ជាងមួយសប្តាហ៍ក្រោយដកហូតសត្វតោមួយក្បាលដែលចិញ្ចឹមដោយជនជាតិចិនក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ បានបញ្ជាឲ្យប្រគល់សត្វតោនោះទៅម្ចាស់ដើមវិញ ហើយថែមទាំងអនុញ្ញាតឲ្យចិញ្ចឹមនៅផ្ទះទៀតផង។ ប៉ុន្តែម្ចាស់តោនោះ តម្រូវឲ្យធ្វើទ្រុងនិងរៀបចំឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាព និងបរិស្ថាននៃការរស់នៅរបស់សត្វព្រៃផងដែរ។ ការសម្រេចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីទទួលបានទាំងការរិះគន់ និងការអបអរសាទរ។
កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ វេលាម៉ោង១០កន្លះយប់ លោក ហ៊ុន សែន បានបង្ហោះសារនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកចំពោះករណីសត្វតោឈ្មោល ទម្ងន់ប្រមាណ៧០គីឡូក្រាម និងមានអាយុ១ឆ្នាំកន្លះនេះ។ លោកថា នេះជាករណីលើកលែងពិសេស ដោយសារជនជាតិចិននោះចិញ្ចឹមសត្វតោតាំងពីតូចមក។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានសរសេរសន្ទនាជាមួយអ្នកប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុកមួយចំនួន និងម្ចាស់តោដែលជាជនជាតិចិនផងដែរ។ លោកសរសេរថា លោកបានពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម និងបានឯកភាពគ្នាថា អនុញ្ញាតឲ្យម្ចាស់យកទៅចិញ្ចឹមវិញ ប៉ុន្តែក្នុងលក្ខខណ្ឌម្ចាស់ត្រូវធ្វើទ្រុងឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពទាំងមនុស្សក្នុងផ្ទះនិងអ្នករស់នៅជិតខាង។
លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានអរគុណចំពោះអ្នកដែលផ្តល់យោបល់មករូបលោកជាការ«អាណិតដល់សត្វតោ»។
អ្នកប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុកម្នាក់បានលើកជាសំណួរសួរលោក ហ៊ុន សែនថា ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិចិញ្ចឹមសត្វព្រៃ? លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ថា៖ «នេះជាករណីពិសេសដែលសត្វតោមួយនេះ គាត់ចិញ្ចឹមតាំងពីតូច ដែលយើងត្រូវយោគយល់»។
លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានឆ្លើយតបជាមួយម្ចាស់សត្វតោ ដែលមានឈ្មោះនៅលើហ្វេសប៊ុកថា Qi Xiao ដោយលោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់បន្ថែមថា សត្វតោនេះ «ប្រៀបដូចជាសមាជិកគ្រួសារទៅហើយ ទើបអនុញ្ញាតជាករណីពិសេសឲ្យលោកយកទៅចិញ្ចឹមវិញ»។
លោក Qi Xiao ដែលជាម្ចាស់តោបានបង្ហោះសារនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកដោយថ្លែងអំណរគុណដល់លោក ហ៊ុន សែន និងថ្នាក់ដឹកនាំ។
សត្វតោនេះត្រូវបានរាយការណ៍ថា ចង្កូមនិងក្រញ៉ាំរបស់វា ត្រូវបានដកចេញ។
កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមិថុនា អាជ្ញាធរបានចុះទៅរឹបអូសសត្វតោនេះ ដែលត្រូវបានចិញ្ចឹមដោយជនជាតិចិន នៅក្នុងផ្ទះវីឡាមួយកន្លែងកណ្តាលរាជធានីភ្នំពេញ ស្ថិតនៅលើផ្លូវ៣០៦ សង្កាត់បឹងកេងកង១ ខណ្ឌបឹងកេងកង ក្រោមកិច្ចសហការជាមួយព្រះរាជអាជ្ញារងនៃតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ និងអង្គការសម័ន្ធមិត្តសត្វព្រៃ(Wildlife Alliance)។
សត្វតោនេះត្រូវបានបញ្ជូនទៅដាក់នៅរមណីយដ្ឋានភ្នំតាម៉ៅ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម លោក វេង សាខុន បានបង្ហោះសារនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកកាលពីថ្ងៃអាទិត្យថា ការចុះរឹបអូសសត្វតោនោះ ធ្វើឡើងតាមបណ្តឹងរបស់អ្នកជិតខាងនិងអ្នកទេសចរបរទេស។ លោកបន្ថែមថាម្ចាស់តោត្រូវតម្រូវឲ្យ«មានកិច្ចសន្យាដែលមានបំពេញលក្ខខណ្ឌគ្រប់គ្រាន់ ទាក់ទងទៅនឹងបច្ចេកទេសនៃការចិញ្ចឹមដែលមានលក្ខណៈសមស្របតាមបទដ្ឋានបច្ចេកទេស បរិស្ថានរស់នៅនៃសត្វតោ និងប្រកបដោយសុវត្ថិភាពមិនឲ្យមានហានិភ័យដល់អ្នកថែរក្សានិងអ្នកជិតខាង»។
លោករដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម បានប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃចន្ទនេះថា ការសម្រេចឲ្យយកតោមកចិញ្ចឹមក្នុងផ្ទះនេះ «ជាការសណ្តោសប្រណី និងការយោគយល់»របស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធនឹងរៀបចំឲ្យបានសមរម្យសម្រាប់សត្វតោ និងកាត់បន្ថយហានិភ័យផងដែរ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ហើយព្រឹកនេះ គឺក្រុមហ៊ុនធានាថា រៀបចំទ្រុងដាក់ឲ្យបានល្អ ដើម្បីកាត់បន្ថយហានិភ័យដែលអាចមានគ្រោះកាចនៅពេលខាងមុខ ហើយនឹងសមស្របទៅតាមលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រនិងបរិស្ថាននៃសត្វតោនោះ ធ្វើម៉េចឲ្យវាសមស្រប ជៀសវាងយើងធ្វើទ្រុងដាក់ទណ្ឌកម្ម ទារុណកម្មចំពោះសត្វតោនោះ»។
ទាក់ទងនឹងថវិកាពិន័យពីជនជាតិចិនវិញ លោករដ្ឋមន្ត្រីឲ្យដឹងថា អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធមិនទាន់បានទទួលថវិកានៅឡើយទេ ដោយសារវាស្ថិតក្នុងការសម្រេចរបស់តុលាការ។ លោកបន្ថែមថា កាលពីកន្លងទៅ មានការសម្រេចឲ្យផាកពិន័យក្នុងតម្លៃ១ម៉ឺនដុល្លារតែប៉ុណ្ណោះ មិនមែន៣ម៉ឺនដុល្លារដូចការចុះផ្សាយព័ត៌មាននានានោះទេ។លោកបន្ថែមថា៖ «ប៉ុន្តែសួរមួយម៉ឺនដុល្លារនៅឯណា? គឺយើងអត់ទាន់ផាកពិន័យគេនៅឡើយទេ ដោយសារម្ចាស់ចិញ្ចឹមនោះ គឺមិនទាន់សុខចិត្ត ព្រោះរឿងនេះគឺជារឿងព្រះរាជអាជ្ញាដែលទទួលពាក្យបណ្តឹងពីប្រជាជននៅជិតខាងនោះ មុនឈានទៅដល់ការចាប់យកសត្វនេះទៅដាក់នៅសួនសត្វភ្នំតាម៉ៅ»។
លោក ញឹក រតនពេជ្រ ប្រធានឧទ្យានសួនសត្វនិងមជ្ឈមណ្ឌលសត្វព្រៃភ្នំតាម៉ៅប្រាប់វីអូអេថា សត្វតោត្រូវបាននាំយកទៅភ្នំពេញវិញ កាលពីព្រឹកថ្ងៃចន្ទ។ លោកបញ្ជាក់ថា សត្វតោនោះមានសុខភាពល្អធម្មតា។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកបានបដិសេធមិនអត្ថាធិប្បាយលើការសម្រេចរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំមានយល់ឃើញអី បើប្រគល់ជូន ប្រគល់ជូនវិញហើយ»។
