សេចក្តីព្រាងច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាសស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលបានបញ្ជូនដល់រដ្ឋសភាជាតិកាលពីព្រឹកថ្ងៃអង្គារនេះដើម្បីពិភាក្សាបន្ត និងអនុម័ត។ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភាបានអះអាងថា សិក្ខាសាលាជាសាធារណៈមួយនឹងត្រូវធ្វើឡើងដើម្បីទទួលមតិយោបល់បន្ថែម។
លោក ឈាង វុន អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា និងជាតំណាងរាស្ត្រគណបក្សកាន់អំណាច បានឲ្យដឹងថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនេះត្រូវបានបញ្ជូនដល់រដ្ឋសភានាព្រឹកថ្ងៃអង្គារនេះ ហើយគណៈកម្មការអចិន្ត្រៃយ៍នៃសភាជាតិ នឹងបញ្ជូនទៅគណៈកម្មាធិការជំនាញរបស់រដ្ឋសភាជាតិដើម្បីពិនិត្យ មុនពេលដាក់ឲ្យមានការពិភាក្សានោះ។
«គេផ្ញើរមកហើយ។ ខ្ញុំបានដឹងហើយ។ កាលពីព្រឹកមិញ មកដល់រដ្ឋសភា ដល់រដ្ឋសភាហើយ។ គេដាក់ចូលគណៈកម្មការអចិន្ត្រៃយ៍នៃរដ្ឋសភា ហើយគណៈកម្មការអចិន្ត្រៃយ៍គេនឹងប្រជុំគ្នាថា តើនឹងត្រូវបញ្ជូនទៅគណៈកម្មាធិការជំនាញមួយណាដើម្បីពិនិត្យ។ ហើយគណៈកម្មការអចិន្ត្រៃយ៍នៃរដ្ឋសភាអត់ទាន់ប្រជុំផង អត់ដឹងពេលណាគេប្រជុំផង»។
លោកឈាង វុនក៏បានឲ្យដឹងផងដែរថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ដែលទទួលការរិះគន់ដ៏ច្រើននេះ នឹងអាចបញ្ជូនទៅគណៈកម្មាធិការទី៤ ឬទី៥នៃរដ្ឋសភា នាពេលឆាប់ៗនេះ។
កាលពីដើមខែមិថុនាកន្លងទៅ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានឯកភាពលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ចុងក្រោយ ដែលមាន៩ជំពូក និង៣៩មាត្រា។ ការឯកភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាសនេះធ្វើឡើងមិនបានប៉ុន្មានខែទេ បន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនប្រកាសដាក់កំហិតឲ្យមន្ត្រីរបស់លោកបញ្ចប់សេចក្តីព្រាងនេះឲ្យបានមុនដំណាច់ខែឧសភាកន្លងទៅជាកំហិត។
នៅក្នុងការប្រជុំរបស់ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនាដើមខែមិថុនានេះ លោក ហ៊ុន សែនក៏បានបញ្ជាឲ្យមានការកែសម្រួលពាក្យពេចន៍ និងដកមាត្រាចំនួនពីរចេញពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់នោះ រួមមានការដាក់កំហិតលើការចំណាយថវិការដ្ឋបាលរបស់អង្គការ សមាគម និងនីតិវិធីនៃការចុះបញ្ជីរបស់អង្គការអន្តរជាតិ។
បើទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក៏អង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជានៅតែមានក្តីបារម្ភពីការរឹតត្បិត និងការដាក់សម្ពាធមកលើខ្លួន បន្ទាប់ពីច្បាប់នេះត្រូវបានអនុម័តនោះ។
មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាបានបញ្ជាក់ពីការបារម្ភរបស់ខ្លួនចំពោះសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះ ដោយថ្លែងថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីគឺមិនមានចែងច្បាស់ក្នុងមាត្រាមួយចំនួន ដែលទុកឱកាសឲ្យមានការគាបសង្កត់លើអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជា។ យោងតាមបទវិភាគប្រវែង៤ទំព័រ មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាបានឲ្យដឹងថា មាត្រាមួយចំនួនដែលអាចជាការដាក់សម្ពាធនោះ រួមមានមាត្រាទី៤ ដែលមិនបានចែងពីអង្គការសហគមន៍មូលដ្ឋាន មាត្រាទី៩ ដែលតម្រូវឲ្យមានស្ថាបនិកយ៉ាងហោចណាស់៥រូបក្នុងស្ថាប័នមួយៗសម្រាប់ការចុះបញ្ជីនោះ។ មាត្រាទី២៦ដែលចែងពីឯករាជ្យភាព និងការជ្រៀតជ្រែករបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលមិនមានចែងច្បាស់លាស់។ ជាងនេះទៀត អង្គការសង្គមស៊ីវិលអាចប្រឈមនឹងការលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជី រួមទាំងការប្រឈមនឹងទោសបញ្ញត្តិផងដែរ។
