កំណត់និពន្ធ៖ អត្ថបទនេះត្រូវបានបញ្ចូលព័ត៌មានថ្មី។
ទីក្រុងតៃប៉ិ - រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសទាំង ១០ នៃសមាគមអាស៊ាន សហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសចិន កំពុងចូលរួមក្នុងការពិភាក្សាគ្នានៅសប្តាហ៍នេះអំពីប្រធានបទមួយចំនួនដូចជាបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពដែនសមុទ្រ និងការស្តារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញក្រោយវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ ជាដើម។ អ្នកវិភាគមួយចំនួនបានបញ្ជាក់មុនកិច្ចប្រជុំនេះថា កិច្ចប្រជុំនេះគឺជាការសាកល្បងអំពីការតាំងចិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន។
ប្រទេសចិននិងសហរដ្ឋអាមេរិកបានចាត់តំណាងរបស់ខ្លួនឲ្យចូលរួមក្នុងវេទិកាពិភាក្សាគ្នាតាមអនឡាញរយៈពេល ៣ ថ្ងៃ ដែលបានចាប់ផ្ដើមកាលពីថ្ងៃពុធទី ៩ ខែកញ្ញានេះ។ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិកលោក Mike Pompeo ធ្វើជាតំណាងឲ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនក្នុងកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស ដែលរៀបចំដោយសមាគមអាស៊ាននេះ។ រីឯរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិនលោក Wang Yi ក៏តំណាងឲ្យចិនចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះកាលពីថ្ងៃពុធផងដែរ។
អ្នកវិភាគជឿថា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសមកពីតំបន់អាស៊ាន ដែលជាតំបន់មានសេដ្ឋកិច្ចរីកលូតលាស់និងមានសារៈសំខាន់ខាងនយោបាយដល់មហាអំណាចទាំង២ នឹងស្វាគមន៍ការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងខាងនយោបាយឬយោធារបស់សហរដ្ឋអាមេរិកប្រឆាំងទប់ទល់នឹងការគំរាមកំហែងរបស់ប្រទេសចិន ក៏ប៉ុន្តែនៅពេលជាមួយគ្នានោះដែរ ពួកគេស្វែងរកជំនួយសេដ្ឋកិច្ចពីប្រទេសចិនកាន់តែច្រើនឡើង ដែលរួមមានទាំងការស្តារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញក្រោយវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ ផងដែរ។
លោក Derek Grossmanអ្នកវិភាគជាន់ខ្ពស់នៃក្រុមហ៊ុន Rand Corpដែលជាវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវមួយក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជាក់មុនកិច្ចប្រជុំនេះថា៖ «ខ្ញុំគិតថា អាស៊ាននឹងចង់ដឹងឲ្យបានច្រើនថែមទៀតថាតើពួកគេអាចទុកចិត្ដដល់ការប្ដេជ្ញារបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោននៅក្នុងការផ្តល់អាទិភាពដល់តំបន់អាស៊ាន និងអ្វីដែលពួកគេអាចពឹងពាក់សហរដ្ឋអាមេរិកបានឬក៏អត់នៅពេលដែលពួកគេតទល់ជាមួយនឹងចិននោះ»។
ជាក់ស្ដែងការប្ដេជ្ញារបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនេះត្រូវបានបង្ហាញឡើងដោយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិកលោក Pompeo នៅឯកិច្ចប្រជុំកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍។ លោកបានជំរុញបណ្តាប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ឲ្យកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមហ៊ុនចិនដែលជួយសាងសង់កោះនានាក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ នេះ បើយោងតាមសេចក្តីរាយការណ៍របស់ទីភ្នាក់ងារព៍ត៌មាន AFP។
លោក Pompeo បញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «ចូរពិចារណាឡើងវិញនូវការធ្វើអាជីវកម្មជាមួយបណ្តាក្រុមហ៊ុនរបស់រដ្ឋាភិបាលចិនទាំងនោះ ដែលបានរំខានយាយីដល់បណ្តាប្រទេសអាស៊ាននៅតាមបណ្តោយឆ្នេរនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ចូរកុំឲ្យគណបក្សកុម្មុយនីស្ដចិនកេងប្រវ័ញ្ចលើយើង និងប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើង»។
