ការអះអាងកាលពីសប្តាហ៍ទី ៣ នៃខែកញ្ញា ដោយលោក Anwar Ibrahim ថា លោកបានប្រមូលសមាជិកសភាភាគច្រើន ឲ្យគាំទ្រការប្រឹងប្រែងថ្មីបំផុតរបស់លោក ដើម្បីទទួលតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានធ្វើឱ្យកក្រើករដ្ឋាភិបាលថ្មីដែលជ្រួលច្រាលនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។
គេមិនទាន់ដឹងទេថា តើរដ្ឋបុរសជើងចាស់រូបនេះនឹងទទួលតំណែងជាន់ខ្ពស់ នៅក្រោយអាជីពនយោបាយឡើងចុះរបស់លោក ឬក៏លោកចាត់វិធានការអន់ខ្សោយ ដែលនាំឱ្យលោកគ្មានជោគជ័យ។
អ្នកស្រី Bridget Welsh ជាអ្នកស្រាវជ្រាវកិត្តិយសនៅឯវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវអំពីអាស៊ី ក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី នៃសាកលវិទ្យាល័យ Nottingham។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «នៅពេលនេះសំណួរដែលប្រជារាស្ត្រសួរគឺថា តើលោក Anwar ជាមេដឹកនាំមួយទៀតក្នុងបណ្តាមេដឹកនាំម៉ាឡេស៊ី ដែលមិនសម្រេចបំណង ក្នុងការទទួលតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ឬលោកនឹងសម្រេចបំណងប្រាថ្នានេះបាន?»
អ្នកស្រី Bridget Welsh បានថ្លែងទៀតថា៖ «លោក Anwar Ibrahim មានបទពិសោធន៍នយោបាយជាច្រើន។ គេមិនអាចបដិសេធថា លោកមិនមែនជាឥស្សរជននយោបាយបានទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ ខ្ញុំយល់ថា ស្ថានភាពប៉ុន្មានសប្តាហ៍មុននេះ មិនបានជួយដល់ជោគវាសនានយោបាយរបស់លោកទេ»។
លោក Anwar ដែលជាប្រធានគណបក្សប្រឆាំងឈ្មោះ Parti Keadilan Rakyat បានមានប្រសាសន៍អះអាងនៅក្នុងសន្និសីទកាសែតមួយ ក្នុងរាជធានីគូឡាឡាំពួរ កាលពីថ្ងៃទី ២៣ ខែកញ្ញាថា លោកបានប្រមូលការគាំទ្រពីសមាជិកសភា «ភាគច្រើន» ដើម្បីដណ្តើមការគ្រប់គ្រងប្រទេសពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី Muhyiddin Yassin ហើយបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី។
ដើម្បីសម្រេចគោលដៅនេះ លោក Anwar ត្រូវនិយាយបញ្ចុះបញ្ចូលស្តេចប្រទេសម៉ាឡេស៊ីគឺ ព្រះអង្គម្ចាស់ Sultan Abdullah Sultan Ahmad Sha hដែលមានរាជសិទ្ធិតាមច្បាប់ ក្នុងការតែងតាំងឥស្សរជនជំនួសនាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រសិនបើទ្រង់មានជំនឿថា នាយករដ្ឋមន្ត្រីកំពុងកាន់តំណែងបាត់បង់ការត្រួតត្រានៅក្នុងសភា ដែលមានសមាជិក ២២២ នាក់ ដោយមានការគាំទ្រតិចជាងអ្នកប្រជែង។
លោក Anwar មានកំណត់ចូលគាល់ព្រះរាជា កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកញ្ញា ក៏ប៉ុន្តែអាជ្ញាធររាជវាំងបានលុបចោលជំនួបនេះ ដោយនិយាយថា ព្រះចៅប្រឈួន។ នៅពេលបន្ទាប់មកអាជ្ញាធររាជវាំងបាននិយាយថា ព្រះមហាក្សត្របានរើបពីការពុលព្រះក្រយា និងរបួសដោយទ្រង់លេងកីឡា ហើយទ្រង់នឹងមិនប្រទានសវនាការទេ។
នៅពេលទ្រង់ត្រឡប់មកធ្វើការវិញទ្រង់អាចរំលាយសភា តាមការជំរុញរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីដែលនាំឱ្យមានការបោះឆ្នោតទូទៅ។
នេះជាការពិបាកដូចកាលដំណាក់កាលទី១ របស់លោក Anwar។
ការធ្វើនយោបាយយ៉ាងពិបាក
