ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក តែងតែត្រូវអមដំណើរដោយជំនួយការយោធាម្នាក់ដែលកាន់កាបូបធំមួយមានលេខកូដដើម្បីបញ្ជាការវាយប្រហារនុយក្លេអ៊ែរ។ លោកមានអំណាចផ្តាច់មុខក្នុងការបញ្ជាឱ្យធ្វើសង្គ្រាមនុយក្លេអ៊ែរ ឬឆ្លើយតបនឹងការវាយប្រហារនុយក្លេអ៊ែរដោយសត្រូវ។
នៅពេលនេះ ក្រុមសមាជិកសភានៃគណបក្សផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ប្រធានាធិបតីបច្ចុប្បន្នបានសុំឱ្យលោកប្រធានាធិបតី Joe Biden បោះបង់អំណាចឯកតោភាគីនេះ។
បើតាមលិខិតមួយច្បាប់គាំទ្រដោយសមាជិកគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ៣១នាក់នៃសភាតំណាងរាស្ត្រអាមេរិកាំងថា ការផ្តល់អំណាចបែបនេះ ដល់មនុស្សម្នាក់«នាំឱ្យមានហានិភ័យពិតប្រាកដ»។ ប្រធានាធិបតីមុនៗ ធ្លាប់បានគំរាមកំហែងវាយប្រហារប្រទេសឯទៀតៗដោយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ឬធ្លាប់បានបង្ហាញអាកប្បកិរិយាដែលបណ្តាលឱ្យមន្ត្រីឯទៀតៗមានកង្វល់អំពីការថ្លឹងថ្លែងរបស់ប្រធានាធិបតី»។
លិខិតនេះនាំមុខដោយលោក Jimmy Panetta និងលោក Ted Lieu សមាជិកសភាតំណាងរាស្ត្រអាមេរិកាំងខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមកពីរដ្ឋ California អំពាវនាវឱ្យមន្ត្រីឯទៀតៗ ដូចជាអនុប្រធានាធិបតី និងប្រធានរដ្ឋសភាអាមេរិកាំងយល់ស្របនឹងបញ្ជាឱ្យធ្វើការវាយប្រហារបែបនុយក្លេអ៊ែរនេះ នៅមុនមានការចេញបញ្ជានេះ។
លោក Jimmy Panetta បាននិយាយនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយប្រាប់វីអូអេកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៥ ខែកុម្ភៈថា៖ «ក្រុមសហសេវិកខ្ញុំនិងខ្ញុំ សុំឱ្យមានការពិនិត្យសើរើជាថ្មីនូវរចនាសម្ព័ន្ធបញ្ជា និងគ្រប់គ្រងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ដើម្បីកំណត់ធ្វើបែបណាសម្រាប់ឱ្យយើងមានអំណាចបង្ហោះអាវុធនុយក្លេអ៊ែរដោយមានសុវត្ថិភាពជាងមុន គឺមិនមែនធ្វើឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ទេ តែដើម្បីពង្រឹងនិងបង្កើនសន្តិសុខជាតិរបស់យើង»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះចែងទៀតថា៖ «ផ្អែកលើប្រវត្តិល្អប្រសើរ និងភាពជាមេដឹកនាំរបស់ប្រធានាធិបតីយើងក្នុងការគ្រប់គ្រងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ សម្រាប់កងកម្លាំងនុយក្លេអ៊ែរនៃប្រទេសយើង យើងផ្តល់អនុសាសន៍សុំឱ្យលោកបន្តការវិភាគដោយល្អិតល្អន់និងមានវិជ្ជាជីវៈ អំពីវិធីត្រួតពិនិត្យទៅវិញទៅមកបន្ថែមទៀតនៅខាងក្នុងប្រព័ន្ធបញ្ជា និងគ្រប់គ្រងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ»។
