ខណៈដែលតុលាការកំពូលកំពុងចាត់ការបណ្តឹងរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃដែលបានប្តឹងរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងប្រធានគណបក្សនេះកំពុងស្ថិតក្នុងការឃុំខ្លួនរង់ចាំការកាត់ទោសពីបទពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើក្បត់ជាតិ នៅព្រឹកថ្ងៃច័ន្ទនេះរដ្ឋសភា ដែលមានតែតំណាងរាស្រ្តរបស់គណបក្សកាន់អំណាចបានអនុម័តសេចក្តីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ចំនួនបួន ដោយកំណត់បែងចែកអាសនៈរបស់គណបក្សដែលត្រូវរំលាយទៅឲ្យគណបក្សផ្សេងៗទៀតយ៉ាងរលូន ដោយមិនមានការជជែកពិភាក្សាណាមួយក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គនោះទេ។
នៅព្រឹកថ្ងៃច័ន្ទនេះ ក្រុមតំណាងរាស្ត្រ ទាំង៦៧រូបនៃគណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលមានវត្តមានក្នុងសភា បានលើកដៃអនុម័តសេចក្តីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ចំនួនបួនពាក់ព័ន្ធនឹងការបោះឆ្នោត ដើម្បីបែងចែកអាសនៈរបស់គណបក្សដែលត្រូវរំលាយឲ្យទៅគណបក្សផ្សេងៗយ៉ាងរលូន ខណៈតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិធ្វើពហិការមិនចូលប្រជុំ។
សេចក្តីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ទាំងបួននោះរួមមាន សេចក្តីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងព្រឹទ្ធសភា ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់ និងច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ។ ច្បាប់ទាំងបួននេះត្រូវបានអនុម័តក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គដោយមិនមានការជជែកពិភាក្សាណាមួយនោះទេ ហើយការបើកប្រជុំនេះ ធ្វើឡើងតែក្នុងរយៈពេលមួយសប្តាហ៍ប៉ុណ្ណោះ ក្រោយការស្នើរបស់ក្រុមតំណាងរាស្រ្តគណបក្សកាន់អំណាចបញ្ជូនចូលរដ្ឋសភាកាលពីថ្ងៃច័ន្ទ។
លោក ជាម យៀប តំណាងក្រុមតំណាងរាស្រ្តហត្ថលេខីចំនួន៤៩រូបរបស់គណបក្សកាន់អំណាចបានលើកឡើងក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គនោះថា ការស្នើសុំធ្វើវិសោធនកម្មនៃច្បាប់ទាំង៤នេះ ធ្វើឡើងសំដៅរៀបចំការបែងចែកអាសនៈរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ និងក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ ក្រោយពេលគណបក្សនយោបាយណាមួយបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសធ្ងន់ធ្ងរ ហើយត្រូវបានតុលាការ ឬសមត្ថកិច្ចរំលាយ និងរំសាយចោលជាស្ថាពរ។ លោកបន្ថែមថា ច្បាប់ដែលស្នើឲ្យធ្វើវិសោធនកម្មទាំង៤នេះ ធ្វើឡើងដោយយោងតាមស្ថានភាពនយោបាយ មិនមានពាក់ព័ន្ធនឹងការបំផ្លាញបុគ្គល ឬគណបក្សនយោបាយណាមួយឡើយ។
លោក ជាម យៀប បញ្ជាក់ថា៖
«យោងតាមសកម្មភាពក្បត់ជាតិរបស់ប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ កឹម សុខា ដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសក្បត់ជាតិ ក្នុងករណីបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌជាក់ស្តែងនោះ ស្របតាមមាត្រា៤៤៣នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាគណបក្សកាន់អំណាចមិនអាចទទួលយកបានទេ ដោយទាមទារឲ្យយកច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងក្រម និងនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌនៅជាធរមានមកអនុវត្តន៍ ឲ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់»។
