នៅក្នុងសវនាការលើកទី៤៥នេះ មេដឹកនាំនយោបាយជំទាស់ លោក កឹម សុខា ប្រាប់តុលាការថាលោកមិនទទួលខុសត្រូវចំពោះបាតុកម្មហិង្សាណាដែលធ្វើឡើងក្រៅរង្វង់នៃការទទួលខុសត្រូវរបស់អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អំឡុងពេលដែលគណបក្សប្រឆាំងមួយនេះធ្វើមហាបាតុកម្មតវ៉ាប្រឆាំងភាពមិនប្រក្រតីជុំវិញការបោះឆ្នោតជាតិ ឆ្នាំ២០១៣។
សវនាការនៅព្រឹកថ្ងៃពុធនេះ ក៏ត្រូវបានគ្របដណ្តប់ដោយការបកស្រាយផ្សេងៗគ្នា រវាងតំណាងអយ្យការ និងសហមេធាវីការពារជនជាប់ចោទអំពីមាត្រា៤៤៣នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា ដែលចែងអំពីបទសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេសដែលត្រូវបានចោទលើលោក កឹម សុខា។
ក្នុងពេលចាប់ផ្តើមសវនាការ តំណាងអយ្យការមួយរូប គឺលោក ឆាយ ហុង បានស្នើឱ្យក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ ចាក់បញ្ចាំងឃ្លីបវីដេអូខ្លីៗចំនួន២ បង្ហាញពីក្រុមមនុស្សចាប់ផ្តួលរថយន្តរបស់កងរាជអាវុធហត្ថមួយគ្រឿងដែលក្រោយមកឆាប់ឆេះ និងមួយគ្រឿងទៀតត្រូវគេមើលឃើញរងការវាយកម្ទេច។
ការស្នើឱ្យចាក់ឃ្លីបវីដេអូទាំង២នោះ កើតឡើង ក្រោយលោក ឆាយ ហុង បានចោទសួរលោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលត្រូវរំលាយ ពាក់ព័ន្ធនឹងព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានកើតឡើង នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ ដែលជាថ្ងៃបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រ។ លោក កឹម សុខា បានប្រកែកច្រើនដងថា លោកមិនបានដឹងពីព្រឹត្តិការណ៍វាយកម្ទេចរថយន្តរបស់កងរាជអាវុធហត្ថ នៅមុខមណ្ឌលបោះឆ្នោតដែលរៀបចំនៅវិទ្យាល័យមួយ ជាប់ស្ពានអាកាសស្ទឹងមានជ័យ។
បន្តបន្ទាប់មកទៀត ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះបានចាក់បញ្ចាំងភ័ស្តុតាងឃ្លីបវីដេអូ២ផ្សេងទៀតរបស់មេធាវីការពារជនជាប់ចោទ ដែលបង្ហាញអំពីជំហរធ្វើបាតុកម្មអហិង្សារបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងវត្តមានលោក កឹម សុខា នៅខេត្តកំពង់ស្ពឺជាមួយលោក សម រង្ស៊ី និងមួយផ្សេងទៀតរបស់ភាគីតំណាងអយ្យការ ដែលបង្ហាញពីការថ្លែងរបស់លោក កឹម សុខា ទៅកាន់ក្រុមអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក្នុងទីតាំង និងពេលវេលាមិនច្បាស់លាស់មួយ។
បើតាមឃ្លីបវីដេអូទីបីរបស់តំណាងអយ្យការដែលចាក់បញ្ចាំងក្នុងសវនាការនាថ្ងៃពុធនេះ គេឃើញលោក កឹម សុខា អំពាវនាវឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារកយុត្តិធម៌ជូនពលរដ្ឋក្រោយការបោះឆ្នោត ឆ្នាំ២០១៣ដែលគណបក្សប្រឆាំងអះអាងថា មានភាពមិនប្រក្រតី។ វីដេអូដដែលបង្ហាញការថ្លែងរបស់លោក កឹម សុខា ជុំវិញការផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំប្រទេស តែចំណងជើងវីដេអូនោះដាក់ថាលោក កឹម សុខា ប្រមូលកម្លាំងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។
