លោក កឹម សុខា អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅថ្ងៃពុធនេះ បានមកបង្ហាញខ្លួននៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ដូចសព្វដង ដើម្បីតទល់ជាមួយក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះក្នុងសំណុំរឿងក្បត់ជាតិ ដែលអូសបន្លាយពេលជិត៥ឆ្នាំ។
សវនាការថ្ងៃពុធនេះ គឺជាសវនាការលើកទី៥០ ហើយតុលាការនៅខកខានមិនបានបង្ហាញភ័ស្តុតាងជាដុំកំភួនគាំទ្រដល់ការចោទប្រកាន់លើលោក កឹម សុខា ពីបទសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេស។ បទចោទនេះអាចឱ្យលោកជាប់ពន្ធនាគារពី១៥ ទៅ៣០ឆ្នាំ ប្រសិនបើរកឃើញថាលោកមានទោស។
អ្នកគាំទ្រមួយចំនួនរបស់លោក កឹម សុខា បានអះអាងថាក្តីក្តាំដែលអូសបន្លាយពេលមកជាយូរឆ្នាំនេះ ល្មមដល់ពេលបញ្ចប់ ដើម្បីអ្វីដែលពួកគេយល់ថាជាប្រយោជន៍ប្រជាជាតិខ្មែរ។
លោក គឹម ហោ អាយុ៤០ឆ្នាំ អតីតចៅសង្កាត់រងទី១របស់អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅសង្កាត់ទំនប់ទឹក នៅខណ្ឌចំការមន ដែលឥឡូវក្លាយជាសង្កាត់របស់ខណ្ឌបឹងកេងកង និយាយថា តុលាការគួរតែបិទបញ្ចប់សំណុំរឿងលោកកឹម សុខា «ដែលមានលក្ខណៈនយោបាយ»មួយនេះ ព្រោះលោកជឿថា លោកកឹម សុខាជាជនស្លូតត្រង់និងមិនប្រព្រឹត្តល្មើសដូចអ្វីដែលតុលាការចោទទេ។
បើតាមលោក គឹម ហោ បើសិនតុលាការបន្តនីតិវិធីកាត់ក្តីសំណុំរឿងនយោបាយនេះទៀត អ្នកដែលខាតប្រយោជន៍ខ្លាំង គឺប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញដែលកំពុងបានអត្ថប្រយោជន៍ពីការគាំទ្រខាងពាណិជ្ជកម្មពីប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យដូចជាសហគមន៍អឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិកជាដើម។
លោកប្រាប់វីអូអេនៅក្រៅរបងតុលាការក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃពុធនេះថា៖ «ថ្មីៗនេះ អឺរ៉ុបក៏ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ដែរថា បើសិនបើ ទម្លាក់ការបទចោទមកលើ កឹម សុខា ហើយអនុញ្ញាតឱ្យគាត់ ផ្តល់ឱកាសឱ្យគាត់ធ្វើនយោបាយដើម្បីបម្រើប្រទេសកម្ពុជាឡើងវិញ អាហ្នឹងគឺអ្វីៗនឹងល្អប្រសើរឡើងក៏ដូចជាសម្ពាធ ក៏ដូចជាទណ្ឌកម្មទាំងឡាយគឺគេនឹងផ្តល់ជូនមកកម្ពុជាវិញដូចដើម»។
គួររំឭកឡើងវិញផងដែរថា កាលពីដើមខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២នេះ សមាជិកសភារបស់សហភាពអឺរ៉ុបច្រើនលើសលប់ បានបោះឆ្នោតសម្រេចលើញត្តិមួយដែលបានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភអំពីការបន្តបង្ក្រាបនយោបាយនៅកម្ពុជា និងបានជំរុញឱ្យគណៈកម្មការអឺរ៉ុបត្រៀមខ្លួនក្នុងការដកឋានៈប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ឬ EBA ទាំងស្រុងប្រសិនបើការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខមិនមានភាពសេរី និងយុត្តិធម៌។ ពួកគេក៏ជំរុញឱ្យមានការទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់លើលោក កឹម សុខា អតីតអនុប្រធានទី២នៃសភាជាតិផងដែរ។
