នាដំណាច់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០ នេះគោក្នុងក្រោលទាំងបីក្បាលជាកម្មសិទ្ធិរបស់លោក ឃុន វឿន បានងាប់ទាំងអស់។
កសិករវ័យ៤១ឆ្នាំ នៅឃុំញ៉ែងញ៉ង ស្រុកត្រាំកក់ខេត្តតាកែវ រូបនេះ លើកឡើងថា គឺជំងឺអុតក្ដាមនោះឯង ដែលបានសម្លាប់មេគោចំនួនពីរក្បាលដែលលោកចិញ្ចឹមអស់រយៈពេលបីឆ្នាំ និងកូនគោចំនួនមួយក្បាលអំឡុងការផ្ទុះឆ្លងនៃជំងឺនេះ នាខែវស្សាឆ្នាំទៅ។
លោក ឃុន វឿន ជាគ្រូបង្វឹកកីឡានៅអនុវិទ្យាល័យសំណាបផងដែរនោះ ប្រាប់វីអូអេថា៖ «កាលពីដំបូង វាចាប់ផ្តើមផ្ទុះឡើងនៅភូមិដទៃហ្នឹង ខ្ញុំក៏ឧស្សាហ៍ចាប់អារម្មណ៍មើលគោដែរ។ កាលណាដឹកចេញ យើងមើលសភាពគោ បើថាមិនស្រួល ហៅពេទ្យ។ ប៉ុន្តែថ្ងៃហ្នុងមួយដឹកចេញមកគោមានលក្ខណៈខុសប្លែក។ ដល់ថ្ងៃឈឺហ្នឹង វាស៊ីមួយម៉ាត់ពីរម៉ាត់វាឈប់ ។ សង្ស័យហៅពេទ្យមកចាក់ថ្នាំឲ្យ»។
កសិកររូបនេះបន្តថា គោរបស់លោកមានដំបៅមាត់និងពងបែកនៅក្រចកជើង។ បើទោះបីពេទ្យផ្តល់ថ្នាំឲ្យវាហើយក៏ដោយ គោមួយរបស់លោកងាប់ក្រោយឈឺបីថ្ងៃ។ លោកថា ធ្លាប់លឺអំពីជំងឺអុតក្តាមនេះ ក៏ប៉ុន្តែលោកពុំដឹងថា វាអាចសម្លាប់គោរបស់លោកយ៉ាងដូច្នេះទេ។
«អាជំងឺអុតក្តាមនេះ វាផ្ទុះតាំងពីខែ៧ ខែ៨មកនោះ។ ដោយសារភូមិខ្ញុំចាប់ផ្តើមផ្ទុះខ្លាំងអំឡុងខែ១២ហ្នឹង។ តែភូមិគេផ្សេងៗមុន មានឈឺមានងាប់អីច្រើនណាស់»។
លោក វេង សាខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្មរុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ប្រាប់វីអូអេថា រាប់ពីរដូវវស្សាឆ្នាំ២០២០មក សត្វគោប្រមាណ ៤២ម៉ឺនក្បាល នៅទូទាំងប្រទេស បានឈឺដោយសារជំងឺអុតក្តាម និងជាង ៥០០ ក្បាលទៀត ឈឺដោយជំងឺសារទឹក និងជំងឺបូសខ្យល់។
ក្នុងចំណោមសត្វពាហនៈដែលធ្លាក់ខ្លួនឈឺទាំងនោះ មាន ១.១៥៩ក្បាល ងាប់ដែលក្នុងនោះមាន ១.០៥៧ងាប់ ដោយសារជំងឺអុតក្ដាម ក្នុងនោះខេត្តមួយចំនួនដែលប៉ះពាល់ខ្លាំងមាន ដូចជាខេត្តកំពត សៀមរាប តាកែវ បន្ទាយមានជ័យ បាត់ដំបងជាដើម និងពិសេសតំបន់រងការលិចលង់។
លោក វេង សាខុន មានប្រសាសន៍ថា៖ «អុតក្តាមវាកើតដោយសារគ្រោះទឹកជំនន់ណា។ ដោយថាវាកើតសត្វល្អិតនៅលើស្មៅ ហើយគោស៊ីស្មៅវាឆ្លងជាពិសេស ពេលទឹកស្រកហ្នឹង»។
លោករដ្ឋមន្ត្រីបន្តថា៖ «យើងខ្វះអាថ្នំាហ្នឹងផង។ អាថ្នាំ វ៉ាក់សាំងរឿងអុតក្តាមហ្នឹង។ អីចឹងហើយបានយើងស្នើជាប្រញាប់ជូនដល់ប្រទេស ដែលជាជំនួយជាពិសេសប្រទេសចិន។ យើងបានរូតរះ។ ក៏ប៉ុន្តែមិនទាន់បញ្ជូនមកដល់យើងនៅឡើងទេ។ គេផ្តល់ឲ្យ ១០ម៉ឺនដូស សម្រាប់ទប់ទល់រឿងអុតក្តាម»។
ជំងឺអុតក្តាមជាជំងឺឆ្លងរាលដាលយ៉ាងលឿននិងធ្ងន់ធ្ងរមួយប្រភេទ ដែលកើតមានឡើងលើបសុសត្វ ជាពិសេសពពួកសត្វដែលមានក្រចក ដូចជាសត្វគោ ក្របីនិងជ្រូកជាដើម។ ជំងឺអុតក្តាមបង្កឡើងដោយវីរុស Aphthovirus ដែលធ្វើឲ្យសត្វគ្រុនក្តៅមានពងបែកនៅលើអណ្តាត មាត់ និងគល់ក្រចកជើង។ នេះបើយោងតាមអង្គការពិភពលោកដើម្បីសុខភាពសត្វ (World Organisation for Animal Health)។