ការអនុម័តសេចក្តីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបែងចែកអាសនៈរបស់គណបក្ស ដែលត្រូវរំលាយ ឬគណបក្សដែលត្រូវបានលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជី តាមច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយរបស់រដ្ឋសភា ធ្វើឡើងខណៈដែលតុលាការកំពូលកំពុងចាត់ការបណ្តឹងរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃដែលបានប្តឹងសុំរំលាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ និងខណៈដែលលោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សប្រឆាំងកំពុងត្រូវបានឃុំខ្លួនដោយរងការចោទពីបទក្បត់ជាតិ។
លោក ស ខេង រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយពាក់ព័ន្ធនឹងនីតិវិធីលម្អិតនៃការបែងចែកអាសនៈក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ រាជធានី ស្រុក ខណ្ឌ របស់គណបក្សដែលត្រូវរំលាយទៅឲ្យគណបក្សផ្សេង។
យោងតាមសេចក្តីស្នើធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ទាំងបួននោះកំណត់ថា ក្នុងនីតិកាលនៃរដ្ឋសភា ប្រសិនបើមានគណបក្សនយោបាយណាមួយប្រកាសបោះបង់ចោលអាសនៈ ឬគណបក្សនោះត្រូវលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជីគណបក្សនយោបាយ ឬត្រូវរំលាយស្របតាមច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ នោះបញ្ជីបេក្ខជន និងតំណាងរាស្រ្តទាំងអស់នៃគណបក្សនយោបាយនោះ លែងមានសុពលភាពនិងលែងមានលក្ខណៈសម្បត្តិជាសមាជិកសភាតទៅទៀតហើយ។
ក្នុងករណីនេះ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតត្រូវបែងចែកអាសនៈដែលនៅទំនេរនោះ ក្នុងរយៈពេលយ៉ាងយូរ៧ថ្ងៃ ឲ្យទៅគណបក្សនានា ដែលបានចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតក្នុងរាជធានី-ខេត្តនោះ ដោយមិនគិតបញ្ចូលគណបក្សនយោបាយដែលបោះបង់ចោលអាសនៈ ឬដែលត្រូវលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជីគណបក្សនយោបាយ ឬដែលត្រូវរំលាយនោះទេ។
ប៉ុន្តែប្រសិនបើពុំមានគណបក្សនយោបាយណាទទួលយកអាសនៈដែលនៅទំនេរទេនោះ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតត្រូវបែងចែកអាសនៈដែលនៅទំនេរនោះ ឲ្យទៅគណបក្សនយោបាយដែលមានអាសនៈនៅក្នុងរដ្ឋសភា។
សម្រាប់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់របស់គណបក្សដែលត្រូវបានរំលាយ នឹងត្រូវបែងចែកទៅឲ្យគណបក្សផ្សេងៗទៀតដែលបានចូលរួមឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ហើយក្នុងករណីដែលគណបក្សណាមួយមិនទទួលយក ឬមិនបានបំពេញលក្ខខណ្ឌត្រឹមត្រូវ នោះគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតត្រូវធ្វើប្រមាណវិធីបែងចែងអាសនៈទាំងនោះឡើងវិញ ទៅតាមច្បាប់ចែង។
លោក អេង ឆៃអ៊ាង អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលកំពុងស្នាក់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក បានបង្ហោះសារលើគណនីហ្វេសប៊ុករបស់លោក នាព្រឹកថ្ងៃច័ន្ទនេះថា លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ២០១៣ គឺឈរលើមូលដ្ឋានច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រដែលរដ្ឋសភាបានអនុម័តមុនការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣។ ចំណែកឯលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ឆ្នាំ២០១៧ គឺឈរលើមូលដ្ឋានច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ដែលរដ្ឋសភាបានអនុម័តនៅឆ្នាំ២០១៥។ ដូច្នេះលោកថា សេចក្តីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបោះឆ្នោតដែលទើបត្រូវបានរដ្ឋសភាអនុម័តនៅថ្ងៃច័ន្ទនេះ មិនអាចយកមកអនុវត្តក្នុងអាណត្តិទី៥នៃរដ្ឋសភា និងអាណត្តិទី៤ នៃការបោះឆ្នោតឃុំ សង្កាត់បានឡើយ។