លោក កឹម សុខា បានច្រានចោលភ័ស្តុតាងឃ្លីបវីដេអូនោះ ដោយថាជាឃ្លីបវីដេអូក្លែងក្លាយ ព្រោះអយ្យការនិយាយថាឃ្លីបនោះថតបានពីខេត្តកំពង់ស្ពឺ តែមិនបានបញ្ជាក់ទីតាំងណាឱ្យប្រាកដនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ និងពេលវេលាជាក់លាក់ដែលវីដេអូនោះ ត្រូវគេថតបាន។ មេដឹកនាំបក្សជំទាស់រូបនេះថាអាវដែលលោកពាក់នៅខេត្តកំពង់ស្ពឺក៏ខុសគ្នា ដោយសារភ័ស្តុតាងរបស់មេធាវីលោក បានបង្ហាញលោកពាក់អាវដៃខ្លី តែឃ្លីបរបស់តំណាងអយ្យការបង្ហាញថាលោកពាក់អាវដៃវែង។
ក្នុងសវនាការដេញដោលនាថ្ងៃពុធនេះ អង្គហេតុគឺផ្តោតលើអំពើប្រទូសរ៉ាយ ដែលជាផ្នែកមួយនៃបទចោទលើលោក កឹម សុខា តាមមាត្រា៤៤៣។ ហើយការចោទសួរ ពីសំណាក់ភាគីអយ្យការអំពីបាតុកម្មនានា គឺភាគីអយ្យការយល់ថាបាតុកម្មទាំងអស់នោះ អាចឈានដល់អំពើប្រទូសរ៉ាយ។
ក៏ប៉ុន្តែលោក កឹម សុខា បានទាត់ចោលបាតុកម្មដែលមានចរិតហិង្សា និងបដិសេធរាល់សំណួរពាក់ព័ន្ធបាតុកម្មដែលស្ថិតនៅក្រៅការទទួលខុសត្រូវរបស់អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលបានដឹកនាំមហាបាតុកម្មអហិង្សានៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ កាលពីអំឡុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣។
លោក កឹម សុខា ប្រាប់ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះថាការសួរនាំអំពីបាតុកម្មច្រំដែលនេះ បានធ្វើឱ្យខាតពេលវេលា ដែលដូចអ្វីដែលមេធាវីរបស់លោកលើកឡើង និងថាការលើកឡើងពីបាតុកម្មនេះ គឺមិនត្រូវគ្នានឹងបទចោទមកលើរូបលោក។
លោកថ្លែងថា៖ «ថាត្រូវរ៉ូវបរទេស ក៏អត់ឃើញបរទេសណា...ជាសម្ងាត់ក៏មិនដឹងជាមួយបរទេសណា។ ប្រទូសរ៉ាយដោយការឃុបឃិតជាមួយបរទេសកម្រិតអី របៀបម៉េច។ អ្វីដែលលើកឡើងហ្នឹង មិនពាក់ព័ន្ធខ្ញុំទេ។ យកមកហ្នឹង មិនមែនកន្ទុយដំរីទេ គឺក្បាលជ្រូក»។
ការអត្ថាធិប្បាយរបស់លោក កឹម សុខា យ៉ាងដូច្នេះ ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងការពន្យល់របស់តំណាងអយ្យការ លោក ឆាយ ហុង ថា ដើម្បីរកឃើញសត្វដំរីមួយ គេត្រូវរាវរកប្រមោយ និងជើង ដើម្បីផ្គុំបានជាដំរី។
លោក កឹម សុខា ក៏ចង់ឃើញដំណោះស្រាយនយោបាយ និងថារឿងក្តីរបស់លោកល្មមបញ្ចប់ហើយ ព្រោះថា្នក់ដឹកនាំកំពូលរបស់ប្រទេស ក៏បានលើកឡើងថារដ្ឋាភិបាលមិនបានចោទបរទេសណាមួយទេក្នុងសំណុំរឿងរបស់លោក។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំចង់បានដំណោះស្រាយ ហើយតាមផ្លូវតុលាការ ខ្ញុំមិនបោះបង់ទេ»។ លោកបន្ថែមថា៖ «ល្មមនាំគ្នាដោះស្រាយតាមផ្លូវច្បាប់ កុំឱ្យខ្ញុំរងគ្រោះនូវអ្វីដែលខ្ញុំមិនបានធ្វើ។ ខ្ញុំមិនបានដឹកនាំធ្វើបដិវត្តន៍ឯណា ក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀង [នយោបាយ]»។
មាត្រា៤៤៣នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជាចែងថាបទសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេស គឺជាអំពើត្រូររ៉ូវគ្នា ដោយសម្ងាត់ជាមួយរដ្ឋបរទេស ឬភ្នាក់ងារបរទេស ដើម្បីបង្កើតឱ្យមានអំពើប្រទូសរ៉ាយ ឬឱ្យមានអំពើឈ្លានពានប្រឆាំងនឹងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
