នីតិវិធីថ្មីមួយត្រូវបានគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) អនុម័តនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ ទាក់ទងនឹងការផ្តល់លទ្ធផលនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោតបឋមដល់ភ្នាក់ងារសង្កេតការណ៍របស់គណបក្សនយោបាយនៅតាមឃុំសង្កាត់ ដោយតម្រូវឲ្យពួកគេទៅយកលទ្ធផលនៅគណៈកម្មាធិការឃុំសង្កាត់រៀបចំការបោះឆ្នោត មិនមែននៅកន្លែងរាប់សន្លឹកឆ្នោតដោយផ្ទាល់ឡើយ។
សកម្មជនគណបក្សនយោបាយមួយចំនួន និងអ្នកធ្វើការលើការបោះឆ្នោត បានរិះគន់ការកែប្រែនីតិវិធីនេះ ដោយអ្នកខ្លះ បារម្ភអំពីការកែប្រែលទ្ធផលបោះឆ្នោត ហើយអះអាងថា ការផ្តល់លទ្ធផលនៅកន្លែងបោះឆ្នោតដោយផ្ទាល់ បង្ហាញសុចរិតភាពនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោតសម្រាប់គណបក្សនយោបាយ។
គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) បានអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីស្តីពីបទបញ្ជា និងនីតិវិធីសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ អាណត្តិទី៥ ឆ្នាំ២០២២។ នេះ បើតាមលោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យរបស់ស្ថាប័នបោះឆ្នោត។
នៅក្នុងសេចក្តីព្រាងដែលវីអូអេទទួលបានប្រការមួយចំនួនត្រូវលុបចោល និងកែប្រែ ដែលបណ្តាលឲ្យមានខ្វែងគំនិតគ្នាពីក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលតាមដានដំណើរការបោះឆ្នោត និងគណបក្សមួយចំនួន ទាក់ទិនការបិទផ្សាយកំណត់ហេតុនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោតជាសាធារណៈ និងការចែកជូនកំណត់ហេតុនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោតជូនភ្នាក់ងារគណបក្សនយោបាយដែលមានវត្តមាននៅក្នុងបន្ទប់រាប់សន្លឹកឆ្នោត។
អ្នកនាំពាក្យគ.ជ.ប . លោក ហង្ស ពុទ្ធា ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា ការកែប្រែនីតិវិធីមួយចំនួននេះ គឺដើម្បីកុំឲ្យមានការយកលទ្ធផលមកយឺតពេលសម្រាប់គ.ជ.ប. ក្នុងការរៀបចំលទ្ធផលបឋម និងចៀសវាងការចម្លងតួលេខខុសក្នុងការចែកទៅគណបក្សដែលបានចូលរួមតាមការិយាល័យនីមួយៗ។ លោកបន្តថា គណបក្សនីមួយៗ អាចទៅយកលទ្ធផលរាប់សន្លឹកឆ្នោតតាមការិយាល័យនីមួយៗ នៅគណៈកម្មាធិការឃុំសង្កាត់រៀបចំការបោះឆ្នោតជំនួសវិញ ដោយមានកំណត់ហេតុរួមគ្នា និងមានចុះហត្ថលេខាពីគ្រប់ភាគីទាំងអស់។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា ថ្លែងថា៖ «គណបក្សនយោបាយ អាចទទួលយក Copy [ច្បាប់ចម្លង] និង Scan [ថតចម្លង] ទាំងស្រុងតែម្តងមិនបាច់ត្រូវការកត់ចម្លងដែលអាចនឹងមានហានិភ័យ ដូចជាការចម្លងខុសអីជាដើម។ អ៊ីចឹងការចែកផ្សាយនៅតែដដែល ហើយការបិទទម្រង់១១០២ នៅតាមការិយាល័យនៅតែបិទដដែលទេ។ អ៊ីចឹងបើសិនជាបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ ឬគណបក្សនយោបាយលោកចង់ទទួលបាន លោកអាចយកទូរស័ព្ទ Smart phone ថតនូវទម្រង់១១០២ស្តីពីលទ្ធផលនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោតហ្នឹងនៅតាមការិយាល័យក៏បានដែរ»។
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល លោក កន សាវាង្ស ប្រាប់វីអូអេថា គ.ជ.ប. គួរតែរក្សា និងបន្តអនុវត្តតាមនីតិវិធីនៃការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២០១៧ ដែលជាចំណុចមួយដ៏ល្អ សម្រាប់គ្រប់ភាគីគណបក្សនយោបាយអាចទទួលយកបានបើទោះបីជាការបោះឆ្នោត នៅមិនទាន់ឈានដល់កម្រិតស្តង់ដារអន្តរជាតិក៏ដោយ។លោកបន្តថា ការរក្សានីតិវិធីទាំងនោះ គឺដើម្បីបញ្ជាក់ពីភាពស្មោះត្រង់របស់គ.ជ.ប. ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋដែលជាម្ចាស់ឆ្នោត និងបង្កភាពងាយស្រួលដល់គណបក្សនយោបាយ ដើម្បីតវ៉ាពីលទ្ធផលដែលគិតថា មានភាពមិនប្រក្រតីណាមួយកើតឡើង។
លោកថ្លែងថា៖ «ការដែលប្រកាសជាសាធារណៈនេះ លទ្ធផលនៅក្នុងការរាប់[សន្លឹកឆ្នោត] មានការបិទផ្សាយនៅមុខការិយាល័យ [បោះឆ្នោត] និងការចែកជូនគណបក្សនយោបាយនេះ វាបានបង្ហាញសុចរិតភាពមួយ ឬក៏បង្ហាញតម្លាភាពជូនដល់សាធារណជន និងបំបាត់នូវការព្រួយបារម្ភ ឬក៏ការសង្ស័យចំណុចណាមួយ ជាមួយលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត»។
លោកបន្ថែមថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំខ្ញុំអត់ទាន់ថា បានល្អទេ បើសិនជាការបញ្ជូនលទ្ធផលហ្នឹងទៅដល់ឃុំ ពីព្រោះកាលណាបញ្ជូនទៅដល់ឃុំ វាត្រូវការឆ្លងកាត់ច្រើន ហើយមិនដឹងថា ការបែងចែកហ្នឹងយ៉ាងម៉េចទៀត ពីព្រោះជាធម្មតាលទ្ធផលហ្នឹង គឺជាការគ្រប់គ្រងនៅការិយាល័យ។ បើសិនលទ្ធផលនេះ បានកើតចេញពីការិយាល័យអាហ្នឹងវាប្រសើរពីព្រោះ នៅមូលដ្ឋានស្រាប់។ ការប្រកាសហ្នឹងមានការចូលរួមពីគណបក្សនយោបាយផ្សេងៗទៀត។ វាចៀសវាងការឆ្លងដំណាក់កាល។ ខ្ញុំសូមលើកទឹកចិត្តធ្វើម៉េចឲ្យការផ្តល់ហ្នឹងនៅការិយាល័យបោះឆ្នោត»។
ទាក់ទិនការកែប្រែ ឬលុបចោលប្រការ និងនីតិវីធីនៃការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន និងគណបក្សកម្ពុជានិយម បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយ ដោយទាមទារឱ្យស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោត គ.ជ.ប. រក្សាទុកនូវប្រការមួយចំនួន ដែលរួមមានប្រការ៩.៣.១.៩ ប្រការ១០.៤.៣.១ ប្រការ១០.៤.៣.២ ប្រការ១០.៤.៤ ប្រការ១០.៤.៥ ប្រការ១០.៤.៥.២ និងប្រការ១០.៤.៦.៣ខណៈប្រការទាំងនេះ ត្រូវបានគូសបន្ទាត់លុបចោលនៅក្នុងសេចក្តីព្រាងរបស់គ.ជ.ប. ដែលមានកម្រាសជាង៤៧៣ទំព័រ។
