆ្នោតផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្ត។ដោយនិយាយយោងដល់វិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩លោក Munhyiddin Yassin បានកោះប្រជុំសភាកាលពីថ្ងៃទី១៨ឧសភាដើម្បីស្តាប់ព្រះរាជសុន្ទរកថារបស់ព្រះរាជាហើយបានផ្អាកការប្រជុំរហូតដល់ខែកក្កដាដែលនាំឱ្យមានសំណួរអំពីភាពត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់នៃរដ្ឋបាលនេះ។
ទោះណាជាការណ៍ដែលលោក Munhyiddin Yassin បានឡើងមកកាន់តំណែងខ្ពស់បំផុតរបស់ប្រទេសជាតិកាលពីខែមីនាកំណត់ការវិលត្រឡប់មកវិញនៃគណបក្សចាស់ដែលបានគ្រប់គ្រងប្រទេសគឺគណបក្ស United Malays National Organization ហៅកាត់ថា UMNO ក៏ដោយ ក៏ពួកអ្នកសង្កេតការណ៍នៅពេលនេះមិនទាន់បង្ហាញសេចក្តីសង្ឃឹមទេហើយបានផ្តល់ឱ្យលោកនូវការទុកទឹកចិត្ត ដែលនៅមានការសង្ស័យខ្លះ។ លោក Joel Simon ជានាយកប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មាធិការការពារពួកអ្នកកាសែត។ លោកបានសរសេរសំបុត្រមួយទៅលោក Yassin សុំកុំឱ្យលោកបង្កើតជាថ្មីនូវ«ទំនាក់ទំនងប្រទាំងប្រទើសជាមួយនឹងបណ្តាញផ្សាយព័ត៌មាន»ដែលមានច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយនៅពេលគណបក្ស UMNO កាន់អំណាច។
លោក Simon បានសរសេរថា៖ «បន្ថែមពីលើនេះ យើងសុំយ៉ាងទទូចឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោកអត់ធ្មត់ កុំប្រើ«ច្បាប់ស្តីពីព័ត៌មានក្លែងក្លាយ»ជាថ្មីទៀត»។
ច្បាប់នេះមានគោលដៅបន្ថយការផ្តល់ព័ត៌មានមិនពិត ក៏ប៉ុន្តែវាជាហានិភ័យខ្ទប់មាត់អ្នករិះគន់តាមកាសែតនិងបណ្តាញព័ត៌មានសង្គម។ អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស (Human Rights Watch) បាននិយាយថា អាជ្ញាធរម៉ាឡេស៊ីប្រើច្បាប់ទាំងនេះដោយរំលោភដើម្បីឃុំឃាំងឬសួរចម្លើយពួកអ្នករិះគន់តាមបណ្តាញព័ត៌មានសង្គម ពួកអ្នកនយោបាយប្រឆាំងនិងពួកសមាជិកនៃសង្គមស៊ីវិល»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោកឈឹម សុមេធ
