ជាច្រើនខែ មុនកម្មវិធីពិព័រណ៍សៀវភៅកម្ពុជាលើកទី៦ ចាប់ផ្ដើមចាប់ពីថ្ងៃសុក្រដល់ថ្ងៃអាទិត្យនេះ អ្នកស្រី សូ ភីណា បានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចថា នឹងសម្ភោធសៀវភៅ «ប៊ុនធឿន ២០១៧» និងរឿងខ្លីដទៃទៀត ដើម្បីត្រៀមចាំអ្នកអានជាង៣ម៉ឺននាក់ ដែលគេរំពឹងថា នឹងចូលរួមគាំទ្រលើកកម្ពស់ការអាន និងតែងនិពន្ធ។
«ប៊ុនធឿន ២០១៧»គឺជា កម្រងរឿងខ្លី ដែលសរសេរអំពីគោលគំនិត និងការយល់ឃើញរបស់មនុស្សប្រុសសម័យទំនើបទៅលើគោលដៅជីវិត ការសិក្សា និងទំនាក់ទំនងសង្គម និងស្នេហា។
សៀវភៅនេះនិពន្ធឡើងក្រោយសៀវភៅ «វិធាវី ២០១៦» ដែលរៀបរាប់ពីអារម្មណ៍មនុស្សស្រីសម័យទំនើប។ ក្នុងសៀវភៅរឿងទាំងពីរ អ្នកនិពន្ធព្រួតគ្នាបង្ហាញទស្សនៈជំនាន់ថ្មីសម័យទំនើបប្រឆាំងទៅលើគំនាបលើសិទ្ធិសេរីភាពយេនឌ័រ និងតួនាទីយុវជនក្នុងសង្គមផងដែរ។
អ្នកនិពន្ធសៀវភៅ អ្នកស្រី សូ ភីណា ថ្លែងថា៖
«ខ្ញុំធ្លាប់មើលការសម្ដែងយីកេ កាកី (តួ)ស្រី ត្រូវស្លាប់។ អានរឿងឃុនឆាងឃុនផែន (តួ) ស្រីក៏ស្លាប់។ ខ្ញុំគិតថាគួរតែធ្វើអីឲ្យថ្មីម្ដង កុំឲ្យទីបញ្ចប់ស្រីត្រូវស្លាប់។ ខ្ញុំអានរឿង (ផ្កាស្រពោន) មួយចប់ពីរចប់ទៀតទើបញ៉ាំងចិត្តឲ្យសរសេររឿងវិធាវីនឹងជាថ្មី»។
ជាទូទៅការសរសេររបស់អ្នកស្រី សូ ភីណា ផ្ដោតសំខាន់ទៅលើរឿងខ្លី និងរឿងប្រលោមលោកដែលឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីបញ្ហាសង្គម និងការតស៊ូមតិក្នុងសិទ្ធិសេរីភាព ពិសេសទាក់ទិននឹងសមភាព និងសមធម៌យេនឌ័រ។
អ្នកស្រី សូ ភីណា យល់ថា ឥទ្ធិពលនៃសកលភាវូបនីយកម្ម ញ៉ាំងឲ្យអ្នកនិពន្ធខ្មែរបច្ចុប្បន្នបានចាប់ផ្ដើមបើកចិត្តទូលាយក្នុងការទទួលយកគំនិតអភិវឌ្ឍពីការអប់រំពីបស្ចិមប្រទេស ពិសេសផ្នែកសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញគំនិតនេះតែម្ដង។
«យើងរៀនភាសាអង់គ្លេស យើងអានព័ត៌មានជាភាសាអង់គ្លេស យើងអានសៀវភៅអង់គ្លេស ហើយខ្ញុំបានសិក្សានៅប្រទេសអូស្ត្រាលី ដែលជាការអប់រំបែបបស្ចិមប្រទេស អញ្ចឹងវាទាក់ទងនឹងសិទ្ធិសេរីភាព ទាក់ទងទៅនឹងការទាមទារសិទ្ធិ ទាក់ទងនឹងការផ្ដល់សិទ្ធិអំណាចដល់ជនងាយរងគ្រោះ។ អញ្ចឹង វាជះឥទ្ធិពលមក ហើយវាធ្វើឲ្យខ្ញុំសរសេរចេញទៅវាទាក់ទងនឹងការទាមទារសិទ្ធិ និងសមភាព និងសមធម៌យេនឌ័រក្នុងរឿងភាគច្រើន ដែលខ្ញុំសរសេរ»។
មានស្នាដៃថ្មីៗយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន ១១៩៥ ចំណងជើង ឬស្នាដៃនិពន្ធ ក្នុងស្រុក ត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយអំឡុងឆ្នាំ ២០១៦ និង២០១៧។ ការបោះពុម្ពសៀវភៅនៅកម្ពុជាមានការកើនឡើងប្រមាណ ៣០% ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ក៏ប៉ុន្តែគំហុកនៃប្រភេទរឿងដែលបោះពុម្ពថ្មី ផ្ដោតលើរឿងនិទានបែបកុមារ រឿងប្រឌិតបែបប្រលោមលោកស្នេហា និងប្រភេទសៀវភៅបែបលើកទឹកចិត្ត។ នេះជាការឲ្យដឹងពីអ្នកស្រី ខ្លូត វិបុល្លា ប្រធានបណ្ណាល័យជាតិនៅកម្ពុជា។