លោក ហ៊ុន កុសល អ្នកគាំទ្រដែលមានភក្តីភាពនឹងលោក កឹម សុខា ប្រាប់ក្រុមអ្នកកាសែតថា តុលាការមិនទាន់បង្ហាញភ័ស្តុតាងណាមួយដែលអាចបញ្ជាក់ថា មេដឹកនាំនយោបាយរូបនេះប្រព្រឹត្តបទល្មើសធ្ងន់ធ្ងរទេ ហើយអំឡុងពេលនៃការបើកសវនាការជាបន្តបន្ទាប់នេះ តុលាការបានត្រឹមចាក់បញ្ចាំងភ័ស្តុតាងវីដេអូមួយចំនួន និងសួរច្រំដែលត្រឡប់ចុះត្រឡប់ឡើង។ ដូច្នេះលោកជឿថា លោក កឹម សុខា គ្មានកំហុសទេ។
លោកនិយាយថា៖ «ជាក់ស្តែងលោកកឹម សុខា មានទោសក្បត់ជាតិមកពីណា? គាត់ធ្វើអ្វីក៏ដោយ ឈរលើគោលការណ៍យុត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវសុចរិតភាព ហើយគិតតែពីបញ្ហាជាតិរកតែដំណោះស្រាយ ជាពិសេសគឺការប្រកាន់យកនូវទស្សនៈនយោបាយមិនយកខ្មែរណាជាសត្រូវ»។
ជុំវិញលទ្ធភាពដែលកម្ពុជាអាចប្រឈមមុខនឹងការបាត់បង់ប្រព័ន្ធឋានៈគ្រោះពន្ធរបស់សហភាពអឺរ៉ុបបន្ថែមទៀត ឬការឈប់ផ្តល់ប្រព័ន្ធឋានៈអនុគ្រោះពន្ធ GSP របស់សហរដ្ឋអាមេរិក លោក ហ៊ុន កុសល បកស្រាយថា រឿងនេះ ត្រូវផ្អែកលើជំហររបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
លោកប្រាប់វីអូអេបន្ថែមនៅរសៀលថ្ងៃពុធនេះថា៖ «រដ្ឋាភិបាលទេ ដែលជាអ្នកបានធ្វើឱ្យមានការរាំងស្ទះ និងជាប់គាំងនូវដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ជាប់គាំងនយោបាយ ហើយប្រទេសលោកសេរី គេទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាល ទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ទាំងស្រុងទៅលើលោក កឹម សុខា ដែលជាបុគ្គល ជាមនុស្សស្អាតស្អំដូចអ្វីដែលសហរដ្ឋអាមេរិកធ្លាប់បានបញ្ជាក់»។
សហមេធាវីការពារក្តីលោក កឹម សុខា មួយរូបគឺលោក ផែង ហេង ប្រាប់វីអូអេថាក្រុមអ្នកការពារក្តីឱ្យលោក កឹមសុខា ផ្តើមមានការធុញទ្រាន់នឹងការបង្ហាញភ័ស្តុតាងដដែលៗពាក់ព័ន្ធនឹងព្រឹត្តិការណ៍បាតុកម្មមុន និងក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣ និងសួរតែសំណួរដដែលៗ ពាក់ព័ន្ធនឹងហេតុការណ៍នោះ។ ការណ៍នេះនាំឱ្យលោកអះអាងថាការសួរដេញដោលលោក កឹម សុខា ត្រូវតែបញ្ចប់ហើយ។
លោកនិយាយថា៖ «ខ្ញុំមិនមែនថា គួរតែ វាត្រូវតែបញ្ចប់ឱ្យបានលឿន ព្រោះថារឿងវាអូសរាប់ឆ្នាំមកហើយ ហើយសវនាការរហូតដល់ទៅ៥០លើកបាត់ទៅហើយ...រឿងហ្នឹងយើងជាមេធាវី យើងក៏មានការធុញទ្រាន់ណាស់ដែរ វាយូរពេក អូសបន្លាយយូរពេក ហើយដដែលៗ សំណួរខ្លះក៏សឹងតែថា ជាសំណួរប្រចាំទៅហើយ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនាំពាក្យតំណាងអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក ប្លង់ សុផល បញ្ជាក់តាមប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងតេឡេក្រាមថាការលើកឡើងរបស់សហមេធាវីការពារក្តីលោក កឹម សុខា «ជាការលើកឡើងរបស់គាត់តែម្ខាងប៉ុណ្ណោះហើយក៏មិនមែនជាលើកទី១ដែរ សវនាការនឹងបន្តធ្វើតាមនីតិវិធីច្បាប់»។