លោក Jeffrey Lewis ជាសាស្ត្រចារ្យនិងជានាយកនៃមជ្ឈមណ្ឌល James Martin ខាងការសិក្សាអំពីការបង្ការការរីកសាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនៅឯវិទ្យាស្ថាន Middlebury ខាងការសិក្សាអន្តរជាតិនៅ Monterey រដ្ឋ California។ លោកបាននិយាយប្រាប់វីអូអេថា សំបុត្រនេះដែលត្រូវបានបញ្ជូនទៅសេតវិមានកាលពីថ្ងៃចន្ទ ទី២២ ខែកុម្ភៈ «ស្នើឱ្យមានជម្រើសមួយចំនួន ដែលផ្សេងពីការផ្តល់ឱ្យប្រធានាធិបតីនូវអំណាចផ្តាច់មុខ គ្មានការត្រួតពិនិត្យ និងអំណាចចុងក្រោយបង្អស់ក្នុងការប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។ ជម្រើសផ្សេងទាំងនោះណាមួយ ក៏អាចល្អប្រសើរជាងរបៀបចាត់ចែងបច្ចុប្បន្ននេះដែរ»។
កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមករា គឺពីរថ្ងៃក្រោយហ្វូងមនុស្សមួយក្រុមគាំទ្រអតីតប្រធានាធិបតី Donald Trump បានសម្រុកវាយប្រហារចូលក្នុងវិមានសភាកាពីតូលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក អ្នកស្រី Nancy Pelosi បានមានប្រសាសន៍ប្រាប់ក្រុមប្រជាធិបតេយ្យថា អ្នកស្រី បាននិយាយជាមួយលោកប្រធានក្រុមនាយអគ្គសេនាធិការចម្រុះនៃកងយោធពលសហរដ្ឋអាមេរិក «អំពីការបញ្ចៀសកុំឱ្យប្រធានាធិបតីម្នាក់ដែលមានសតិមិននឹងនរ» បញ្ជាឱ្យបង្ហោះអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។
អ្នកស្រី Nancy Pelosi បានមានប្រសាសន៍នៅក្នុងលិខិតមួយថា៖ «ស្ថានភាពបង្កដោយប្រធានាធិបតីឡប់សតិរូបនេះ ឈានដល់កម្រិតគ្រោះថ្នាក់បំផុត ហើយយើងត្រូវធ្វើអ្វីៗទាំងអស់ដែលយើងអាចធ្វើបាន ដើម្បីការពារប្រជាពលរដ្ឋអាមេរិកាំងពីការវាយលុកគ្មានតុល្យភាពរបស់លោកលើប្រទេសយើង និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់យើង»។
លិខិតរបស់ក្រុមសមាជិកសភាគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យផ្ញើទៅជូនលោក Biden មានរួមបញ្ចូលសមាជិកពីររូបនៃគណៈកម្មាធិការកិច្ចការការពារជាតិនៃរដ្ឋសភាអាមេរិក បាននិយាយយោងដល់ឈ្មោះលោក Trump តែនៅក្នុងលេខយោងព្រមទាំងបាននិយាយយោងដល់កង្វល់អំពីអស្ថិរភាពផ្លូវចិត្តរបស់ប្រធានាធិបតី Richard Nixon នៅមុនលោកបានលាលែងចេញពីតំណែងកាលពីខែសីហា ឆ្នាំ១៩៧៤។
លោក Jimmy Panetta បាននិយាយប្រាប់វីអូអេថា៖ «ដោយសារប្រព័ន្ធសព្វថ្ងៃនៅមានហានិភ័យ ដែលត្រូវបញ្ជាក់ច្បាស់លាស់ដោយអតីតប្រធានាធិបតីរបស់យើង វាជាការទទួលខុសត្រូវរបស់យើងក្នុងសភា ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រាកដប្រជាថា រដ្ឋបាលធ្វើការពិនិត្យសើរើជាថ្មីដើម្បីឱ្យមានអំណាចបាញ់បង្ហោះអាវុធនុយក្លេអ៊ែរដោយមានសុវត្ថិភាពនិងសន្តិសុខជាងមុន»។
លោក Jeffrey Lewis បានថ្លែងថា៖ «អំណះអំណាងពីពេលមុនគឺថា ជាការមានសុវត្ថិភាពក្នុងការផ្តល់អំណាចឱ្យប្រធានាធិបតី ពីព្រោះការបោះឆ្នោតជាការការពារខ្លាំងបំផុត ប៉ុន្តែការជាប់ឆ្នោតរបស់លោក Trump បង្ហាញថា មនុស្សដែលមិនសក្តិសម គ្មានសីលធម៌ និងអាចនាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ម្នាក់ ក៏អាចឡើងកាន់អំណាចនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកដែរ»។
