លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃច័ន្ទនេះបានព្រមានកម្ចាត់ ក៏ដូចជារំលាយគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលណាមួយ ដែលត្រូវអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចរកឃើញថាមានសម្ព័ន្ធភាពជាមួយអតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី។
សារព្រមានធ្ងន់ៗរបស់ លោក ហ៊ុន សែន បែបនេះ កើតមានឡើងនៅក្រោយពេលលោក សម រង្ស៊ី ដែលសព្វថ្ងៃរស់នៅដោយនិរទេសខ្លួននៅប្រទេសបារាំង បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ប្រកាសពីការស្នើរបស់លោកសុំកុំឱ្យកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធស្តាប់បញ្ជា លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងពេលលោកគ្រោងធ្វើដំណើរវិលត្រឡប់មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅឆ្នាំ២០២៣ ដែលជាឆ្នាំនៃការបោះឆ្នោតជាតិ។
ថ្លែងនៅក្នុងពិធីប្រគល់សញ្ញាបត្រជូនដល់និស្សិតបញ្ចាប់ការសិក្សាកម្រិតឧត្តមសិក្សា កាលពីព្រឹក ថ្ងៃទី១៧ ខែតុលា នៅមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្ម និងពិព័រណ៍ជ្រោយចង្វា រាជធានីភ្នំពេញ លោកហ៊ុន សែនបកស្រាយដោយយោងតាមច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយថា គណបក្សនយោបាយណា ដែលមានទំនាក់នឹងបុគ្គលមានទោស ឬទណ្ឌិតគឺ លោក សម រង្ស៊ី អាចប្រឈមមុខនឹងការរំលាយសារជាថ្មី។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា៖ «ចាំឱ្យបាន គណបក្សណាក៏ដោយដែលផ្សាភ្ជាប់ខ្លួនជាមួយទណ្ឌិតនេះ នឹងត្រូវទទួលបាននូវការប្តឹងផ្តល់ទៅកាន់តុលាការ។ អ្នកឯងត្រូវមើលព្រៃទាំងមូល។ ឥឡូវអ្នកឯងចង់បង្កើតរឿង ចង់ឱ្យអ្នកក្នុងស្រុកជាប់គុក? អ្នកឯងកុំគិតថា នៅខាងក្នុងមិនហ៊ានធ្វើអ្នកខាងក្នុង។ អ្នកឯងអាចមានសិទ្ធិនិយាយនៅខាងក្រៅរួចខ្លួន ប៉ុន្តែអ្នកនៅខាងក្នុងពាក់ព័ន្ធ គ្មានទេ ងើបមួយវាយមួយ ងើបពីរ វាយពីរ»។
ក្រៅពីនេះ លោកហ៊ុន សែន បានចោទលោក លោក សម រង្ស៊ី ថា ជាជនក្បត់ជាតិតជំនាន់ រាប់ចាប់តាំងពីជីតាដល់ឪពុក។ នេះមានន័យថា លោក សម រង្ស៊ី ជា«ជនក្បត់ជាតិបីជំនាន់»។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងទៀតថា ប្រជាជនកម្ពុជានឹងមិន «ងើបឡើងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល» របស់លោក ទៅតាមសេចក្តីអំពាវនាវរបស់ លោក សម រង្ស៊ី នោះឡើយ។ ឆ្លើយតបទៅនឹងការចោទរបស់ លោក សម រង្ស៊ី ថាលោកជាជនផ្តាច់ការនោះ លោក ហ៊ុន សែន លើកឡើងថា បើសិនជាលោកកាន់អំណាចផ្តាច់ការមែន នោះ លោកនឹងមិនអាចកាន់អំណាចបានយូររហូតមកដល់ពេលនេះឡើយ ដោយលើកហេតុផលថា មេដឹកនាំដែលផ្តាច់ការគឺមិនអាចស្ថិតក្នុងអំណាចបានយូរដូចលោកឡើយ ដូចយ៉ាងមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម លោក ពល ពត ដែលកាន់អំណាចបានត្រឹមតែ ៣ឆ្នាំ ប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក មាស នី ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃចន្ទនេះថា ការរំលាយគណបក្សប្រឆាំងម្តងទៀតជាសេណារីយោ ឬក៏ការរៀបចំជាមុន ដែលគណបក្សកាន់អំណាចអាចធ្វើទៅបាន ព្រោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅបន្តមានការព្រួយបារម្ភពីការរួបរួមគ្នានៃគណបក្សជំទាស់ ដែលអាចធ្វើឱ្យការរក្សាអំណាចខ្លួនមានភាពប្រឈម។
លោក មាស នី បន្ថែមថា ការភ័យព្រួយរបស់គណបក្សកាន់អំណាច អាចជះឥទ្ធិពលដល់ដំណើរការរួបរួមគ្នារបស់គណបក្សជំទាស់តូចៗ ដែលទើបកើតថ្មី ឬដែលមានយូរហើយនៅក្នុងប្រទេស។ ហេតុដូច្នេះលោកថា ក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សជំទាស់ ត្រូវតែមានយុទ្ធសាស្ត្រច្បាស់លាស់ ដើម្បីបញ្ចៀសបញ្ហាប្រឈមនេះ។
លោកថា៖ «បើសិនជាមានមនុស្សច្រើនឡើងជិះ ប៉ុន្តែតៃកុងទូកឬក៏កាពីទែន ដែលកំពុងតែបើកទូកហ្នឹងមិនមានយុទ្ធសាស្ត្រអីច្បាស់លាស់ អាហ្នឹងវានឹងនាំឱ្យទៅលិចនៅកណ្តាលសមុទ្រជាមិនខាន។ ហើយនៅក្នុងប្រទេសយើងនេះ ដោយសារតែច្បាប់ហើយនិងនយោបាយ វាមានភាពមិនច្បាស់លាស់ រឿងអីក៏អាចកើតមានបានដែរ»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក មាស នី ជឿថា កម្ពុជានឹងរងនូវសម្ពាធពីអន្តរជាតិច្រើន បើមានការរំលាយគណបក្សប្រឆាំងដែលមានសក្តានុពលដូចជាអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិម្តងទៀតនោះ។
អ្នកវិភាគនយោបាយម្នាក់ទៀតគឺ លោក សេង សារី យល់ថា ការថ្លែងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទំនងជាសំដៅទៅលើគណបក្សជំទាស់មួយដែលកំពុងរះឡើងគឺគណបក្សភ្លើងទៀន ដែលកើតចេញពីគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់ លោក សម រង្ស៊ី ក្រោយការបោះឆ្នោតរៀបចំដោយអង្គការសហប្រជាជាតិឆ្នាំ១៩៩៣។
លោក សេង សារី ថ្លែងថា៖ «បើសិនជាយើងយកសុន្ទរកថានេះយកមកវិភាគ ពិចារណា យើងពិបាកសន្និដ្ឋានណាស់ ថាតើការប្រើប្រាស់ពាក្យថាភ្ជាប់ខ្លួន ឬក៏មានអ្នកនៅពីខាងក្រោយ សំដៅទៅលើ លោក សម រង្ស៊ី នៅពីខាងក្រោយ អីចឹង។ យើងត្រូវមើលនិយមន័យហ្នឹងទៀត ហើយយើងត្រូវមើលច្បាប់ ដែលមានចែងថាតើការភ្ជាប់ខ្លួនបែបណាដែលអាចចាត់ទុកថានៅពីខាងក្រោយជា Mastermind (មេគំនិត)?»។
បើតាម លោក សេង សារី សហគមន៍អន្តជាតិដើរតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងការសម្របសម្រួលជម្លោះរវាងភាគីគណបក្សដែលគ្មានអំណាចក្នុងដៃ និងគណបក្សដែលកំពុងដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីឱ្យពួកគេបញ្ចៀសនូវសារនយោបាយដែលធ្វើឱ្យមើលមុខគ្នាមិនចំ។
លោកថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹងអន្តរជាតិគួរតែពិចារណាទៅលើការឱ្យអ្នកនយោបាយខ្មែរឬក៏មានសំណើសុំអ្នកនយោបាយខ្មែរឱ្យផ្លាស់ប្តូវិធីសាស្ត្រ នៅក្នុងការធ្វើនយោបាយដើម្បីកំណត់លទ្ធផលនៃការធ្វើនយោបាយឱ្យវាចេញមក។ វាចៀសវាងជម្លោះបុគ្គល និងគំនុំបុគ្គលដែលកើតចេញពីការធ្វើនយោបាយ»។
គួរបញ្ជាក់ថា គណបក្សភ្លើងទៀន បានផ្អាកដំណើរការ ពេលមានការបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅឆ្នាំ ២០១២ ដែលក្រោយមកត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា រំលាយចោលនៅឆ្នាំ ២០១៧ ក្រោមការចោទប្រកាន់ថា គណបក្សដែលមានលោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា អតីតប្រធានគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សជាសហស្ថាបនិកនោះ មានគម្រោងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលរបស់ លោក ហ៊ុន សែន ដោយមានបរទេសនៅពីក្រោយ។
ក្រោយការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានជាងបួនឆ្នាំ គណបក្សភ្លើងទៀន បានវិលត្រឡប់មកវិញដើម្បីចូលរួមក្នុងសង្វៀននយោបាយសារជាថ្មី ហើយការវិលត្រឡប់មកវិញរបស់គណបក្សជំទាស់នេះ ដើម្បីប្រកួតប្រជែងនយោបាយជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់កាលពីខែមិថុនានោះ គឺជារឿងនឹកស្មានមិនដល់។ នេះបើតាមអ្នកតាមដាននយោបាយក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលបានលើកឡើងកន្លងមក។
អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា ប្រាប់វីអូអេថា គណបក្សរបស់លោកធ្វើសម្មភាពស្របទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជានិងច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ ដោយថាមិនមានឡើយការលូកដៃពីអ្នកខាងក្រៅ។
លោកថ្លែងថា៖ «ជាសរុបខ្លី មានន័យថាគណបក្សភ្លើងទៀនយើងធ្វើសកម្មភាពស្របច្បាប់ ហើយដោយខ្លួនយើងផ្ទាល់ ដោយមិនមាននរណាមកលូកលាន់ឬចង្អុលបង្ហាញអីទេ។ គឺយើងធ្វើសម្មភាពក្នុងក្របខណ្ឌច្បាប់ ដែលស្របទៅតាមច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ មេដឹកនាំនយោបាយ លោក សម រង្ស៊ី បានប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីកាលពីខែមេសាថា សំឡេងគាំទ្ររបស់គណបក្សភ្លើងទៀនក្នុងការបោះឆ្នោតថា្នក់ក្រោមជាតិកាលពីខែមិថុនានោះ នឹងអាចធ្វើឱ្យបរិយាកាសនយោបាយនៅកម្ពុជាប្រែប្រួល ហើយអំណោយផលឱ្យលោកបានវិលត្រឡប់ចូលប្រទេសកំណើតដែលលោកបានចាកចេញទៅប្រទេសបារាំងចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៥៕