លោក កឹម សុខា ត្រូវបានតុលាការចោទពីបទសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេសឬតាមអ្វីដែលគេហៅម្យ៉ាងទៀតថាការរៀបគម្រោងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដោយមានការចោទប្រកាន់ថាសហរដ្ឋអាមេរិកនៅពីក្រោយ។ កន្លងមកទាំងលោក កឹម សុខា និងសហរដ្ឋអាមេរិក បានច្រានចោលការចោទប្រកាន់ដ៏ចម្រូងចម្រាសនេះ។
សហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជាក់ផងដែរថាប្រទេសកម្ពុជានឹងទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីការផ្តល់ឡើងវិញនូវសេរីភាព និងសិទ្ធិនយោបាយរបស់លោក កឹម សុខា ចូលរួមក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោត។ នេះបើតាមការអត្ថាធិប្បាយរបស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា លោក W. Patrick Murphy តាមប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងសង្គម Twitter កាលពីខែមីនាកន្លងទៅ។
មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតជាន់ខ្ពស់របស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក យី សុខសាន្ត ប្រាប់អ្នកកាសែត បន្ទាប់ពីសវនាការលើកទី៥០របស់ប្រធានអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខាថា មិនមានភ័ស្តុតាងជាក់លាក់ដែលអាចយកមកដាក់បន្ទុកលើលោក កឹម សុខា ក្រៅតែពីភ័ស្តុតាងជាឃ្លីបវីដេអូមួយចំនួន បង្ហាញពីសកម្មភាពបាតុកម្ម និងការថ្លែងសារនយោបាយរបស់លោកកឹម សុខា និងសហស្ថាបនិកមួយរូបទៀតរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិគឺលោក សម រង្ស៊ី។
លោកថ្លែងថា៖ «ដូច្នេះហើយ បានជាថ្ងៃនេះ មួយព្រឹកនេះ នៅពេលដែលបកស្រាយអំពីវោហារសាស្ត្រ សូម្បីតែព្រះរាជអាជ្ញា ពេលខ្លះក៏លោកថា អត់ទាន់យល់ច្បាស់ ថាតើស្អីទៅវោហារសាស្ត្រនយោបាយ? អ្វីទៅដែលជាសារនយោបាយ ចំណុចហ្នឹងដែលធ្វើឱ្យសវនាការនេះ វាអូសបន្លាយមកដល់ពេលនេះ ហើយរាប់ឆ្នាំហើយដែលមិនចេះចប់។ ក្នុងនាម ខ្ញុំសង្គមស៊ីវិល ខ្ញុំយល់ថាគួរតែដោះស្រាយគ្នាតាមផ្លូវនយោបាយទៅវាឆាប់ចប់»។
បើតាមលោក ផែង ហេង សហមេធាវីការពារលោក កឹម សុខា សវនាការនៅព្រឹកថ្ងៃពុធនេះមិនមានអ្វីថ្មីទេព្រោះអយ្យការសុំចាក់វីដេអូនិយាយនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យជាថ្មីម្តងទៀត និងសួរលោក កឹម សុខា «ជម្រេញ» អំពីគោលបំណងបាតុកម្ម និងសួរថាលោក សម រង្ស៊ី និយាយនឹងយ៉ាងម៉េច ផ្តាច់ព្រាត់ ២៩ធ្នូ? រៀបចំរដ្ឋាភិបាលនឹងម៉េច? និងសួរថាតើ«ហេតុអីលោក កឹម សុខា ឱ្យគេជួយស្បៀងទៅ[ឱ្យបាតុករវេងស្រេង]?»៕
