អនាគតនយោបាយរបស់អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា មានភាពមិនប្រាកដប្រជា បន្ទាប់ពីមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងរូបនេះ ត្រូវបានតុលាការកោះហៅឲ្យចូលសវនាការជាថ្មីនៅដើមឆ្នាំក្រោយ ជាពេលដែលកម្ពុជា នឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់។ នេះ បើតាមអ្នកវិភាគ និងអ្នកឃ្លាំមើលនយោបាយមួយចំនួននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
តំណាងអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញលោក ប្លង់ សុផល កាលពីថ្ងៃទី១៣ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ បានចេញដីកាបង្គាប់ឲ្យលោក កឹម សុខា ចូលសវនាការសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២។
ការប្រកាសឲ្យអតីតប្រធានគណបក្សប្រឆាំងរូបនេះ ចូលសវនាការនៅដើមឆ្នាំ២០២២ខាងមុខ កើតមានបន្ទាប់ពីសវនាការរបស់លោកដែលបានធ្វើឡើងកាលពីដើមឆ្នាំ២០២០ អស់រយៈពេលជាច្រើនសប្តាហ៍នោះ ត្រូវបានលើកពេលជិតពីរឆ្នាំកន្លងមក ដោយហេតុផលថា បារម្ភអំពីការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ១៩។
អ្នកតាមដាននយោបាយនៅកម្ពុជាលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា លើកឡើងថា ការប្រកាសបន្តសវនាការលើលោក កឹម សុខា គ្រាន់តែជាការបំពេញឲ្យបានត្រឹមត្រូវទៅតាមនីតិវិធីនៃការជម្រះក្តីប៉ុណ្ណោះ ហើយការសម្រេចរបស់តុលាការលើរឿងក្តីលោក កឹម សុខា ក៏ទំនងជាមិនអាចធ្វើឡើងមុនការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំថ្នាក់មូលដ្ឋានខាងមុខនោះដែរ។
លោកប្រាប់វីអូអេយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំគិតថា នីតិវិធីច្បាប់របស់ប្រព័ន្ធតុលាការគ្រាន់តែជានីតិវិធីទេ ...ឲ្យចេញជាលទ្ធផល ឬការសម្រេចបែបណា បច្ចុប្បន្នខ្ញុំគិតថា មិនមើលឃើញតម្រុយ ឬក៏ដំណោះស្រាយណាដែលតុលាការអាចចេញសេចក្តីសម្រេចសម្រាប់ទោសលោក កឹម សុខា ទេ នៅក្នុងរង្វង់មុនការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ខាងមុខនេះ»។
ចំណែកអ្នកវិភាគនយោបាយ លោក សេង សារី ប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃពុធនេះថា ការប្រកាសបើកសវនាការសំណុំរឿងលោក កឹម សុខាឡើងវិញ នៅដើមឆ្នាំ២០២២ខាងមុខនេះ អាចមានសេណារីយ៉ូចំនួនពីរ (ពីរច្រក ឬផ្លូវ)។
លោកលើកឡើងអំពីសេណារីយ៉ូ (ច្រក ឬផ្លូវ) ទី១ថា លោក កឹម សុខា អាចនឹងមិនមានទោស ប៉ុន្តែសេណារីយ៉ូ (ច្រក ឬផ្លូវ) នេះ នឹងអាចធ្វើឲ្យពាក់ព័ន្ធដល់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានរំលាយ។
លោកថ្លែងថា៖ «បើសិនជាលោក កឹម សុខា គ្មានទោស គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏អត់មានកំហុសដែរ ព្រោះការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺដោយសារតែប្រធានបក្សហ្នឹង ត្រូវបានចោទប្រកាន់ថា មានសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេស។ អ៊ីចឹងសង្គ្រោះជាតិត្រូវត្រឡប់មកចូលរួមការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២២ ឆ្នាំ២០២៣ ឡើងវិញ។ ក៏ប៉ុន្តែ ខ្ញុំមិនសង្ឃឹមថា សេណារីយ៉ូ (ច្រក ឬផ្លូវ) នេះ កើតឡើងទេ»។
អ្នកវិភាគនយោបាយរូបនេះ ពន្យល់អំពីសេណារីយ៉ូ (ច្រក ឬផ្លូវ) ទីពីរថា លោក កឹម សុខា អាចនឹងត្រូវបានកាត់ទោស ហើយព្រះមហាក្សត្រ ប្រកាសលើកលែងទោសដើម្បីលោកអាចត្រឡប់ចូលធ្វើជាប្រធានគណបក្សនយោបាយណាមួយដែលមិនមែនជាគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ។
លោកនិយាយថា៖ «ព្រះមហាក្សត្រ អាចលើកលែងទោសឲ្យតែបុគ្គល មិនអាចលើកលែងទោសឲ្យបក្សបានទេ។ អ៊ីចឹងហើយខ្ញុំគិតថា សេណារីយ៉ូ (ច្រក ឬផ្លូវ) ទីពីរ អាចកើតឡើង។ អ៊ីចឹងហើយលោក កឹម សុខា អាចត្រឡប់ចូលសង្វៀននយោបាយឡើងវិញ ក៏ប៉ុន្តែ មិនចូលក្នុងនាមជាប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទេ។ ពាក្យថាសង្គ្រោះជាតិ នៅតែជាប់ទោសដដែលហ្នឹង។ ប៉ុន្តែ លោក កឹម សុខា អាចចូលក្នុងនាមជាប្រធានសម្ព័ន្ធណាមួយ ឬក៏ការរួមគ្នានៃគណបក្សតូចៗ ហើយគេអញ្ជើញលោក កឹម សុខា ជាប្រធានទៅ»។