ហើយប្រការ១០.៤.៥ ក្នុងចំណោមប្រការដែលគណបក្សទាំង២ស្នើឲ្យគ.ជ.ប. រក្សាទុក បានកំណត់ថា៖ «ប្រធានគណៈកម្មការការិយាល័យរាប់សន្លឹកឆ្នោត(គ.ក.រ.) ត្រូវចាត់ចែងសមាជិកទី២ឲ្យបិទផ្សាយកំណត់ហេតុនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោត(ទ.១១០២) ០១ច្បាប់ ជាសាធារណៈនៅត្រង់ច្រកចូលទីតាំងការិយាល័យបោះឆ្នោត និងរាប់សន្លឹកឆ្នោតរហូតដល់ថ្ងៃប្រកាសលទ្ធផលបោះឆ្នោតជាផ្លូវការ ព្រមទាំងចែកជូនភ្នាក់ងារគណបក្សនយោបាយដែលមានវត្តមាន»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់គណបក្សទាំង២ ដែលចុះថ្ងៃទី៣០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ បញ្ជាក់ថា ការទាមទារឲ្យគ.ជ.ប. រក្សាទុកប្រការមួយចំនួននោះ គឺដើម្បីបង្ហាញអំពីការព្យាយាមធានាឲ្យការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ស្របពេលគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ទទួលបានការទុកចិត្តពីសំណាក់គណបក្សនយោបាយ និងអ្នកបោះឆ្នោត និងបញ្ចៀសការជាប់គាំងនយោបាយ។
លោក យី សីហា មន្ត្រីទទួលកិច្ចការបោះឆ្នោត និងជាស្ថាបនិកម្នាក់នៃគណបក្សកម្ពុជានិយម បានស្នើឲ្យគ.ជ.ប .រក្សាប្រការ និងនីតិវិធីទាំងនោះ ដើម្បីធានាការទុកចិត្តលើសន្លឹកឆ្នោតពីភ្នាក់ងារសង្កេតការណ៍របស់គណបក្ស។ លោកបន្ថែមថា ការសម្រេចរបស់ស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតនឹងធ្វើឲ្យបាត់បង់ទំនុកចិត្តរបស់ម្ចាស់ឆ្នោតខណៈការតវ៉ាអំពីលទ្ធផលណាមួយ អាចនឹងមានភាពស្មុគស្មាញ និងពិបាក។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «បើសិនជាគ.ជ.ប. មានការដកហូតនូវចំណុចហ្នឹង វាពិតជាមានការប៉ះពាល់ទៅដល់ការស្វែងយល់អំពីលទ្ធផល ហើយយើងពិបាកក្នុងការធ្វើការតវ៉ា មានន័យថា យើងត្រូវការពេលវេលាក្នុងការស្វែងយល់ ស្វែងរកអំពីកំហុសឆ្គងតវ៉ាឲ្យទាន់ពេលវេលា»។
លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖ «ពីព្រោះលទ្ធផលយើងមិនអាចទទួលបានច្បាស់លាស់ ព្រោះលទ្ធផលហ្នឹងគ្រប់គ្រងដោយគ.ជ.ប. តែឯង។ ហើយដល់ពេលអ៊ីចឹងទេ គ.ជ.ប. ទៀតសោត ដូចបងបានលើកឡើងខាងដើមមិញអ៊ីចឹង គឺគ.ជ.ប. ដែលមានសមាសភាពភាគច្រើនមកពីគណបក្សកាន់អំណាច»។
ស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោត ត្រូវបានរិះគន់ដោយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិថា មិនទាន់បានបំពេញការងាររៀបចំការបោះឆ្នោតឲ្យបានត្រឹមត្រូវ សេរី និងយុត្តិធម៌។គណបក្សប្រឆាំងក៏រិះគន់ថា ថ្នាក់ដឹកនាំស្ថាប័នមួយនេះ ដឹកនាំមានមនុស្សដែលមានអតីតភាពជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាផងដែរ។