លោកស្រី ចក់ សុខភាព នាយិកាប្រតិបត្តិរបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា បានប្រាប់វីអូអេខេមរភាសាថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ចុងក្រោយដែលមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាបានទទួលគឺមានសភាព «ធ្ងន់ធ្ងរ»និងរឹតត្បិតជាងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ឆ្នាំ២០១១ទៅទៀត ដោយមានបញ្ចូលមាត្រាថ្មីមួយចំនួនថែមទៀត។
«ច្បាប់ថ្មីនេះគឺមានបញ្ចូលបញ្ញត្តិថ្មីជាច្រើន ហើយដែលវាអាចប៉ះពាល់ដល់លទ្ធភាពដែលអង្គការសង្គមស៊ីវិលអាចដំណើរការដោយសេរី ហើយដែលបំពានទៅលើសិទ្ធិសេរីភាពខាងសមាគម ដែលអាចចូលរួមក្នុងជីវភាពនយោបាយរបស់សង្គមជាតិយើងហ្នឹង»។
ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកវៀរលៀម ថត (William Todd) ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា បានសរសេរនៅក្នុងទំព័រទស្សនៈរបស់លោកក្នុងប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិតកាលពីថ្ងៃអាទិត្យកន្លងទៅថា៖ «រដ្ឋសភាកម្ពុជាគួរគិតរឿងផ្សេងទៀត រួមមានការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ការអប់រំ បញ្ហាសុខុមាលភាព និងការការពារបរិស្ថានជាជាងផ្តោតលើការធ្វើច្បាប់អង្គការ ដែលខ្ញុំជឿថា វាមិនមានការចាំបាច់នោះទេ»។
លោកឈាង វុន អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា និងជាតំណាងរាស្ត្រមកពីគណបក្សកាន់អំណាចគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានប្រតិកម្មចំពោះការលើកឡើងរបស់លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកវៀរលៀម ថត ដោយចោទថា លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូត«ព្រហើន» ហ៊ានលូកដៃចូលកិច្ចការរបស់ប្រទេសកម្ពុជាឯករាជ្យ។ ទោះជាមិនទាន់បានឃើញសេចក្តីព្រាងច្បាប់ចុងក្រោយនេះក៏ដោយ ក៏លោកឈាង វុនអំពាវនាវដល់អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកពាក់ព័ន្ធ«កុំខ្វាយខ្វល់ពេក»ចំពោះច្បាប់នេះ ដោយសភាជាតិនឹងបើកឲ្យមានសិក្ខាសាលាមួយ បន្ទាប់ពីគណៈកម្មាធិការជំនាញរបស់រដ្ឋសភាពិនិត្យរួចនោះ។
លោកស្រីចក់ សុភាពសង្ឃឹមថា សិក្ខាសាលារបស់រដ្ឋសភានាពេលខាងមុខនេះនឹងផ្តល់ពេលវេលាឲ្យគ្រប់គ្រាន់ដល់អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងការបញ្ចេញមតិ យោបល់ជាជាងរៀបចំសិក្ខាសាលាមួយដែលជាបទបង្ហាញដែលមានរយៈពេលខ្លីនោះ។
«ការពិគ្រោះយោបល់មួយត្រូវតែធ្វើឲ្យមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវ សមរម្យនិងមានពេលវេលគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ឲ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងរដ្ឋសភាខ្លួនឯងហ្នឹងអាចទទួលស្តាប់នូវក្តីកង្វល់របស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ហើយបញ្ចូលអនុសាសន៍នានាហ្នឹងទៅក្នុងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីដែលអាចធានាថា ច្បាប់នោះធ្វើឡើងដើម្បីសម្រួលដល់ប្រតិបត្តិការរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល»។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមព្រាងច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាសស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនេះ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១០មក។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះបានទទួលរងការរិះគន់ជាច្រើនពីសំណាក់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ប្រទេសម្ចាស់ជំនួយ និង ទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ ព្រោះវានឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការ និងគម្រោងអភិឌ្ឍន៍ធំៗនៅក្នុងប្រទេសដ៏ក្រីក្រនេះ៕