នៅពេលនេះពេលលោកមានអាយុ ៧៣ ឆ្នាំ លោក Anwar បន្ថយឥទ្ធិពលជានិស្សិតជ្រុលនិយមម្នាក់ក្នុងទសវត្សរ៍ ១៩៧០ នៅមុនពេលលោកចូលរួមក្នុងគណបក្ស United Malays National Organization (គណបក្សអង្គការជាតិម៉ាឡេស៊ីរួបរួម) ក្នុងឆ្នាំ ១៩៨២។
ពេលនោះលោកបានឡើងឋានៈយ៉ាងលឿនដោយបានកាន់តំណែងមួយចំនួន ក្នុងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីផងដែរ នៅមុនពេលលោកបានទទួលតំណែងជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី នៅពេលលោក Mahathir Mohamad ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីហើយលោកបានត្រូវចាត់ទុកថា ជាអ្នកបន្តតំណែងពីលោក Mahathir ថែមទៀតផង។
ក៏ប៉ន្តែលោក Mahathir និងលោក Anwar បានខ្វែងគំនិតគ្នាអំពីវិធីដោះស្រាយវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុក្នុងទ្វីបអាស៊ី កាលពីឆ្នាំ ១៩៩៧។ លោក Anwar បានត្រូវដកចេញពីតំណែង កាលពីឆ្នាំ ១៩៩៨ ហើយលោកបានបង្កើតចលនា Reformasi ដែលជាចលនាតវ៉ារបស់ប្រជារាស្ត្រមានគោលដៅបំបាត់អំពើពុករលួយ និងមិត្តភ័ក្តិនិយមចេញពីវិស័យនយោបាយម៉ាឡេស៊ី។
បន្តិចក្រោយមកលោក Anwar បានត្រូវចាប់ខ្លួន ហើយមានទោសជាប់ពន្ធនាគារ ៩ ឆ្នាំ ពីបទសេពកាមជាមួយមនុស្សមានភេទដូចគ្នា។ លោក Anwar បាននិយាយទទូចថា លោកគ្មានទោសពៃរ៍អ្វីទេ ហើយតុលាការកំពូលបានកែប្រែការដាក់ទោសនេះ កាលពីឆ្នាំ ២០០៤ ដោយបើកឱ្យលោកមានសេរីភាពវិញ។
នៅពេលវិលត្រឡប់មកដឹកនាំនយោបាយប្រឆាំងនឹងគណបក្ស United Malays National Organization នោះ លោក Anwar បានត្រូវចោទប្រកាន់ម្តងទៀតពីបទសេពកាមជាមួយមនុស្សមានភេទដូចគ្នា ក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ ហើយបានរួចទោសក្នុងឆ្នាំ ២០១២។ ប៉ុន្តែ តុលាការបានកែប្រែសាលក្រម កាលពីឆ្នាំ ២០១៤ ដែលថា គ្មានទោសនោះទៅជាមានទោសវិញ ហើយលោកបានត្រូវបញ្ជូនទៅកាន់ពន្ធនាគារវិញ។
ពីពន្ធនាគារជោគវាសនារបស់លោក Anwar បានល្អប្រសើរម្តងទៀត នៅពេលលោកនិងលោក Mahathir ដែលបានចូលនិវត្តន៍ កាលពីឆ្នាំ ២០០៣ បានយល់ស្របគ្នាទុកការខ្វែងគំនិតដោយឡែក ដើម្បីប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលពុករលួយរបស់គណបក្ស United Malays National Organization ដោយទទួលបានជោគជ័យនៅក្នុងការបោះឆ្នោតទូទៅ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨។
នៅពេលលោកកាន់តំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីជាថ្មីលោក Mahathir បានធ្វើតាមការសន្យារបស់លោកថា ធ្វើឱ្យមានការលើកលែងទោសឱ្យលោក Anwar។ ក៏ប៉ុន្តែលោកបានរារែកអំពីការសន្យាមួយទៀតដែលថា លោកនឹងប្រគល់តំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីឱ្យលោក Anwar នៅក្រោយពេលលោកកាន់តំណែងបានពីរឆ្នាំ។
ក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ គឺមុនគម្រប់ពីរឆ្នាំ លោក Muhyiddin ដែលជារដ្ឋមន្ត្រីមហាផ្ទៃរបស់លោក Mahathir បានជួយក្នុងការដណ្តើមអំណាចដែលនាំឱ្យព្រះរាជាតែងតាំងលោកជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយដឹកនាំគណបក្ស United Malays National Organization ឱ្យមកកាន់អំណាចវិញ ហើយរារាំងលោក Anwar ជាថ្មីទៀត មិនឱ្យលោកទទួលបានតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី។