នៅក្នុងពេលកំពុងមានជម្លោះជាមួយមេដឹកនាំកូរ៉េខាងជើងលោក Kim Jong Un លោកប្រធានាធិបតី Trump បានអួតអាងថា ប៊ូតុងនុយក្លេអ៊ែរគាត់ធំជាងប៊ូតុងនុយក្លេអ៊ែររបស់លោក Kim។
សមាជិកគណបក្សសាធារណរដ្ឋសំខាន់ៗបីនាក់នៃគណៈកម្មាធិការកិច្ចការការពារជាតិរបស់រដ្ឋសភា បានរិះគន់សំណើធ្វើការកែប្រែនេះ។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ពួកគេ អ្នកស្រី Liz Cheney លោក Mike Rogers និងលោក Mike Turner និយាយអះអាងថា៖ «ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក ត្រូវមានសមត្ថភាពផ្តាច់មុខក្នុងការបញ្ជា និងគ្រប់គ្រងសមត្ថភាពបង្ការខាងនុយក្លេអ៊ែររបស់យើង។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងនាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់របស់ក្រុមប្រជាធិបតេយ្យស្នើឱ្យមានការរៀបចំជាថ្មី ដំណើរការបញ្ជា និងគ្រប់គ្រងអាវុធនុយក្លេអ៊ែររបស់យើង នឹងធ្វើឱ្យខូចខាតដល់សន្តិសុខប្រទេសអាមេរិក និងសន្តិសុខរបស់សម្ព័ន្ធមិត្តយើងផងដែរ»។
បើតាមក្រុមសាធារណរដ្ឋទាំងបីរូបនេះថា អនុសាសន៍របស់ក្រុមប្រជាធិបតេយ្យ «ប្រសិនបើត្រូវអនុវត្តអាចនាំឱ្យប្រជាពលរដ្ឋអាមេរិកាំង អាចរងគ្រោះដោយងាយបាន និងធ្វើឱ្យមានអស្ថិរភាពដល់តុល្យភាពនុយក្លេអ៊ែរ និងនាំឱ្យរង្គោះរង្គើដល់ទំនុកចិត្តរបស់ក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តយើងចំពោះកិច្ចព្រមព្រៀងការពារនុយក្លេអ៊ែរ។ លោក Vladimir Putin និង Xi Jinping នឹងអបអរសាទរ ប្រសិនបើសហរដ្ឋអាមេរិកអនុម័តការរឹតត្បិតជាឯកតោភាគីមួយបែបនេះ»។
លោក John Maurer ជាអ្នកស្រាវជ្រាវនៅវិទ្យាស្ថាន American Enterprise ក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន។ លោកក៏ខ្វល់ខ្វាយដែរអំពីការកែប្រែរបៀបដែលប្រធានាធិបតីអាចឆ្លើយតបនឹងការវាយប្រហារនុយក្លេអ៊ែរបាន។
លោក John Maurer បាននិយាយប្រាប់វីអូអេថា៖ «អ្វីដែលសំខាន់ជាងល្បឿន គឺការអាចទាយទុកជាមុន។ ការធ្វើឱ្យសត្រូវរារែកមិនហ៊ានធ្វើសង្គ្រាម គឺតម្រូវឱ្យសត្រូវដឹងថា មីស៊ីលនុយក្លេអ៊ែរអាមេរិកាំង នឹងហោះក្នុងកាលៈទេសៈណាមួយ។
អ្វីដែលសំខាន់ជាងនេះទៀត គឺធានារ៉ាប់រងជាថ្មីដល់ក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកថា មីស៊ីលនុយក្លេអ៊ែរអាមេរិកាំង នឹងហោះហើរក្នុងកាលៈទេសៈណាមួយដើម្បីជួយការពារពួកគេ»។
