ក្រុមហ៊ុនបរទេសខ្លះប្រហែលពិនិត្យមើលឡើងវិញនូវបញ្ជីក្រុមហ៊ុនរបស់ខ្លួនដើម្បីធ្វើឲ្យប្រាកដថា មានគណនេយ្យត្រឹមត្រូវនៅពេលដែលពួករដ្ឋអាជ្ញាស៊ើបអង្កេតនាយកប្រតិបត្តិក្នុងក្រុមហ៊ុនវៀតណាមលើបទសង្ស័យពុករលួយ។ពួកសេដ្ឋវិទូទស្សន៍ទាយថា ក្រុមហ៊ុនបរទេសជាច្រើននឹងសរសើរការបង្ក្រាបនេះថា ជាជំហានឆ្ពោះទៅកាន់តម្លាភាព ភាពត្រឹមត្រូវក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មហើយនឹងភាពប្រសើរឡើងក្នុងការធ្វើជាដៃគូជាមួយក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុក។
លោក Song Seng Wun ជាសេដ្ឋវិទូនៅអង្គភាពធនាគារឯកជន CIMB ក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរីបាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំគិតថា រហូតមកទល់ពេលនេះការបោសសម្អាតអំពើពុករលួយហាក់ដូចជាទទួលបានការសាទរយ៉ាងខ្លាំង។ យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានការប្រឹងប្រែងបោសសម្អាតអំពើពុករលួយហើយនិងមានតម្លាភាពកាន់តែខ្លាំងឡើងនៅក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មដែលជាវិធីមួយធ្វើឲ្យប្រាកដថាមានការចម្រើនទៅមុខខ្លាំងឡើងដែរ»។
ទំនុកចិត្តបានកើនឡើងក្នុងចំណោមពួកអ្នកវិនិយោគទុនរោងចក្របរទេសដែលចូលចិត្តប្រទេសវៀតណាមចំពោះដីធ្លី និងពលកម្មមានតម្លៃថោកនោះ នឹងជួយលើកទឹកចិត្តសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូលរបស់ប្រទេសនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នេះ។
ការវិនិយោគទុនបរទេសជាគ្រឹះសម្រាប់ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) ចំនួន២០២ពាន់លានដុល្លាររបស់វៀតណាមដែលធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) រំពឹងថា នឹងរីកចម្រើន៦,៥ ភាគរយនៅឆ្នាំនេះ។
ការកាត់ទោសមន្ត្រីពុករលួយជាន់ខ្ពស់បានធ្វើឡើងភាគច្រើននៅវៀតណាមកាលពីឆ្នាំ២០១៧នៅពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋបានត្អូញត្អែរលាន់ឮកងរំពងអំពីការរំលោភនានាចាប់តាំងពីការទទួលសំណូករបស់ប៉ូលិសចរាចរណ៍ដល់កិច្ចព្រមព្រៀងប្រើដីធ្លីខុសច្បាប់។
តាមបណ្តាញព័ត៌មានក្នុងស្រុក VnExpress International បានប្រាប់ឲ្យដឹងថា កាលពីខែកញ្ញាឆ្នាំទៅ តុលាការមួយក្នុងទីក្រុងហាណូយបានកាត់ទោសប្រហារជីវិតអតីតប្រធានក្រុមហ៊ុនឧស្ម័ន និងប្រេងគឺក្រុមហ៊ុន PetroVietnam ដែលកាន់កាប់ដោយរដ្ឋនិងបានកាត់ទោសមន្ត្រីម្នាក់មកពីធនាគារ OceanBank ដែលមានទីតាំងក្នុងប្រទេសវៀតណាមឲ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិតចំពោះ «តួនាទីនៅក្នុងរឿងក្តីពុករលួយដែលមានទឹកប្រាក់រាប់លានដុល្លារដែលបានធ្វើឲ្យប្រទេសជាប់គាំង»។
បណ្តាញព័ត៌មានក្នុងស្រុកនោះបានប្រាប់ឲ្យដឹងថា លោក Nguyen Xuan Son ដែលបានបម្រើជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សានាយកបានទទួលទោសប្រហារជីវិតចំពោះការប្រើប្រាស់ប្រាក់មិនត្រឹមត្រូវចំនួន១៣លាន៦សែនដុល្លារមកពីធនាគារ។
