កំណត់និពន្ធ៖ កាលពីចុងខែកញ្ញាកន្លងទៅ លោកស្រី Rhona Smith អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជាបានថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទប្រចាំឆ្នាំនៅក្រុងហ្សឺណែវអំពីឱនភាពនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លោកស្រី Rhona Smith បានក៏បញ្ជាក់ពីបន្ថែមថា ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការក្នុងគាបសង្កត់លើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនិងតាក់តែងច្បាប់ដោយការខ្វះការពិគ្រោះយោបល់ជាដើម។ នៅសប្ដាហ៍នេះ លោកស្រីបានបំពេញទស្សនកិច្ចជាផ្លូវការលើកទី៣ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការស្វែងយល់បន្ថែមទៀតលើការវិវត្តថ្មីៗក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លោក នៅ វណ្ណារិន នៃ VOA បានជួបសម្ភាសន៍ផ្ទាល់ជាមួយលោកស្រី Rhona Smith លើដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រីនេះ។
VOA៖ បាទ! ជម្រាបសួរលោកស្រី Rhona Smith។ តើលោកស្រីអាចប្រាប់ខ្លះៗបានទេអំពីដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រីមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា?
Rhona៖ បេសកកម្មរបស់យើងគឺគ្រាន់តែជា ក្រុមប្រឹក្សាការពារផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សមួយ។ គោលបំណងរបស់យើងគឺជួបជាមួយនឹងភាគីពាក់ព័ន្ធ ក៏ដូចជា ក្រសួងនានា ដើម្បីប្រមូលព័ត៌មាននិងរៀបចំជារបាយការណ៍សម្រាប់ខែកញ្ញាឆ្នាំក្រោយទៅកាន់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ។
VOA៖ ដូចនេះផ្អែកលើដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រី ខ្ញុំបានដឹងថា អ្នកស្រីបានជួបជាមួយនឹងជនជាន់ខ្ពស់នានា ដូចជាអនុប្រធានគណបក្សប្រឆាំងលោក គឹម សុខា និងប្រធានផ្នែកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស របស់រដ្ឋាភិបាល។ ដូច្នេះ តើអ្នកស្រីបានយល់ដឹងអ្វីខ្លះ ហើយអ្នកស្រីគិតយ៉ាងដូចម្តេចដែរ ចំពោះការវិវត្តចុងក្រោយនៃស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស ក៏ដូចជា ដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា?
Rhona៖ ខ្ញុំបានជួបជាមួយនឹងអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធនានាទៅលើបញ្ហានេះ ហើយខ្ញុំនឹងបន្តការជួបពិភាក្សាតទៅមុខទៀតនាសប្តាហ៍ក្រោយ ដើម្បីប្រមូលព័ត៌មានអំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ ខ្ញុំគិតថា ទស្សនកិច្ចនាពេលបច្ចុប្បន្នរបស់ខ្ញុំពាក់ព័ន្ធច្រើនជាមួយនឹងរបាយការណ៍សិទ្ធិមនុស្សរបស់ខ្ញុំ កាលពីពីរសប្តាហ៍មុននៅក្រុងហ្សឺណែវ។
VOA៖ ដូច្នេះ តើមានអ្វីប្រែប្រួលដែរឬទេ?
Rhona៖ ក្នុងអំឡុងពេល២សប្តាហ៍ចុងក្រោយនេះ ខ្ញុំគិតថា មានភស្តុតាងបន្ថែមទៀត ដែលថាស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នាពេលបច្ចុប្បន្ន។
VOA៖ តើអ្នកស្រីអាចបកស្រាយបន្ថែមពីស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរពាក់ព័ន្ធនឹងសិទ្ធិមនុស្សនេះបានដែរ ឬទេ?
Rhona៖ ស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរនោះគឺសំដៅទៅលើការការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
VOA៖ តើអ្វីទៅជាការព្រួយបារម្ភចម្បងរបស់អ្នកស្រីអំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន?
Rhona៖ ខ្ញុំគិតថា ការព្រួយបារម្ភ ដែលខ្ញុំបានបកស្រាយនៅក្រុងហ្សឺណែវ គឺថា កាលពីពីរសប្តាហ៍មុន ខ្ញុំបានធ្វើរបាយការណ៍ទៅកាន់ក្រុមប្រឹក្សាអំពីស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន និងផ្តល់ព័ត៌មានថ្មីៗទៅលើព្រឹត្តិការណ៍នានានៅកម្ពុជា ចាប់តាំងពីរបាយការណ៍របស់ខ្ញុំ ដែលចុះផ្សាយកាលពីខែឧសភានោះ។
VOA៖ ដូចនេះ ផ្អែកលើបទពិសោធន៍របស់អ្នកស្រី តើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានធ្វើតាមការណែនាំឬដំបូន្មានពីក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិដែរឬទេ?
