ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលនៅនីរទេសខ្លួនក្រៅប្រទេសបានប្រកាសពីជោគជ័យលើផ្នែកការទូតមួយជំហានបើទោះបីជាគម្រោងដំណើរមាតុភូមិនិវត្តន៍បានខកខានមិនសម្រេចបានតាមការសន្យាពីដំបូងថានឹងវិលចូលដល់ប្រទេសកម្ពុជាកាលពីចុងសប្តាហ៍មុនក៏ដោយ។
ការលើកឡើងនេះបន្ទាប់ពីលោក សម រង្ស៊ី ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនិងថ្នាក់ដឹកនាំបានជួបប្រជុំជាមួយនឹងថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សកាន់អំណាចរបស់ម៉ាឡេស៊ីគឺលោកដាទុក សៃហ្វុដឌីន អាប់ឌុលឡា (Datuk Saifuddin Abdullah) ដែលជាអគ្គលេខាធិការនៃគណបក្សសម្ព័ន្ធភាពនៃក្តីសង្ឃឹមដែលជាគណបក្សកាន់អំណាចដើម្បីពង្រឹងគោលជំហរដូចគ្នាក្នុងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីភាព និងនីតិរដ្ឋនៅតំបន់អាស៊ាន។
លោក Datuk Saifuddin Abdullah ក៏ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសម៉ាឡេស៊ីផងដែរប៉ុន្តែលោកស្រីមូរ សុខហួរ អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានបញ្ជាក់ថាជំនួបនេះធ្វើឡើងនៅក្នុងក្របខណ្ឌរវាងគណបក្សនិងគណបក្សទេគឺមិនមែនក្នុងនាមរដ្ឋាភិបាលឡើយ។
លោកស្រី មូរ សុខហួរ បានប្រាប់ VOA ក្រោយពីជំនួបនៅថ្ងៃច័ន្ទនេះថាលទ្ធផលនោះគឺថាថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនិងគណបក្សសម្ព័ន្ធភាពនៃក្តីសង្ឃឹមបង្ហាញជំហរដូចគ្នាក្នុងការតស៊ូផ្តួលការដឹកនាំឯកបក្សនិងស្តារនីតិរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសទាំងពីរ។
លោកស្រី មូរ សុខហួរបានបន្ថែមថា៖
«យើងឯកភាពគ្នាក្នុងការធ្វើដូចម្តេចឱ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមិនត្រឹមតែនៅម៉ាឡេស៊ី នៅឥណ្ឌូនេស៊ីឬក៏ប្រទេសកម្ពុជាឬប្រទេសណាទៀតទេគឺថាគឺថាយើងត្រូវចាប់ដៃគ្នាពង្រឹងសាមគ្គីដើម្បីធ្វើយ៉ាងម៉េចដើម្បីឱ្យគ្រឹះនៃអាស៊ាននេះដែលឈរលើចំណុចទាំងបួនគឺសិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ សេរីភាពនិងនីតិរដ្ឋ»។
ជំនួបនេះកើតមានឡើងក្នុងខណៈពេលដែលមានការតានតឹងនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅពេលដែលលោកសមរង្ស៊ីប៉ុនប៉ងវិលត្រឡប់ទៅមាតុភូមិវិញកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ទី៩ខែវិច្ឆិកាហើយរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុនសែនបានរារាំងព្រមទាំងខិតខំប្រឹងប្រែងផ្នែកការទូតឱ្យប្រទេសសមាជិកអាស៊ានជួយចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងពីបទប៉ុនប៉ងធ្វើរដ្ឋប្រហារប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល។ ប៉ុន្តែកិច្ចខិតខំនេះមិនបានជោគជ័យនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីនិងម៉ាឡេស៊ីទេ។
លោកស្រី មូរ សុខហួរបានបន្ថែមថា៖
«ដូច្នេះគេទទួលស្គាល់យើងខ្ញុំ មិនត្រឹមតែទទួលស្គាល់យើងខ្ញុំទេគឺគេថាផែនការមាតុភូមិនិវត្តន៍របស់យើងខ្ញុំគេចង់សម្រួលដែរ។ ដូច្នេះហើយបានជាលោកហ៊ុនសែនដាក់បញ្ជីខ្មៅ គេអត់មានកង្វល់»។