នៅខែនេះ លោក Dinh La Thang អតីតសមាជិកការិយាល័យរបស់គណបក្សកុម្មុយនិស្តដែលជាគណបក្សកាន់អំណាចបានឡើងតុលាការជាមួយមន្ត្រី២១នាក់ផ្សេងទៀតមកពីក្រុមហ៊ុន PetroVietnam និងសាខារបស់ក្រុមហ៊ុនប្រេងនោះ។ លោកបានរងការចោទប្រកាន់ពីការធ្វើឲ្យខាតបង់ប្រាក់ប្រហែល៣៥លានដុល្លារ។
លោក Trinh Xuan Thanh អតីតប្រធានក្រុមហ៊ុន PetroVietnam Construction ប្រឈមការចោទប្រកាន់ក្នុងរឿងក្តីនេះពីការរំលោភបទបញ្ញត្តិការរៀបចំចាត់ចែងសេដ្ឋកិច្ចនិងការចាត់ចែងដីធ្លីមិនបានល្អ។ លោកបានធ្វើឲ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់ពីអន្តរជាតិកាលពីខែសីហានៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់ចោទប្រកាន់ពួកភ្នាក់ងារមកពីទីក្រុងហាណូយចាប់ជំរិតលោកនៅក្នុងទីក្រុងប៊ែរឡាំងនៅពេលដែលលោកស្វែងសុំសិទ្ធិជ្រកកោន។
ពួកអ្នកសង្កេតការនិយាយថា ការកាត់ទោសនេះជាផ្នែកមួយនៃយុទ្ធនាការដ៏ធំទូលាយរបស់លោក Nguyen Phu Trong អគ្គលេខាធិការគណបក្សកុម្មុយនិស្តប្រឆាំងនឹងនឹងអំពើពុករលួយ។
អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិដែលជាអង្គការមិនយកកម្រៃបានឲ្យចំណាត់ថ្នាក់ប្រទេសវៀតណាមលេខ១១៣ក្នុងចំណោមប្រទេសនិងតំបន់ចំនួន១៧៦ចំពោះឆ្នាំ២០១៦ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើពុករលួយ។ ក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ពាណិជ្ជកម្ម Gan Integrity ដែលមានទីតាំងក្នុងទីក្រុងញូវយ៉ក បាននិយាយយោងពីអំពើពុករលួយ ការជ្រៀតជ្រែកខាងនយោបាយហើយនិងការបង់ប្រាក់សម្រាប់ការសម្របសម្រួលទូទាំងឧស្សាហកម្មក្នុងប្រទេសវៀតណាម។
កាសែត VnExpress បានរាយការណ៍ថា នៅឆ្នាំដដែលនោះ រដ្ឋាភិបាលបានប្រាប់អង្គនីតិប្រតិបត្តិរបស់ខ្លួនថា មន្ត្រីជាច្រើនមិនបានយកចិត្តដាក់ភារៈកិច្ចរបស់ខ្លួនហើយមិនបានធ្វើទៅតាមបទដ្ឋានសីលធម៌និងគុណសម្បត្តិខាងនយោបាយទេ។
ពួកអ្នកជំនាញខាងពាណិជ្ជកម្មនិយាយថា «ក្រុមហ៊ុនដែលកាន់កាប់ដោយបរទេសអាចសើរើពិនិត្យមើលឡើងវិញនូវគុណវិបត្តិនិងគុណសម្បត្តិ ឬនីតិវិធីក្នុងការចាត់ចែងប្រាក់នៅពេលឥឡូវនេះដើម្បីធ្វើឲ្យប្រាកដថា ក្រុមហ៊ុនទាំងនោះអនុវត្តទៅតាមបទបញ្ញត្តិក្នុងករណីមានបុគ្គលិកមិនសប្បាយចិត្តណាទៅទាក់ទងពួកអាជ្ញាធរ»។
លោក Ralf Matthaes នាយកចាត់ចែងក្រុមហ៊ុនស្រាវជ្រាវ Infocus Mekong Research ដែលជាក្រុមហ៊ុនស្រាវជ្រាវទីផ្សារក្នុងទីក្រុងហូជីមិញបាននិយាយថា ក្រុមហ៊ុនប្រទេសលោកខាងលិចជាទូទៅធ្វើទៅតាមច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយដ៏តឹងរ៉ឹងរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសពេលនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម ទោះជាពួកអ្នកវិនិយោគទុនមកពីប្រទេសផ្សេងៗទៀតក្នុងតំបន់អាស៊ីអាចប្រើបទដ្ឋានផ្សេងៗទៀត។