Rhona៖ រដ្ឋាភិបាលបានទទួលយកនូវការណែនាំមួយចំនួន ដែលបានធ្វើឡើងដោយក្រុមប្រឹក្សា។ ហើយរដ្ឋាភិបាលកំពុងតែធ្វើការលើផែនការមួយក្នុងការសម្របតាមការណែនាំនោះ មុនពេលយើងដាក់បញ្ជូននូវរបាយការណ៍សង្កេតការណ៍ថ្មីមួយទៀត។
VOA៖ ដូចដែលអ្នកស្រី ក៏ដូចជា អ្នកដទៃទៀត ដឹងហើយថា ឥឡូវនេះស្ថានភាពនយោបាយនៅកម្ពុជា កំពុងតែចុះដុនដាប ប្រធានគណបក្សជំទាស់ លោក សម រង្ស៊ី កំពុងនិរទេសខ្លួន ហើយប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ កំពុងតែស្នាក់នៅតែក្នុងទីស្នាក់ការគណបក្សអស់រយៈពេលរាប់ខែមកនេះ។ តើអ្នកស្រីមានដំណោះស្រាយ ឬការណែនាំណាមួយនៅក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហារវាងគណបក្សធំៗទាំងពីរនៅកម្ពុជា ឬទេ?
Rhona៖ ខ្ញុំគិតថា វាមានសារៈសំខាន់ក្នុងការយល់ដឹងថា គណបក្សនយោបាយទាំងពីរមានការខ្វែងគំនិតគ្នាទៅលើបញ្ហាផ្សេងៗចំពោះការបោះឆ្នោតនាអាណត្តិមុន។ ដូចនេះ គណបក្សទាំងពីរដែលជាប់ឆ្នោតពីពលរដ្ឋកម្ពុជាមានតួនាទីក្នុងការចែករំលែក និងដឹកនាំ។ ខ្ញុំគិតថា វាជាការប្រសើរបើមានចន្លោះសម្រាប់គណបក្សទាំងពីរសហការគ្នាក្នុងការដឹកនាំប្រទេសដើម្បីប្រជាជនដែលបានបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងពួកគេ ក៏ដូចជាលើកកម្ពស់ស្ថានភាពនយោបាយ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេស។
VOA៖ ពាក់ព័ន្ធនឹងស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា យើងបានឃើញថា កាលពីថ្ងៃច័ន្ទសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្សម្នាក់ត្រូវបានរងការវាយដំអំឡុងពេលធ្វើការដើរក្បូនប្រារព្ធខួបលើកទី៣១ នៃទិវាលំនៅស្ថានពិភពលោក។ ហើយយើងក៏បានឃើញថា អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សបួននាក់ផ្សេងទៀតឥឡូវនេះកំពុងជាប់ពន្ធនាគារពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយ។ តើអ្នកស្រីអាចបកស្រាយបានទេ លើបញ្ហានេះ? តើអ្នកស្រី ក៏ដូចជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលដទៃទៀតគួរធ្វើដូចម្តេចដែរ?
Rhona៖ ខ្ញុំគិតថា សង្គមស៊ីវិល និងក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សមានសិទ្ធិយ៉ាងច្បាស់នៅក្នុងការដឹកនាំការពារនិងលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ ហើយខ្ញុំគិតថា ពួកគេបានកំពុងធ្វើដូចនេះអស់រយៈពេលម្ភៃឆ្នាំមកនេះ។ នេះជាភស្តុតាងបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់មួយពីការចូលរួមផ្នែកគាំពារសិទ្ធិមនុស្សដោយអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលមានភាពសកម្មយ៉ាងខ្លាំងនៅកម្ពុជា។ ភាពរស់រវើកនិងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនៃអង្គការសង្គមស៊ីវិលគឺជា ចំណុចផ្តោតចម្បងនៅក្នុងប្រទេសនេះ។ ហើយពាក់ព័ន្ធនឹងស្ថានភាពនាពេលបច្ចុប្បន្នដែលលោកបានលើកឡើង ខ្ញុំគិតថា វាជាបញ្ហាមួយ នៅពេលដែលមានការឃុំខ្លួនពួកគេសម្រាប់រយៈពេលវែងមួយសម្រាប់ទាំងការចោទប្រកាន់ និងដំណើរតុលាការ។ ហើយមិនទាន់មានភស្តុតាងណាមួយច្បាស់លាស់ពីលើការចោទប្រកាន់ទៅលើពួកគាត់ ក៏ដូចជា រឿងក្តីដែលអាចយកមកកាត់ទោស ឬផ្តន្ទាទោសទៅលើពួកគាត់។ ដូចនេះ នៅពេលដែលជនណាម្នាក់បានប្រឈមនូវការចាប់ខ្លួន គឺត្រូវមានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីគាំទ្រការចោទប្រកាន់ ដើម្បីកំណត់ថា មានទោសទណ្ឌ ឬអត់នោះ។ ហើយខ្ញុំគិតថា ច្បាស់ណាស់គឺ ត្រូវមានសិទ្ធិសេរីភាពនៅក្នុងការប្រមូលផ្តុំអហិង្សា ដូចដែលបានចែងនៅក្នុងច្បាប់របស់កម្ពុជា។ ខ្ញុំគិតថា វាជាកាតព្វកិច្ចផ្លូវច្បាប់យ៉ាងច្បាស់មួយសម្រាប់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ដែលមិនត្រូវប្រើប្រាស់កម្លាំង លុះត្រាតែករណីនោះជាករណីចាំបាច់ខ្លាំង និងសមស្រប។ លើសពីនេះទៀត អាជ្ញាធរគួរតែត្រូវបានដាក់ពង្រាយ និងជួយសម្រួលដល់រាល់បាតុកម្មស្របច្បាប់នៅកម្ពុជា។
VOA៖ អរគុណណាស់សម្រាប់ការចំណាយពេលផ្តល់សម្ភាសន៍ជាមួយយើងខ្ញុំ។
Rhona៖ ចាស! សូមអរគុណ៕