ចំណែកអ្នកស្រី ម៉ៅ កុលាប ជាអនុប្រធានសមាគមបណ្ណារក្សជាតិបានឲ្យដឹងទៀតថាសៀវភៅបែបរឿងពិត (non-fiction) មានតម្រូវការខ្ពស់សម្រាប់កម្ពុជា ហើយថាសិស្សនិស្សិតកម្ពុជា ត្រូវការសៀវភៅបែបនេះច្រើន តែពួកគេត្រូវសិក្សាពីសំណេរអ្នកនិពន្ធបរទេស ជាភាសាបរទេស ឬបកប្រែជាភាសាខ្មែរ។
«ការនិពន្ធរឿងប្រលោមលោក មានសន្ទុះខ្លាំងជាង ហើយប្រភេទរឿងពិត (non-fiction) គឺតិចមែនទែន។ បើតាមយើងសង្កេត មានសាស្ត្រាចារ្យមួយចំនួនតូចនៅវ័យកណ្ដាល តែងនិពន្ធច្រើនផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រ និងទស្សនវិជ្ជា»។
តាមការលើកឡើងរបស់អ្នកស្រី ម៉ៅ កុលាប ការស្រាវជ្រាវនិងសរសេរជាសៀវភៅរឿងពិត (non-fiction) នៅមានកម្រិត ដោយសារតែហិរញ្ញវត្ថុ និងធនធានមនុស្សផ្នែកស្រាវជ្រាវនៅតែមានកម្រិត។
«បើសរសេររឿងប្រលោមលោក យើងមានក្តីស្រមៃ យើងសរសេរចេញបានហើយលឿន។ ចំពោះ non-fiction សរសេរដោយត្រូវការស្រាវជ្រាវ ហើយក៏មិនអាចសរសេរដោយបុគ្គលតែម្នាក់បានដែរ។ វាត្រូវឆ្លងកាត់ក្រុមហ៊ុនបោះពុម្ព publishing house»។
អ្នកស្រីបន្តថា ក្រុមហ៊ុនបោះពុម្ព (publishing house) ដែលទទួលបន្ទុកត្រួតពិនិត្យមុនការបោះពុម្ព គឺស្ទើរតែគ្មានទេ សម្រាប់សៀវភៅបែបរឿងពិត (non-fiction) នៅកម្ពុជា។
លោក ហង្ស អច្ចរិយា អ្នកនិពន្ធប្រលោមលោក និងជាអ្នកសម្ដែងក្នុងភាពយន្ត និងដើរម៉ូត។ កាលពី៦ ឆ្នាំមុន គឺឆ្នាំ ២០១១ លោកបានបោះពុម្ពផ្សាយសៀវភៅមួយក្បាល ក្រោមចំណងជើងថា «ឈាមនរក» ដែលនិយាយអំពីជីវិតបុរសអន្តោប្រវេសន៍ខ្មែរ ដែលចំណាកស្រុកទៅធ្វើការនៅប្រទេសថៃ ហើយផុងខ្លួនចាញ់កលល្បិចឈ្មួញ និងជាប់លើទូកនេសាទកណ្ដាលសមុទ្រជាង១០ឆ្នាំ ដែលធ្វើឲ្យគាត់បានបាត់បង់អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងក្នុងជីវិតព្រមទាំងភាពកក់ក្តៅក្នុងក្រុមគ្រួសារដែលនៅរង់ចាំគាត់នៅមាតុភូមិ។
ខុសពីសៀវភៅកន្លងមក បច្ចុប្បន្ន លោកកំពុងបង្ហើយសៀវភៅមួយក្បាលទៀត ដែលជារឿងប្រឌិតបែបស្រមើស្រមៃ។
«ខ្ញុំអត់ស្រាវជ្រាវទេ ខ្ញុំប្រើក្ដីស្រមៃ។ ក្ដីស្រមៃដែលខ្ញុំមានជាង១០ឆ្នាំ យកមកសរសេរ។ វាមិនមានការវិភាគទេ។ ស្នេហា មនោសញ្ចេតនា ផ្សងព្រេង អភិនីហារ វាយប្រហារ អាថ៌កំបាំង ព្រឺព្រួច តែសម្រាប់មនុស្សជាតិ សម្រាប់ភពផែនដីយើង»។