លោក ឡឹក សុធារ អ្នកនាំពាក្យរបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ប្រាប់វីអូអេថា គណបក្សនៅតែទាមទារឲ្យគ.ជ.ប. រក្សាទុកនីតិវិធីមួយចំនួននោះដដែល ដើម្បីកុំឲ្យម្ចាស់ឆ្នោត និងគណបក្សដែលបានចូលរួមប្រកួត ប្រជែងការបោះឆ្នោត បាត់បង់ទំនុកចិត្តចំពោះលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត និងមានការសង្ស័យច្រើនលើគ.ជ.ប.។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ការតវ៉ាសូមឲ្យមានការផ្ទៀងផ្ទាត់នោះ ពិតជាពិបាកហើយ ពីព្រោះយើងមិនមានឯកសារនៅក្នុងដៃ ហើយយើងយោងទៅលើឯកសារតែមួយសន្លឹកគត់ដែលគ.ជ.ប. ថា នឹងupload [បញ្ចូល] ទៅក្នុងប្រព័ន្ធទិន្នន័យរបស់ខ្លួន។ អ៊ីចឹងវាជាការលំបាកសម្រាប់គណបក្សនយោបាយក្នុងការផ្ទៀងផ្ទាត់ ហើយបើយើងតវ៉ាមិនដឹងតវ៉ារឿងអីដែរ ពីព្រោះថា យើងគ្មានអ្វីផ្ទៀងផ្ទាត់ផងនោះ»។
ដោយឡែកកញ្ញា ស៊ិន ចាន់ពៅរ៉ូហ្សេត អតីតចៅសង្កាត់អូរចារក្នុងខេត្តបាត់ដំបង និងបានចូលរួមជាមួយគណបក្សភ្លើងទៀនកាលពីពេលថ្មីនេះ ក៏ទាមទារឲ្យស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោត គ.ជ.ប. រក្សានូវចំណុចទាំងអស់នោះផងដែរ។ កញ្ញាបន្តថាប្រសិនបើមានការលុបចោលបែបនេះ គឺលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតមិនមានន័យអ្វីនោះទេ ហើយគណបក្សភ្លើងទៀន អាចនឹងមិនចូលរួមការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នៅពេលខាងមុខ។
ផ្សាយផ្ទាល់តាមរយៈហ្វេសប៊ុកផ្ទាល់របស់កញ្ញា កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១កញ្ញា រ៉ូហ្សេតថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា ការពង្រាងច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតខាងមុខហ្នឹង គឺមានភាពមិនប្រក្រតី ដែលយើងមកពីគណបក្សនយោបាយ គឺមិនអាចទទួលយកបានទេ ពីព្រោះវាសឹងតែថា ផ្លាស់ប្តូរទាំងស្រុងតែម្តង .... ធ្លាប់តែពេលថ្ងៃបោះឆ្នោត គឺយើងដាក់ភ្នាក់ងារសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតទៅហើយពេលដែលរាប់សន្លឹកឆ្នោតរួច គឺយើងទទួលបានកំណត់ហេតុលទ្ធផលបណ្តោះអាសន្ន គឺសម្រាប់ជូនទៅភ្នាក់ងារ ដើម្បីឲ្យភ្នាក់ងារគណបក្សហ្នឹងយកមកឲ្យគណបក្ស»។
កញ្ញានិយាយបន្ថែមដោយចាត់ទុកលទ្ធផលបណ្តោះអាសន្ន ជា«ភស្តុតាងមួយដែលសំខាន់»សម្រាប់ឲ្យគណបក្សនយោបាយនីមួយៗប្រើសម្រាប់ប្តឹងតវ៉ា នៅពេលពួកគេយល់ថា មានភាពមិនប្រក្រតីកើតឡើង៕