លោក កែន សេរីរដ្ឋា នាយកប្រចាំប្រទេសនៃសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃ (Wildlife Conservation Society-WCS) ថ្លែងថា គួរមានការពិនិត្យលើគោលការណ៍ច្បាប់ ប្រសិនបើមានការអនុញ្ញាតឲ្យចិញ្ចឹម ហើយត្រូវពិនិត្យមើលអំពីជីវសាស្ត្រនិងអម្បូរកម្រនៃសត្វតោនោះ មុននឹងសម្រេចឲ្យយកមកចិញ្ចឹមជាលក្ខណៈគ្រួសារ។ លោកបន្ថែមសត្វ ក៏ដូចជាមនុស្ស ក៏មានសិទ្ធិដូចគ្នាដែរ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ហើយខ្ញុំក៏មិនដឹងថាគាត់យកមកហ្នឹង របៀបម៉េច? ហើយការចិញ្ចឹមរបស់គាត់នៅផ្ទះ[យ៉ាងម៉េច]? ប៉ុន្តែប្រហែលជាគាត់ធ្វើកិច្ចការនេះជាមួយនឹងរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ដើម្បីចិញ្ចឹមតាមលក្ខណៈបច្ចេកទេសទៅលើការកំណត់ទ្រង់ ឬការផ្គត់ផ្គង់អី ។ល។ហ្នឹង»។
លោកជំរុញឲ្យមានការទទួលខុសត្រូវអំពីសុវត្ថិភាព និងការគ្រប់គ្រងដែលមិនគំរាមកំហែងដល់មនុស្សទូទៅ។
លោកបន្ថែមថា៖ «ការចិញ្ចឹមសត្វព្រៃ វាត្រូវតែអនុវត្តទៅតាមច្បាប់ទម្លាប់អីអញ្ចឹងទៅ ហើយនិងគោលការណ៍បច្ចេកទេស។ល។ ហើយបើសិនជាយើងមិនមានលទ្ធភាពក្នុងការធ្វើកិច្ចការងារនេះទេ ទីមួយមិនត្រូវចិញ្ចឹមទេ ហើយទីពីរយើងគួរតែបរិច្ចាគអាហ្នឹងទៅខាងរដ្ឋបាលនៅភ្នំតាម៉ៅ ឬមួយក៏យកទៅឲ្យខាងសង្រោះសត្វព្រៃហ្នឹង អាហ្នឹងល្អជាង ខ្ញុំយល់អញ្ចឹង»។
លោក សាន់ ម៉ាឡា មន្ត្រីតស៊ូមតិនៃគម្រោងការពារព្រៃឈើនៃសមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) ថ្លែងថាការសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលត្រូវពឹងផ្អែកលើច្បាប់ ជាជាងដោយមនោសញ្ចេតនា។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំយល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែយកច្បាប់ជាគោល នៅក្នុងការអនុវត្ត មិនមែនជាការសម្រេចដោយប្រើប្រាស់នូវមនោសញ្ចេតនាឬមតិផ្ទាល់ខ្លួនទៅថ្លឹងថ្លែងនោះទេ ពីព្រោះករណីបែបនេះបើសិនជាកើតឡើងចំពោះពលរដ្ឋក្រីក្រ គ្មានលុយគ្មានអំណាច ប្រហែលជាពួកគាត់អាចរងនូវការចាត់វិធានការផ្សេងៗ»។
អ្នកស្រី Claire Baker-Munton មន្ត្រីផ្នែកទំនាក់ទំនងនៃអង្គការសម្ព័ន្ធមិត្តសត្វព្រៃដែលបានចូលរួមក្នុងប្រតិបត្តិការរឹបអូសសត្វតោនេះ បានបដិសេធមិនអត្ថាធិប្បាយនៅពេលនេះ។ ប៉ុន្តែក្រោយការរឹបអូសសត្វតោនេះ អង្គការបានពន្យល់ទៅសាធារណជនតាមរយៈវីដេអូមួយដែលលើកឡើងអំពីមូលហេតុដែលសត្វតោមិនអាចរក្សាទុកជាសត្វចិញ្ចឹមបាន។ ហ្វេសប៊ុករបស់អង្គការនោះឲ្យដឹងថា សត្វតោជាប្រភេទសត្វព្រៃ វាមិនអាចក្លាយជាសត្វស្រុកបានឡើយ បានន័យថាផ្ទះឯកជនមិនមែនជាកន្លែងសមរម្យសម្រាប់សត្វព្រៃឡើយ ហើយសត្វតោក៏អាចប្រែជាកាចសាហាវបានដែរ៕