អ្នកសារព័ត៌មានជើងចាស់មួយរូបគឺលោក ឆាយ សុផល បានអ្នកនិពន្ធសៀវភៅមួយចំនួនដូចជាអំពីប្រវត្តិសង្ខេបរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងសែស្រឡាយក្សត្រជាដើម។
លោកបានឲ្យដឹងថា លំហនៃសេរីភាពសារព័ត៌មាន ត្រូវបានរឹតត្បិត ការតែងនិពន្ធទទួលផលវិបាកដោយប្រយោល។
«រឿងការត្បិតត្បៀត ឬគាបសង្កត់ទៅលើសេរីភាពអ្នកសារព័ត៌មានវាជារឿងមួយ តែតិចឬច្រើន វាក៏ធ្វើឲ្យទឹកចិត្តអ្នកនិពន្ធផ្សេងទៀតមានការអាលដែរ»។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ លោកស្រី ភឿង សកុណា មិនយល់ស្របយ៉ាងដូច្នោះទេ។ លោកស្រី ប្រាប់ VOA ថា កង្វះការនិពន្ធប្រភេទរឿងពិតអំពីសង្គម ប្រវត្តិសាស្ត្រ នយោបាយ ដោយស្នាដៃអ្នកនិពន្ធក្នុងស្រុក មិនមានពាក់ព័ន្ធទៅនឹងស្ថានភាពសិទ្ធិសេរីភាពអ្វីនោះទេ ហើយអ្នកនិពន្ធខ្មែរមានសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញក្នុងការតែងនិពន្ធ ទៅតាមជំនាញ និងជម្រើសពួកគេ។
«អត់មានអីដែលជាកម្រិតទេប្អូន ដឹងទេ។ គាត់មានបំណងអី ពូកែខាងអី សរសេរខាងហ្នឹង។ គ្រាន់ថា បើសរសេរអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រ សូមឲ្យមានការផ្ទៀងផ្ទាត់ឲ្យច្បាស់ កុំឲ្យអ្នកអានច្របូកច្របល់។ សូមឲ្យមានភាពពិត កុំក្រឡៃប្រវត្តិសាស្ត្រ តែប៉ុណ្ណឹងគត់»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកស្រី សូ ភីណា យល់ថា ទឹកដៃតែងនិពន្ធរបស់អ្នកនិពន្ធក្នុងស្រុកមានគុណភាពល្អប្រសើរ ហើយការបញ្ជ្រាបការអាន ក៏ទទួលបានជោគជ័យមួយកម្រិត។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកស្រីថាយល់ថាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់អ្នកនិពន្ធ ត្រូវបានកម្រិតផងដែរ ដែលជាហេតុឲ្យអ្នកនិពន្ធក្នុងស្រុកជាជាច្រើន គិតគូរពីសុវត្ថិភាពខ្លួន មុននឹងសម្រេចសិក្សាតាក់តែងទៅលើប្រធានបទណាមួយ។
«ខ្ញុំជឿថា អ្នកនិពន្ធមួយចំនួន ប្រាកដជា គិតមុនពេលគាត់សរសេរ ថាគាត់ត្រូវជ្រើសរើសប្រធានបទណា សរសេរហើយឲ្យមានសុវត្ថិភាពសម្រាប់ខ្លួនឯង។ កន្លែងហ្នឹងហើយ ជាកន្លែងដែលគាត់បិទជ្រុងមួយនៃសេរីភាពនៃការសរសេររបស់គាត់រួចបាត់ទៅហើយ ដើម្បីសុវត្ថិភាព ព្រោះយើងធ្លាប់ឃើញមានឧទាហរណ៍ច្រើន ដែលមិនល្អសម្រាប់អ្នកនិពន្ធ និងកាសែតអ៊ីចឹង»។
នៅតាមស្តង់សៀវភៅប្រមាណ ៨០ស្តង់ក្នុងកម្មវិធីពិព័រណ៍សៀវភៅកម្ពុជាលើកទី៦ គេឃើញមានសៀវភៅរឿងជាច្រើនតម្រាបជាជួរៗនៅលើតុ។ អ្នកនិពន្ធឈរត្រៀបត្រា តាមស្តង់និមួយៗស្វាគមន៍អ្នកអានដោយ ជជែកសង្ខេបអំពីសាច់រឿងថ្មីរបស់ខ្លួន ទៅកាន់អ្នកអាន និងការចុះហត្ថលេខាថ្លែងអំណរគុណក្នុងសៀវភៅសម្រាប់ទុកជាអនុស្សាវរីយ៍ដល់អ្នកអាន និងគាំទ្រសៀវភៅខ្លួន៕