ដោយឡែក នាយករងទទួលបន្ទុកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត ប្រាប់ VOA ថា ការបន្តសវនាការលើលោក កឹម សុខា អាចជាសញ្ញាណល្អក្នុងការពន្លឿនការបញ្ចប់វិបត្តិនយោបាយ។
«សហគមន៍អន្តរជាតិ ក៏ដូចជាក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ និងអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិ គេនៅតែមើលឃើញថា វាជារឿងនយោបាយ។ អ៊ីចឹងសវនាការនេះ វាជារឿងល្អមួយដែរ ដែលពន្លឿននីតិវិធី ហើយអាចស្វែងរកដំណោះស្រាយណាមួយដើម្បីបញ្ចប់នូវវិបត្តិនយោបាយ»។
ការប្រកាសបន្តសវនាការកាត់ទោសលោក កឹម សុខា ធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីមានការបង្កើតគណបក្សនយោបាយថ្មីមួយចំនួនដោយអតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក្នុងនោះរួមមានគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជារបស់លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន និងគណបក្សកម្ពុជានិយមរបស់លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ ជាក្រុមអ្នកនយោបាយស្និទ្ធនឹងលោក កឹម សុខា។
ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ គណបក្សភ្លើងទៀនដែលបង្កើតឡើងដោយលោក សម រង្ស៊ី និងកំពុងត្រូវបានដឹកនាំដោយមនុស្សស្និទ្ធនឹងលោក សម រង្ស៊ី ក៏កំពុងដំណើរការសម្រាប់ការបោះឆ្នោតនាឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខផងដែរ។
អតីតតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងជាស្ថាបនិកគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជាលោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន យល់ថា បើតាមស្ថានភាពនយោបាយក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន លោក កឹម សុខា អាចនឹងត្រូវតុលាការពិចារណាសម្រេចដោះលែងឲ្យមានសេរីភាពក្នុងសវនាការដែលគ្រោងធ្វើនាចុងខែមករា ឆ្នាំ២០២២។
បើតាមលោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន គណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា ទទួលស្វាគមន៍លោក កឹម សុខាឲ្យមកធ្វើជាមេដឹកនាំ ប្រសិនបើលោក កឹម សុខា ត្រូវបានដោះលែងឲ្យមានសេរីភាព។
«ខ្ញុំមិនដឹងថា គាត់អាចសម្រេចយ៉ាងណាទេ ព្រោះយើងអត់ដឹង។ ប៉ុន្តែ គណបក្សណាក៏ដោយក្នុងចំណោមគណបក្សប្រឆាំង ខ្ញុំជឿថា នឹងទទួលស្វាគមន៍លោក [កឹម សុខា]»។
អ្នកស្រី ម៉េង សុភារី មេធាវីមួយរូបដែលការពារក្តីឲ្យលោក កឹម សុខា ថ្លែងថា ក្រុមមេធាវី មិនទាន់អាចកំណត់ថា តើសវនាការខាងមុខនេះ នឹងមានលទ្ធផលបែបណានៅឡើយទេ ដោយសារសំណុំរឿងនេះ មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងហេតុផលនយោបាយ។ អ្នកស្រីប្រាប់ VOA បន្ថែមដោយរំពឹងថា សំណុំរឿងរបស់លោក កឹម សុខា នឹងត្រូវបានដោះស្រាយដោយនយោបាយ។
«យើងដឹងហើយថា សំណុំរឿងរបស់ឯកឧត្តម កឹម សុខា ហ្នឹង អ្នកណាក៏ដឹងថា ជាសំណុំរឿងនយោបាយដែរ។ អ៊ីចឹងបើជារឿងនយោបាយទេ ខ្ញុំគិតថា ការដោះស្រាយតាមបែបនយោបាយ គឺជាជម្រើសមួយប្រសើរសម្រាប់ករណីហ្នឹង។ ហើយយើងខ្ញុំនៅតែមានសង្ឃឹមលើករណីហ្នឹង ពីព្រោះថា កន្លងមកខ្មែរយើង ក៏ធ្លាប់មានប្រវត្តិប្រឈមមុខគ្នាជាច្រើន ហើយក៏មានប្រវត្តិជូរចត់ជាច្រើនដែររវាងខ្មែរ និងខ្មែរយើងហ្នឹង ប៉ុន្តែនៅតែអាចស្វែងរកដំណោះស្រាយបាន»។
លោក កឹម សុខា ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ ដោយចោទពីបទក្បត់ជាតិ។ ក្រោយការចាប់ខ្លួន លោកត្រូវបានបញ្ជូនទៅឃុំនៅពន្ធនាគារត្រពាំងផ្លុងក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំអស់រយៈពេលជាងមួយឆ្នាំ។ ក្រោយមកលោកត្រូវបានដោះលែង តែដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការដោយមានដាក់កំហិតការធ្វើដំណើរ មិនអនុញ្ញាតឲ្យទៅក្រៅប្រទេស និងមិនឲ្យធ្វើនយោបាយរហូតដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន៕