ក៏ប៉ុន្តែអ្នកវិភាគនិយាយថា លោក Anwar បានបង្ហាញថា លោកជាអ្នករស់រានមានជីវិតខាងនយោបាយច្រើនដងមកហើយ។
លោក Ahmad Martadha Mohamed ជាសាស្ត្រាចារ្យខាងវិជ្ជារដ្ឋាភិបាល នៅឯសាកលវិទ្យាល័យ Utara ម៉ាឡេស៊ី។ លោកយល់ថា លោក Anwar បានទទួលកត្តិសព្ទខាងសាសនាឥស្លាម នៅពេលលោកជាសកម្មជននិស្សិតនៅក្នុងប្រទេសមួយ មានប្រជារាស្ត្រភាគច្រើនជាអ្នកកាន់សាសនាឥស្លាម។ លោកក៏បានល្បីឈ្មោះដែរ ដោយសារលោកបានបង្ហាត់បង្រៀនអ្នកដែលលោកការពារខាងនយោបាយ ហើយលោកបានធ្វើដំណើរពីរដ្ឋមួយទៅរដ្ឋមួយទៀត ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រាកដថា បណ្តាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់លោកកាន់តំណែងសំខាន់ៗក្នុងគណបក្ស។
ដូចមនុស្សឯទៀតៗដែរ លោក Ahmad សរសើរខ្លាំងអំពីលក្ខណៈសម្បត្តិពីកំណើត និងទេពកោសល្យខាងនិយាយរបស់លោក Anwar។
លោក Ahmad Martadha Mohamed បាននិយាយថា៖ «លោក Anwar ប៉ិនប្រសប់ខាងការថ្លែងសុន្ទរកថាទៅកាន់សាធារណជន ដោយគ្មាននរណាអាចបដិសេធការណ៍នេះបានទេ។ លោកមានអំណាចគ្របដណ្តប់ នៅពេលលោកនិយាយចំពោះមុខសាធារណជន ដូច្នេះលោកទាក់ទាញអ្នកស្តាប់ច្រើននាក់ព្រោះហេតុនេះហើយ...នៅក្រោយឆ្នាំ ១៩៩៨ នៅពេលចលនា Reformasi បានត្រូវបង្កើតលោកអាចប្រមូលការគាំទ្រពីប្រជារាស្ត្រសាមញ្ញ»។
ប៉ុន្តែ ក្រុមអ្នកវិភាគមិនទាន់ជឿបែបនេះទេ ដោយពួកគេយល់ថា គុណសម្បត្តិទាំងនេះមិនគ្រប់គ្រាន់ទេ សម្រាប់ឱ្យកលយុទ្ធរបស់លោក Anwar មានជោគជ័យនោះ។
ការប្រកួតប្រជែងដើម្បីអំណាច
សម្រាប់អ្នកខ្លះលោក Anwar កំពុងចងក្រងសាច់រឿងដែលចាញ់ក្នុងការប្រកួតប្រជែងដណ្តើមអំណាច។ ច្រើនឆ្នាំមកនេះ លោកបានអះអាងបីដងថា លោកមានការគាំទ្រពីសមាជិកសភាភាគច្រើន ដើម្បីទទួលតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី តែលោកគ្មានជោគជ័យម្តងណាទេ។
លោក James Chin ជានាយកវិទ្យាស្ថានអាស៊ីនៃសាកលវិទ្យាល័យ Tasmania ក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី។ លោកបានកត់សម្គាល់ថាលោក Anwar មិនទាន់បង្ហាញឈ្មោះសមាជិកសភា ឬគណបក្ស ដែលនឹងបោះបង់លោក Muhyiddin ហើយគាំទ្រលោកនៅពេលនេះទេ។
មានសមាជិកសភាខ្លះបាននិយាយបដិសេធការនិយាយស្មានៗថា ពួកគេគាំទ្រលោក Anwar។ លោក Ahmad Zahid Hamidi ប្រធានគណបក្ស United Malays National Organization បាននិយាយប្រាប់បណ្តាញផ្សាយព័ត៌មានក្នុងប្រទេសថា សមាជិកខ្លះរបស់គណបក្សលោកបានសម្តែងការគាំទ្រដល់លោក Anwar តែលោកមិនបានបញ្ចេញឈ្មោះជនទាំងនេះ ឬថាមានប៉ុន្មាននាក់ទេ។
ការបោះឆ្នោតក្នុងរដ្ឋ Sabah កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី២៦ ខែកញ្ញា ប្រហែលនាំឱ្យមានផលមិនល្អដល់ឱកាសលោក Anwar។ គណបក្សនៅក្នុងក្រុមចម្រុះជាតិគ្រប់គ្រងប្រទេសរបស់លោក Muhyiddin ឬសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ក្រុមចម្រុះនេះបានឈ្នះឆ្នោត ហើយទទួលបានអាសនៈភាគច្រើន ក្នុងចំណោមអាសនៈចំនួន ៧៣ ក្នុងអង្គនីតិបញ្ញត្តិក្នុងមូលដ្ឋាន ដែលបានត្រូវដាក់ឱ្យប្រកួនប្រជែង។