កាលពីសប្តាហ៍មុនការប៉ុនប៉ងរបស់ឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជានៅឥណ្ឌូនេស៊ីគឺលោក ហោ ណាំបូរ៉ា ដើម្បីចាប់ខ្លួននិងរារាំងមិនឱ្យលោកស្រីមូរ សុខហួរធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មានពីបញ្ហានយោបាយនៅកម្ពុជាក៏បរាជ័យដែរ។ ការណ៍នេះបាននាំ ឱ្យកម្ពុជាតវ៉ាទៅក្រសួងការបរទេសឥណ្ឌូនេស៊ីកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍សប្តាហ៍មុនដែរ។
លោក Denny Abdi ប្រធាននាយកដ្ឋានកិច្ចការអាស៊ីអាគ្នេយ៍បានថ្លែងប្រាប់សារព័ត៌មានCNN សេវាឥណ្ឌូនេស៊ីនៅថ្ងៃច័ន្ទនេះថាប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សជាសាកលជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងសេរីភាពបញ្ចេញមតិក៏ដូចជាគោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកចូលក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងប្រទេសដទៃ។
លោកDenny Abdi បានបន្ថែមថា៖
«លោកហោ ណាំបូរ៉ាបានមកក្រសួងការបរទេសដោយខ្លួនឯង គឺយើងមិនបានកោះហៅទេ។ យើងក៏បានពន្យល់ថាពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពជនបរទេស គឺរដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌូនេស៊ីអនុវត្តផ្អែកលើច្បាប់ដែលមានជាធរមាននៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី»។
លោកស្រីមូរ សុខហួរបានបញ្ជាក់បន្ថែមថានេះគឺជា«ការអាម៉ាស់»ចំពោះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា៖
«ដូច្នេះហើយជាការគួរឱ្យអាម៉ាស់ណាស់ដល់រដ្ឋាភិបាលលោកហ៊ុនសែន ទៅដល់ឥណ្ឌូនេស៊ីគេក៏ប្រកាសមិនទទួលស្គាល់សម្ពាធពីរបបលោកហ៊ុនសែន មកដល់ម៉ាឡេស៊ីចាប់ខ្ញុំមិនបានទៀតហើយបើប៉ុណ្ណឹងហើយនៅតែមិនយល់ថាគេមិនគាំទ្រទេអ្វីដែលជាការទង្វើរបស់លោកហ៊ុនសែនចំពោះអ្នកប្រជាធិបតេយ្យនោះ»។
លោក ហោ ណាំបូរ៉ា បានទៅរារាំងសន្និសីទសារព័ត៌មាននិងបានហៅលោកស្រីមូរ សុខហួរថាជា«ឧក្រិដ្ឋជន»និង«អ្នករត់គេចពីច្បាប់»។ សកម្មភាពរបស់លោកហោ ណាំបូរ៉ា រងការរិះគន់ថាមិនសមទំនងជាអ្នកការទូតដែលតំណាងឱ្យប្រទេសកម្ពុជាទេ។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុកកាលពីថ្ងៃសុក្រសប្តាហ៍មុនលោកហោ ណាំបូរ៉ាបានសរសេរថា៖
«ខ្ញុំមិនមែនអ្នកការទូតខ្វះវិជ្ជាជីវៈនិងពិសោធន៍ទេ តែអ្វីដែលបានធ្វើថ្មីៗនេះជាមនសិការស្នេហាជាតិនិងប្រជាជន និងជាពិសេសមនសិការវិជ្ជាជីវៈការទូតអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយលោកស្រី មូរ សុខហួរ មិនបានបញ្ជាក់ថាតើផែនការមាតុភូមិនិវត្តន៍និងកើតមានឡើងនៅពេលណាពិតប្រាកដនៅឡើយទេ។ លោកស្រីបញ្ជាក់ថាប្រតិភូគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងវិលត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញក៏ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុនសែនត្រូវតែដកបម្រាមបីគឺការហាមឃាត់ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍មិនឱ្យដឹកប្រតិភូសង្គ្រោះជាតិ ដកសម្ពាធពីប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន និងដកកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ
លោកស្រីបានបន្ថែមថា៖
«មាតុភូមិនិវត្តន៍នេះយើងនៅតែធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ថ្ងៃស្អែក ថ្ងៃខានស្អែក ថ្ងៃណាក៏បានដែរយើងធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ក៏ប៉ុន្តែឱ្យយើងធ្វើឡើងដោយរបៀបណា? យើងបានសាកល្បងហើយនៅថ្ងៃ៩វិច្ឆិកា មានតាំងពីរទេះតង់ មានតាំងពីនគរបាល មានទាំងពីទាហានមានតាំងពីកំាភ្លើងប្រដាប់អាវុធគ្រប់ម៉ាកទំាងអស់ហើយមិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណឹងទេគឺបិទផ្លូវទៅទៀត។ តើឱ្យយើងទៅតាមផ្លូវណា?»។