ប្រភពដដែលបន្តថា ជំងឺនេះកម្រនឹងបណ្តាលឲ្យសត្វពេញវ័យស្លាប់ណាស់ ប៉ុន្តែអាចមានអត្រាស្លាប់ខ្ពស់ចំពោះកូនបសុសត្វ។
ក្រសួងពុំទាន់សរុបរបាយការណ៍អំពីចំនួនទឹកប្រាក់ដែលខាតបង់សត្វស្លាប់នោះទេ បើតាមលោក វេងសាខុន រដ្ឋមន្ត្រីនៃក្រសួងកសិកម្ម ដែលបានប្រាប់វីអូអេ នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទនេះ ដោយសារក្រសួងកំពុងធ្វើការងារស្តារការខូចខាតពាក់ព័ន្ធនឹងកសិកម្មស្រូវដ៏សន្ធឹកកាលពីឆ្នាំទៅ។
លោកថា មានតែផ្តាំទៅប្រជាពលរដ្ឋថាព្យាយាមរក្សាអនាម័យក្នុងក្រោលគោនិងកប់គោដែលងាប់ហើយកុំលក់ចេញ។
លោក វេង សាខុន មានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងមិនអាចឲ្យលក់បានទេ។ ត្រូវតែកប់ចោលតែម្តង ព្រោះខ្លាចវាមានបញ្ហាដល់សុខភាពរបស់មនុស្ស។ វាអាចឆ្លងជំងឺអាហ្នឹងជាប្រភេទមួយ វាហៅថាគ្រុន វាអាចឆ្លងមកមនុស្ស ដូច្នេះត្រូវតែមានវិធានការនិងទប់ស្កាត់ យើងមិនយកសត្វឈឺ មកហូបបាន»។
លោក ប៊ុត សំអាន វ័យ ៦៨ឆ្នាំ ជាបសុពេទ្យនៅខេត្តតាកែវ បានឱ្យដឹងថា ការឆ្លងរីករាលដាលនៅឃុំរបស់លោក បានស្រាកស្រាន្តខ្លះ ប៉ុន្តែលោកឃើញសត្វគោងាប់ច្រើនក្នុងសហគមន៍របស់លោក។
«វាអត់មានឆ្លងទៅទៀតទេ។ អើ...វានៅសល់តិចតួច។ មួយពីរៗ តិចតួច។ អើ...វាងាប់ច្រើនដែរអ្នកគ្រូ។ ងាប់កូន ងាប់សត្វធំ អាកូនតូចក្រោម៣ខែចុះងាប់ច្រើនដែរអ្នកគ្រូ។ នេះបើតាមការពិតមួយភូមិអស់២០ អស់ ១៥ អស់២៥ភូមិខ្លះតិច ភូមិខ្លះច្រើន»។
បសុពេទ្យរូបនេះថ្លែងថា ប្រជាជនភ័យបារម្ភនិងលក់គោចេញអស់ជាច្រើន ក្នុងអំឡុងពេលជំងឺអុតក្តាមនោះផ្ទុះឡើង។
ទោះជាយ៉ាងណាលោក ឃុន វឿន ដែលចិញ្ចឹមគោជាង ១០ឆ្នាំហើយ នោះបានឲ្យដឹងថាលោក «ខាតធំ»។
ក្រោយលោកចំណាយអស់លុយប្រមាណ ៥ម៉ឺនរៀល លើថ្លៃសេវាព្យាបាលរួចហើយ លោកក៏ប្រញាប់លក់គោផ្សេងទៀតនិងគោដែលងាប់អស់ពីក្រោលក្នុងតម្លៃ ៤លានរៀល ក្នុងគោមួយក្បាល។ ប្រសិនគោមានសុខភាពល្អធម្មតាលោកថា លោកអាចលក់បាន ១០លានរៀល ក្នុងគោមួយក្បាល។
លុយដែលលោកបានពីការលក់គោលោក ឃុន វឿន ថា លោកសន្សំទុកនឹងផ្សំជាមួយការខ្ចីបុលតិចតួចបន្ថែម នៅពេលលោកទិញគោម្តងទៀត។
«បើមិនលក់មានតែកប់ចោល។ អញ្ចឹងវាស្តាយដែរ។ បើកលក់ បានតិចតួចសម្រាប់ជាដើមទុន ទុកទិញថ្ងៃក្រោយ។ កាលៈទេសៈយើងវាអត់លុយ។ គោឥលូវវាថ្លៃដែរ គោដែលយើងអាចចិញ្ចឹមកើតមេមួយ ប្រហែល ៥ ឬ៦លាន»។
កសិកររូបនេះបន្តថា៖ «ប្រហែលជា[ថ្ងៃ] ខាងមុខប្រហែលជាខ្ចីបើអត់ខ្ចី អត់អីចិញ្ចឹមគោ។ កាលណា យើងនៅស្រែ យើងមិនចិញ្ចឹមគោ វាស្តាយយើងមិនដឹងធ្វើអីបន្ទាប់ពីការងារគ្រូបង្រៀន។ យើងមានតែស្រែមានតែគោ មានអីហ្នឹងហើយអាពាក្យខ្មែរហៅថា ភ្លេចភ្នែកវាបានធ្លាក់កូនមកមួយហ្នឹងណា»។
ទោះបីជាលោក ឃុន វឿន និយាយថា លោកនិងអ្នកភូមិដទៃទៀតលែងចិញ្ចឹមគោ ដើម្បីប្រើវាភ្ជួររាស់ទៀតក៏ដោយ អ្នកភូមិលោកនៅបន្តចិញ្ចឹមគោដើម្បីទុកកូនគោធ្វើពូជនិងលក់ដូរតែប៉ុណ្ណោះ៕