លោក Chin បាននិយាយថា ការណ៍នេះពង្រឹងជំហរលោក Muhyiddin ក្នុងការកាន់តំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីតទៅទៀត ហើយនឹងធ្វើឱ្យសមាជិកសភាទាំងឡាយណា ដែលបានគិតថានឹងចាកចេញពីលោកទៅគាំទ្រលោក Anwar នោះ ទំនងជានឹងមិនចាកចេញពីក្រុមចម្រុះទេ។
អ្នកស្រី Welsh នៃសាកលវិទ្យាល័យ Nottingham បាននិយាយថា ការបោះឆ្នោតក្នុងរដ្ឋ Sabah ផ្តល់ពេលបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះឱ្យលោក Muhyiddin ព្រោះមានសម្ពាធ «ពីក្រោយ» លើរដ្ឋាភិបាលឱ្យមានការបោះឆ្នោតទូទៅ ហើយក៏មានគំនាបមិនតិចដែរពីគណបក្ស United Malays National Organization។
ទោះជាមានសមាជិកសភាភាគច្រើនវិញក៏ដោយ ក៏គណបក្ស United Malays National Organization បានបង្ហាញសញ្ញានៃការរារែកក្នុងការបែងចែកអំណាចជាមួយគណបក្ស Bersatuរបស់លោក Muhyiddin ដែលជាបក្សតូចជាង។
អ្នកស្រី Welsh បានថ្លែងថាគណបក្ស United Malays National Organization បានគិតគូរថា ខ្លួនអាចមានសំឡេងគ្របដណ្តប់វិញ ប្រសិនបើមានការបោះឆ្នោតមុនពេលកំណត់ ហើយប្រហែលមានក្រុមសមាជិកសភាប្តូរគណបក្សដែលនាំឱ្យគេមើលឃើញថា លោក Muhyiddin ខ្សោយ។គណបក្ស United Malays National Organization នេះ មានសំឡេងច្រើនលើសលប់ច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ រហូតដល់ទទួលបរាជ័យមិនរំពឹងទុក កាលពីឆ្នាំ ២០១៨។
អ្នកស្រី Welsh បាននិយាយថា៖ «ក្រុមសមាជិកនៃគណបក្ស United Malays National Organization ចង់វិលមកកាន់សំឡេងលើសលប់នៃអំណាចនយោបាយវិញ ដែលពួកគេគ្រប់គ្រងទាំងស្រុង ហើយពួកគេយល់ថា ការបោះឆ្នោតអាចនាំពួកគេមានសំឡេងលើសលប់នេះ។ ហើយតើមានវិធីអ្វីល្អជាងការធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោក Muhyiddin ខ្សោយ និងមានអស្ថិរភាព? ហើយតើលោកអ្នកធ្វើបែបណា? គឺមានតែឲ្យលោក Anwar ធ្វើការនេះ»។
ប្រសិនបើលោក Anwar ប្រាកដជាមានអ្នកគាំទ្រច្រើនក្នុងសភាមែន ដើម្បីដកសេចក្តីទុកចិត្តពីលោក Muhyiddin ដូចដែលលោកបានអះអាងមែននោះ លោកត្រូវតែបញ្ចុះបញ្ចូឡឱ្យព្រះរាជាជឿលោក ទើបលោកអាចធ្វើបានជោគជ័យ។ គ្មានការធានាថាព្រះរាជា នឹងឱ្យលោកទៅគាល់ទ្រង់ទេ។
បើហេតុការណ៍ទាំងអស់កើតមានមែន ហើយលោក Anwar ទទួលតំណែងដែលលោកបានស្វះស្វែងរកច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ នៅក្នុងអាជីពនយោបាយដ៏យូរប្រកបដោយការបត់បែននោះ នោះលោក Ahmad Martadha Mohamed ដែលជាសាស្ត្រាចារ្យខាងវិជ្ជារដ្ឋាភិបាល នៅឯសាកលវិទ្យាល័យ Utara Malaysia បាននិយាយថា វាជា«អព្ភូតហេតុ»មួយ។
លោកJames Chin ដែលជានាយកនៃវិទ្យាស្ថានអាស៊ីនៃសាកលវិទ្យាល័យ Tasmania ក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី បានថ្លែងថា៖ «ការទទួលតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីដោយលោក Anwar ជាការវិលត្រឡប់មកវិញធំបំផុតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី គឺជាជោគជ័យមិនរំពឹងទុក ដូចតួឈ្មោះ Rocky ដែលដែលចាញ់ប្រៀបក្នុងកុនរឿង Rocky បែរជាឈ្នះវិញ៕
ប្រែសម្រួលដោយឈឹម សុមេធ