ក្រុមហ៊ុន Ford Motor Co. and Intel ស្ថិតនៅក្នុងចំណោមក្រុមហ៊ុនបរទេសដ៏ល្បីល្បាញ។ ក៏ប៉ុន្តែ មូលធុនភាគច្រើនបានមកពីប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង សិង្ហបុរី ជប៉ុន និងកោះតៃវ៉ាន់។ រោងចក្រដែលប្រតិបត្តិការនៅបរទេសជាទូទៅផលិតទំនិញចាប់តាំងពីសម្លៀកបំពាក់រហូតដល់ទូរស័ព្ទ Smartphonesសម្រាប់ការនាំ ចេញ។ លោក Dustin Daugherty អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់ខាងការស៊ើបអង្កេតពាណិជ្ជកម្មឲ្យក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះ Dezan Shira & Associate ក្នុងទីក្រុងហូជីមិញបាននិយាយថា៖ «មានភាពផ្សេងៗគ្នានៅក្នុងប្រទេសខុសៗគ្នា។ និយាយទូទៅ ក្រុមហ៊ុនទាំងអស់នោះធ្វើទៅតាមការណែនាំ។ ពួកគេមានការព្រួយកង្វល់កាន់តែខ្លាំងឡើងអំពីការគោរពច្បាប់»។
តាមក្រសួងផែនការនិងវិនិយោគទុនបានប្រាប់ឲ្យដឹងថា ក្នុងឆ្នាំ២០១៧ ការវិនិ យោគទុនបរទេសដោយផ្ទាល់ដែលបានចុះបញ្ជីក្នុងប្រទេសវៀតណាមបានឡើងទៅដល់ ២៩,៦៨ពាន់លានដុល្លារនៅចុងឆ្នាំ២០១៧ដែលជាការកើនឡើងចំនួន៤៤ភាគរយក្នុងរយៈពេលដូចគ្នាបើប្រៀបធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០១៦។
ក្រុមហ៊ុនបរទេសនិងក្នុងស្រុក ជារឿយៗបានផលប្រយោជន៍ពីគ្នាទៅវិញទៅមកនៅពេលឥឡូវនេះជាជាងប្រកួតប្រជែងគ្នា។ ឧទាហរណ៍ ក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់ក្នុងស្រុកផ្តល់វត្ថុធាតុដើមដល់រោងចក្រដែលកាន់កាប់ដោយបរទេសឬផ្តល់ការគាំទ្រពីក្រោយ។ ក្រុមហ៊ុនឧស្ម័នរដ្ឋនិងក្រុមហ៊ុន OceanBank មិនបានប្រឈមការប្រកួតប្រជែងដោយផ្ទាល់ពីអ្នកវិនិយោគទុនបរទេសទេ។
ក៏ប៉ុន្តែ ក្រុមហ៊ុនស្អាតស្អំអាចមិនបានទទួលកិច្ចព្រមព្រៀងដីធ្លីឬការផ្គត់ផ្គង់ពីរដ្ឋាភិបាល ប្រសិនបើ ពួកគេប្រកួតជាមួយក្រុមពុករលួយដែលសុខចិត្តបង់ប្រាក់សំណូកនោះ។
លោក Carl Thayer ជាសាស្ត្រាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យ New South Wales ក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលីនិយាយថា នៅទីបញ្ចប់ បណ្តាក្រុមហ៊ុនរដ្ឋអាចប្រកួតប្រជែងនឹងក្រុមហ៊ុនបរទេស។ ការផ្លាស់ប្តូរនេះនឹងបង្កើនភាពត្រឹមត្រូវក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម។
លោកCarl Thayer និយាយទៀតថា៖ «ពួកមន្ត្រីវៀតណាមកំពុងព្យាយាមម្តងទៀតដើម្បីបន្តការខំប្រឹងប្រែងធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវការប្រតិបត្តិសហគ្រាសដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ ធ្វើឲ្យក្រុមហ៊ុនទាំងនោះក្លាយជាឯកជន ធ្វើឲ្យមានប្រសិទ្ធិ ភាពឡើង ដែលអាចឲ្យពួកគេអាចប្រកួតជាមួយក្រុមហ៊ុនបរទេសហើយនឹងរកស៊ីនៅបរទេស»។
លោក Thayer ដែលមានឯកទេសក្នុងកិច្ចការតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍បាននិយាយទៀតថា «អំពើពុករលួយហាក់ដូចជាមិនមានផលប៉ះពាល់ដល់លំហូរវិនិយោគ ទុនបរទេសទេ ក៏ប៉ុន្តែ វាប៉ះពាល់ដល់វៀតណាម»៕
ប្រែសម្រួលដោយជឹង ប៉ូជីន
