បដិវត្តន៍ឥស្លាមកាលពីឆ្នាំ១៩៧៩នៅប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ បានបញ្ឆេះឲ្យមានការតស៊ូនៅក្នុងតំបន់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយរវាងប្រទេសអ៊ីរ៉ង់និងអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត ដើម្បីឲ្យពួកគេទទួលបានឥទ្ធិពលនៅក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា។
ក៏ប៉ុន្តែលោក David Ottaway អ្នកបញ្ចប់ការសិក្សានៅមជ្ឈមណ្ឌល Wilson អំពីមជ្ឈិមបូព៌ាប្រទេស និយាយថា បដិវត្តន៍អារ៉ាប់រដូវផ្ការីក (Arab Spring) បានរុញឲ្យអារ៉ាប៊ីសាអូឌីតធ្លាក់ទៅកាន់កម្រិតមួយដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមកអំពីសកម្មភាពរបស់ខ្លួនក្នុងតំបន់ ដែលបង្ហាញឲ្យឃើញពីភាពខុសគ្នាផ្នែកនិកាយរវាងរាជាណាចក្រដែលដឹកនាំដោយនិកាយសុន្នី (Sunni) និងរដ្ឋាភិបាលដែលគ្រប់គ្រងដោយពួកនិកាយស៊ីអ៊ីត (Shi'ite) ក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ក្នុងការប្រយុទ្ធគ្នាមិនចំពោះមុខ ចាប់ពីប្រទេសយេម៉ែនដល់ស៊ីរី។
លោកនិយាយថា បន្ទាប់ពីការចុះហត្តលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរជាមួយអ៊ីរ៉ង់រួចមក ប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត កាន់តែមានភាពប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលក្នុងតំបន់របស់អ៊ីរ៉ង់។
«សម្រាប់ប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត នេះមានន័យថា ជាការចាប់ផ្តើមនៃដកថយគោលនយោបាយសហរដ្ឋអាមេរិកចេញពីការគាំទ្រលើភាគីអារ៉ាប់នៅតំបន់ឈូងសមុទ្រពែក ហើយបែរទៅគាំទ្រប្រទេសអ៊ីរ៉ង់វិញ និងធ្វើឲ្យឥទ្ធិពលរបស់អ៊ីរ៉ង់មានភាពស្របច្បាប់»។
លោក Ottaway កត់សម្គាល់ឃើញថា ការយល់ឃើញដូចនេះ ត្រូវបានបញ្ជាក់ច្បាស់នៅក្នុងគំនិតរបស់ប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត នៅពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិកនិងរុស្ស៊ីបានអញ្ជើញអ៊ីរ៉ង់ឲ្យចូលតុចរចាដើម្បីពិភាក្សាអំពីអនាគតរបស់ប្រទេសស៊ីរី។
លោក Ottaway មានការព្រួយបារម្ភថា ប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីតនឹងអាចដឹងពីតម្រូវការរបស់ខ្លួនក្នុងការបញ្ជាក់ឲ្យឃើញកាន់តែច្បាស់អំពីសមត្ថភាពឯកតោភាគីរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់។
ក្រុមអ្នកវិភាគនិយាយថា ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់កំពុងព្យាយាមបង្ហាញឲ្យឃើញការបើកទូលាយថ្មីមួយ លើផ្នែកគោលនយោបាយនិងសហប្រតិបត្តិការជាមួយបស្ចឹមប្រទេស ជាពិសេសជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយចង្អុលបង្ហាញឲ្យឃើញតាមរយៈការដោះលែងភ្លាមៗនៃក្រុមអ្នកដើរកប៉ាល់របស់អាមេរិកដែលត្រូវបានឃុំខ្លួនដោយអ៊ីរ៉ង់ ក៏ដូចជាការដោះដូរអ្នកទោសរវាងអ៊ីរ៉ង់និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
យោងតាមលោកស្រី Robin Wright ដែលបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅវិទ្យាស្ថានសន្តិភាពនៅសហរដ្ឋអាមេរិក បានឲ្យដឹងថា នៅខណៈពេលដែលអ៊ីរ៉ង់បានលេចមុខសារជាថ្មីនៅលើឆាកអន្តរជាតិ សំណួរដែលសួរថា តើប្រទេសណាដែលកាន់តែមានភាពចំបាច់សម្រាប់អាមេរិកនោះ បានក្លាយជាចំណុចស្នូលសម្រាប់អារ៉ាប៊ីសាអូឌីតនិងអ៊ីរ៉ង់។
លោកស្រី Wright មានការបារម្ភថា ការប្រកួតប្រជែងនេះអាចធ្វើឲ្យមានអស្ថេរភាពដល់គំនិតផ្តួចផ្តើមសកលធំៗ ដូចជាកិច្ចពិភាក្សាសន្តិភាពលើប្រទេសស៊ីរី ដែលគ្រោងនឹងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី២៥ ខែមករាកន្លងទៅ។
«គ្រោះថ្នាក់ពិតណាស់គឺថា ទោះបីជាគ្រប់ភាគីចូលរួមក្នុងកិច្ចពិភាក្សាសន្តិភាពលើប្រទេសស៊ីរីក៏ដោយ ក៏នៅតែមានកង្វះការជឿទុកចិត្តគ្នារវាងភាគីទាំងពីរ ដែលអាចនឹងកាន់តែពិបាកក្នុងការសម្របសម្រួលគ្នាពីព្រោះតែមានជម្លោះនៅក្នុងតំបន់»។
លោកស្រី Wright អះអាងថា កិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរបានបង្ខំឲ្យប្រទេសមានអំណាចនាំមុខទាំងពីរនេះ កែសម្រួលយុទ្ធសាស្ត្រនិងជំហររបស់ខ្លួនឡើងវិញ។ លោកស្រីយល់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវតែទទួលស្គាល់ការពិតនេះនិងពិនិត្យលើតុល្យភាពនៃអំណាច ដើម្បីការពារតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ាពីឥទ្ធិពលអវិជ្ជមាននៃការប្រកួតប្រជែងរវាងអារ៉ាប៊ីសាអូឌីតនិងប្រទេសអ៊ីរ៉ង់នេះ៕
ប្រែសម្រួលដោយ នៀម ឆេង