លោក អេង ឆៃអ៊ាង បញ្ជាក់ក្នុងន័យដើមថា៖
«ប្រសិនបើអ្នកណាយកច្បាប់វិសោធនកម្មច្បាប់ខាងលើនេះ ទៅអនុវត្តក្នុងការបែងចែកអាសនៈរដ្ឋសភា និងអាសនៈក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ របស់គណបក្សនយោបាយមួយដែលត្រូវរំលាយទៅចែកឲ្យគណបក្សនយោបាយដទៃ គឺជាការ «ប្លន់ឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋ»យ៉ាងកម្រោល ហើយអ្នកទទួលយកអាសនៈពីអំពើប្លន់នេះមានឈ្មោះថា «ទទួលផលចោរកម្ម»។
រហូតមកដល់ពេលនេះ គេឃើញតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាងពាក់កណ្តាល និងមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់គណបក្សនេះមួយចំនួនទៀត បានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជាជាបន្តបន្ទាប់ ចាប់តាំងពីស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជាមានការកើនកម្តៅ និងបន្ទាប់ពីលោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សប្រឆាំង ត្រូវបានចាប់ខ្លួនបញ្ជូនទៅឃុំក្នុងពន្ធនាគារដោយចោទពីបទក្បត់ជាតិ កាលពីដើមខែកញ្ញា។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា អ្នកវិភាគ និងជាអ្នកឃ្លាំមើលស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជា ប្រាប់ VOA ថា ការអនុម័តសេចក្តីស្នើវិសោធនកម្មរបស់ក្រុមតំណាងរាស្រ្តគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅរដ្ឋសភានេះ ជាការបង្ហាញនូវគោលបំណងនៃការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដើម្បីបន្តការកាន់អំណាចរបស់ខ្លួន។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា៖
«រដ្ឋាភិបាលចង់រក្សានូវអំណាច ឬក៏ប្រជាប្រិយភាពរបស់ខ្លួននៅក្នុងស្រទាប់ប្រជាពលរដ្ឋ ព្រោះបើយើងផ្អែកលើការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់កាលពីខែមិថុនានេះ ឃើញថា សំឡេងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិអាចឡើងប្រកិតគណបក្សកាន់អំណាចហើយ ដូច្នេះយន្តការដែលរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺមធ្យោបាយល្អបំផុតហើយដែលអាចប្រកួតដៃគូចេញពីឆាកនយោបាយបាន»។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា បន្ថែមថា ការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយយកអាសនៈរបស់គណបក្សប្រឆាំងដែលមានការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋជាង៤០ភាគរយនៅទូទាំងប្រទេស ទៅបែងចែកឲ្យគណបក្សផ្សេងទៀតបែបនេះ នឹងធ្វើឲ្យបរិយាកាសនយោបាយនៅកម្ពុជាកាន់តែតានតឹង និងថា កម្ពុជាអាចប្រឈមនឹងការដាក់សម្ពាធពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។
អង្គការសង្គមស៊ីវិល ស្ថាប័នជាតិ អន្តរជាតិ ព្រមទាំងអ្នកឃ្លាំមើលស្ថានការណ៍សង្គម និងនយោបាយជាច្រើនបានរិះគន់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ដោយនិយាយថា ការត្រៀមរំលាយគណបក្សប្រឆាំងនេះនឹងធ្វើឲ្យដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាដើរថយក្រោយ ឈានទៅរកភាពខ្ទេចខ្ទី ហើយថា ការរំលាយគណបក្សប្រឆាំងដែលមានអ្នកគាំទ្រជាង៤០ភាគរយនៅទូទាំងប្រទេសនេះនឹងជះឥទ្ធិពលដល់ដំណើរការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ខាងមុខ៕