បើតាមខ្លឹមសារនៃមាត្រានេះ សហមេធាវី លោក កឹម សុខា មួយរូប គឺលោក ចាន់ ចេន ថាកូនក្តីលោកមិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសនេះទេ។ មេធាវីរូបនេះថាការសួរនាំអំពីបាតុកម្ម មិនស្របគ្នានឹងបទចោទទេ។
លោកនិយាយថា៖ «លុះត្រាកូនក្តី នាំបរទេស រថក្រោះ ចូលស្រុក ដូចរុស្ស៊ីឈ្លានពានអ៊ុយក្រែន ប្រឆាំងជាតិ ព្រះមហាក្សត្រ បានត្រូវមាត្រា៤៤៣ តែបានលើកឡើងបាតុកម្មកន្លែងផ្សេងៗ ដូចឃើញនៅស្ទឹងមានជ័យ ផ្លូវវេងស្រេង ដែលជាបាតុកម្មរបស់កម្មករទាមទារប្រាក់ខែ និងមិនមែនជាការទទួលខុសត្រូវរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកមេធាវី លី ច័ន្ទតុលា តំណាងឱ្យដើមបណ្តឹងដែលជាភាគីរដ្ឋាភិបាល លើកឡើងក្នុងសវនាការថាការថ្លែងសារនយោបាយរបស់លោក កឹម សុខា នៅប្រទេសអូស្រ្តាលី កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣ អំពីការទទួលបានយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយពីសំណាក់សាស្ត្រាចារ្យនៅប្រទេសលោកសេរី គឺជាភ័ស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីដាក់បន្ទុកលើលោក កឹម សុខា។
នៅក្រោយការបញ្ចប់សវនាការនាថ្ងៃពុធនេះ មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតជាន់ខ្ពស់របស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក យី សុខសាន្ត ប្រាប់អ្នកកាសែតថាបទចោទលើ លោក កឹម សុខា មានភាពស្រពេចស្រពិលដែលនាំឱ្យរឿងក្តីនេះត្រូវអូសបន្លាយពេលមកជាច្រើនឆ្នាំ។
លោកនិយាយថា៖ «ខាងព្រះរាជអាជ្ញា គាត់នៅតែចោទថា កឹម សុខា បានធ្វើ គេហៅសហការជាមួយ ឃុបឃិតជាមួយបរទេសចឹងទៅ។ ប៉ុន្តែខាង កឹម សុខា វិញ គាត់ថាគាត់អត់បានធ្វើទេ។ អាចំណុចហ្នឹងដែលយើងមិនទាន់រកឯកសារ...ប៉ុន្តែនៅក្នុងនោះ ក៏យើងឃើញមានការសម្របសម្រួលពីក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះដែរ។ ពេលខ្លះ ទៅជាក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះហ្នឹង មកពន្យល់ដល់មេធាវី និងព្រះរាជអាជ្ញាវិញ ដែលយើងមើលឃើញហាក់ដូចជាការចោទប្រកាន់នេះ ហាក់ដូចជានៅស្រពេចស្រពិលមិនច្បាស់លាស់សោះ។ ហើយបើច្បាស់ គួរតែមិនមែនជាអូសបន្លាយរហូតដល់៤៥សវនាការនេះទេបាទ»។
ដោយឡែក លោក កូយ សៅ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ បានប្រាប់អ្នកចូលរួមក្នុងសវនាការថា ការបែកធ្លាយសំឡេងរបស់លោក កឹម សុខា ដែលនិយាយពីការផ្តាច់ចំណងទាក់ទងជាមួយលោកសម រង្ស៊ី នោះ មិនខុសនឹងច្បាប់ណាមួយទេ តែលោកព្រមានមិនឱ្យបុគ្គល ឬអង្គភាពព័ត៌មាននោះ ចូលស្តាប់សវនាការផ្សេងៗនៅលើកក្រោយទៀត បើសិនជាបុគ្គល ឬអង្គភាពព័ត៌មានដដែលនោះ ធ្វើទង្វើនេះម្តងទៀត។
បើតាមលោក កូយ សៅ សវនាការលោក កឹម សុខា លើកក្រោយ នឹងត្រូវធ្វើឡើងនៅថ្ងៃពុធ ទី២៩ ខែមិថុនា សប្តាហ៍ខាងមុខ៕