លោក Maurer ក៏ជាសាស្ត្រាចារ្យខាងការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រ និងសន្តិសុខនៅមហាវិទ្យាល័យខាងការសិក្សាជាន់ខ្ពស់ខាងអាកាសនិងអវកាសនៃសាកលវិទ្យាល័យកងទ័ពអាកាសក្នុងមូលដ្ឋានកងទ័ពអាកាស Maxwell ផងដែរ។ បើតាមលោក Maurer ថា ច្បាប់អាមេរិកាំងមានរួចហើយនូវមាត្រាដែលអាចពិនិត្យមើលអំណាចប្រធានាធិបតី ក្នុងការបើកការវាយប្រហារនុយក្លេអ៊ែរ។
លោក John Maurer បានថ្លែងថា៖ «អនុប្រធានាធិបតីនិងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីអាចព្យួរអំណាចប្រធានាធិបតីតាមរយៈវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញទី២៥ ប្រសិនបើក្រុមមន្ត្រីទាំងអស់ប្រាកដជាខ្វល់ខ្វាយអំពីស្ថានភាពសតិរបស់ប្រធានាធិបតី ដែល[ចំណាត់ការនេះ] ផ្អាកលទ្ធភាពរបស់[ប្រធានាធិបតី]ក្នុងការបើកការវាយប្រហារនុយក្លេអ៊ែរ។ ក្រុមមន្ត្រីយោធាអាមេរិកាំង ក៏អាចប្រកែកមិនព្រមធ្វើតាមបញ្ជាខុសច្បាប់ផងដែរ។ ការត្រួតពិនិត្យអំណាចប្រធានាធិបតីដោយផ្ទាល់មិនទំនងជាធ្វើអ្វីបានច្រើនជាងមាត្រាដែលមានរួចស្រេចហើយនោះទេ»។
លោក John Maurer បាននិយាយបន្ថែមថា៖ «វាជាការមិនច្បាស់លាស់ទេដែលថា ការត្រួតពិនិត្យអំណាចខាងនុយក្លេអ៊ែររបស់ប្រធានាធិបតីដោយសភាជាការត្រឹមត្រូវតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឬទេ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា ប្រធានាធិបតី ជាអគ្គមេបញ្ជាការនៃកងយោធាសហរដ្ឋអាមេរិក ដូច្នេះលទ្ធភាពរបស់សភាក្នុងការនិយាយប្រាប់លោកអំពីត្រូវធ្វើបែបណាជាមួយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងយោធា ប្រហែលមានកម្រិត»។
លោក Ankit Panda ជាអ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់ខាងគោលនយោបាយនុយក្លេអ៊ែរនៅឯវិទ្យាស្ថាន Carnegie Endowment for International Peace។ លោកបានលើកហេតុផលថា ទោះបីអំណាចផ្តាច់មុខនេះ សមស្របក្នុងសម័យសង្ក្រាមត្រជាក់ក្តី ពេលវេលា និងកាលៈទេសៈបានប្រែប្រួលហើយ។
លោក Ankit Panda បានថ្លែងប្រាប់វីអូអេថា៖ «នៅក្នុងបរិយាកាសក្រោយសង្គ្រាមត្រជាក់ ជាពិសេសនៅក្រោយសម័យប្រធានាធិបតី Trump គេយល់ឃើញថា អំណាចផ្តាច់មុខរបស់ប្រធានាធិបតីក្នុងករណីនេះ ជាបន្ទុកមួយ ពីព្រោះកង្វល់អំពីការវាយប្រហារឱ្យបានមុនមិនសូវខ្លាំងក្លាទេ។ ការបញ្ជានិងការគ្រប់គ្រងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរមានភាពមាំទាំ ហើយទំនើបថែមទៀតផង។ ដូច្នេះ សហរដ្ឋអាមេរិក អាចនិងគួរស្វែងរកគោលជំហរ[នុយក្លេអ៊ែរ]ផ្សេងដែរ»។
លោក Panda ទទួលស្គាល់ថា គ្មានជម្រើសណាទាក់ទងនឹងអំណាចនៃការបាញ់បង្ហោះអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ដែលមិនមានហានិភ័យសោះនោះទេ ប៉ុន្តែថា «យើងគួរគិតអំពីគ្រោះថ្នាក់បែបណាដែលយើងអាចប្រឈមបាន នៅពេលទាក់ទិនជាមួយគោលជំហរនុយក្លេអ៊ែររបស់យើងផ្ទាល់»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ឈឹម សុមេធ