តុលាការរាជធានីភ្នំពេញបានផ្តល់សេរីភាពដល់លោកកឹមសុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមួយជំហានកាលពីថ្ងៃអាទិត្យដោយដោះលែងលោកឱ្យនៅក្រៅឃុំឃាំងពីក្នុងលំនៅដ្ឋានប៉ុន្តែហាមឃាត់មិនឱ្យចាកចេញពីប្រទេសនិងធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ។
លោកស្រីមូរ សុខហួរបានហៅការបន្ធូរបន្ថយលក្ខខណ្ឌឃុំខ្លួនលោកកឹមសុខាថាជា«ជំហានវិជ្ជមានតូចមួយ»។ រីឯលោកសមរង្ស៊ី ចាត់ទុកថានេះគឺជាល្បិចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុនសែនដើម្បីបោកសហភាពអឺរ៉ុបប៉ុណ្ណោះ។ នៅក្នុងបទសម្ភាសជាមួយនឹងអាស៊ីសេរីលោកសមរង្ស៊ីបញ្ជាក់ថា៖
«នេះជាល្បិចហ៊ុនសែនទេដើម្បីចង់បំភាន់សាធារណមតិជាតិនិងអន្តរជាតិចង់បោកបញ្ឆោតសហភាពអឺរ៉ុបថាដោះលែងលោកកឹមសុខាមិនមែនដោះលែងពេញលេញទេដោះលែងគ្រាន់តែថាឱ្យដើរនៅប្រទេសកម្ពុជាប៉ុន្តែអត់ឱ្យចេញក្រៅ។ ឥឡូវសកម្មភាពការទូតត្រូវនៅក្រៅប្រទេសហើយទីពីរមិនឱ្យគាត់ធ្វើនយោបាយដោះលែងមិនឱ្យធ្វើនយោបាយឱ្យធ្វើអ្វីធ្វើទេសចរ?»។
លោក សម រង្ស៊ី ចាត់ទុកថាដំណោះស្រាយនៅពេលនេះនៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេពីព្រោះវាមិនមែនជារឿងបុគ្គលណាម្នាក់ទេគឺរឿងប្រទេសជាតិខ្មែរទាំងមូល។
លោកសម រង្ស៊ី បានបន្ថែមថា៖
«យើងត្រូវដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយនៅកម្ពុជាគឺចំពោះប្រជារាស្ត្រខ្មែរទាំងមូល សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរទាំងមូល មិនមែនរឿងកឹមសុខាម្នាក់ឯង មិនមែនរឿងសមរង្ស៊ីម្នាក់ឯងទេ ទាល់តែដោះស្រាយជាគោលការណ៍ចំពោះសិទ្ធិសេរីភាពដែលត្រូវផ្តល់ជូនប្រជារាស្ត្រខ្មែរទាំងមូល មានន័យថាត្រូវតែមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដមានន័យថាត្រូវតែធានា សិទ្ធិសម្តែងមតិសិទ្ធិការជួបជុំគ្នា សិទ្ធិប្រមូលផ្តុំគ្នា សិទ្ធិអ្នកកាសែតសិទ្ធិសហជីពទាល់តែយើងមានសិទ្ធិសេរីភាពដើរតួនាទីជាប្រជាពលរដ្ឋពេញសិទ្ធិបានពេលនោះវិបត្តិនយោបាយនៅកម្ពុជានឹងត្រូវបញ្ចប់»។
អ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅក្រៅប្រទេសមួយចំនួនដែលទៅពីសហរដ្ឋអាមេរិក អូស្ត្រាលី អឺរ៉ុបនិងអាស៊ីបានទៅជួបជុំគ្នានៅប្រទេសថៃ ដើម្បីរង់ចាំធ្វើដំណើរទៅប្រទេសកម្ពុជាតាមការអំពាវនាវរបស់លោកសមរង្ស៊ី។ មានសេចក្តីរាយការណ៍ថាពួកគេខ្លះត្រូវបានអាជ្ញាធរថៃតាមដានស្ទើររាល់សកម្មភាពនិងមានខ្លះត្រូវបានតម្រួតថៃឃាត់ខ្លួនសាកសួរព័ត៌មានជាច្រើនម៉ោង។
សហភាពអឺរ៉ុបនៅបន្តទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាផ្តល់សិទ្ធិនយោបាយទាំងស្រុងដល់លោកកឹមសុខាហើយគ្រោងនឹងប្រកាសពីការដាក់ឬមិនដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានៅសប្តាហ៍នេះតាមរយៈការព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ«គ្រប់មុខទំនិញលើកលែងសព្វាវុធ» (EBA) ដោយសារតែការធ្លាក់ចុះខាងផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាក្នុងរយៈពេលជាង២ឆ្នាំកន្លងមកនេះ៕