លោកថ្លែងដូច្នេះក្នុងពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍ក្រោយមក បន្ទាប់ពីសហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ក្នុងបញ្ជីខ្មៅនូវក្រុមហ៊ុនចិនជាង ២០ ដែលបានធ្វើការក្នុងដែនទឹកដែលមានជម្លោះនោះ។ កងនាវាសហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជូននាវាជាប្រចាំទៅកាន់សមុទ្រនោះដើម្បីបញ្ជាក់អំពីសេរីភាពនៃការធ្វើនាវាចរណ៍ ដើម្បីជាការប្រឆាំងនឹងចិនដែលទាមទារសមុទ្រនោះស្ទើរតែទាំងអស់។
ការសាងសង់កោះរបស់ចិនទាំងនេះ និងការធ្វើសមយុទ្ធយោធារបស់ចិន បានធ្វើឲ្យប្រទេសខ្លះនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែលទាមទារសមុទ្រចិននោះមានការប្រយ័ត្នប្រយែងការពារដែនសមុទ្រដែលសម្បូរត្រីនិងថាមពលនេះ។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ចាក់ថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន មិនបានទាមទារសមុទ្រដែលមានទំហំ ៣ លាន ៥ សែនគីឡូម៉ែត្រការ៉េនេះទេ ក៏ប៉ុន្តែសហរដ្ឋអាមេរិកជឿថា សមុទ្រនោះគួរតែបើកចំហរជាអន្តរជាតិ។
លោក Alan Chong សាស្ត្រាចារ្យមហាវិទ្យាល័យសិក្សាកិច្ចការអន្តរជាតិ S. Rajaratnam នៃសាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យា Nanyang ក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី បាននិយាយថា មេដឹកនាំនៃបណ្ដាប្រទេសអាស៊ាននៅបន្តឆ្ងល់អំពីវិធានការដំបូងៗរបស់ប្រទេសចិនក្នុងការដោះស្រាយនឹងការផ្ទុះឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩។ លោកបានបន្ថែមថា ពួកគេក៏មានការខ្វាយខ្វល់ចំពោះអស្ថិរភាពនៅក្នុងទីក្រុងហុងកុងផងដែរ។
ក៏ប៉ុន្តែ លោកបាននិយាយទៀតថា បណ្ដាមេដឹកនាំអាស៊ានកំពុងត្រងត្រាប់ស្តាប់ក្រែងមានការបង្ហើបពាក្យណាមួយនៃកិច្ចផ្តួចផ្តើមពាណិជ្ជកម្មឬសំណើសម្រាប់ «តំបន់ធ្វើដំណើរពិសេស» ដែលនឹងអនុញ្ញាតិឲ្យមានលំហូរទេសចរណ៍ដោយសេរីរវាងបណ្តាប្រទេសដែលមានការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ ទាប។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំនៅសមាគមអាស៊ានបាននិយាយកាលពីខែឧសភាថា ការសន្យាផ្តល់ជំនួយអន្តរជាតិសម្រាប់ការទប់ស្កាត់ការឆ្លងរាតត្បាតជំងឺកូវីដ១៩ ដែលមានទឹកប្រាក់ចំនួន ២ ពាន់លានដុល្លារសម្រាប់រយៈពេល ២ ឆ្នាំ ក៏នឹងមានបញ្ចូលតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ។
លោក Alan Chong បញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «ថ្នាកដឹកនាំរបស់ចិនគឺជាថ្នាក់ដឹកនាំតែមួយគត់ដែលអ្នកអាចរំពឹងថានឹងទទួលបានការផ្ដួចផ្ដើមដ៏សំខាន់ ក៏ប៉ុន្តែគេមិនអាចរំពឹងឲ្យមានការគោរពធ្វើតាមពីកិច្ចប្រជុំនេះតាមការកំណត់ទុកអំពីគោលបំណងរបស់ចិននោះទេ»។
អ្នកវិភាគបានបញ្ជាក់ថា បណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅក្នុងរយៈពេលវែង នឹងស្វះស្វែងបង្កើនចំណងទាក់ទងកាន់តែខ្លាំងឡើងជាមួយមហាអំណាចទាំង២។ ចិននិងសហរដ្ឋអាមេរិក កំពុងមានជម្លោះជាមួយគ្នាលើបញ្ហាធំៗជាច្រើនដូចជាពាណិជ្ជកម្ម ការត្រួតត្រាលើអ៊ីនធឺណិត ការផ្ទេរបច្ចេកវិទ្យា និងសកម្មភាពការទូតរបស់ភាគីនីមួយៗក្នុងប្រទេសដទៃជាដើម។
លោក Collin Koh ជាអ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកសន្តិសុខដែនសមុទ្រនៃសាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យា Nanyang និយាយថា «យើងអាចប្រាកដថា អាស៊ាននឹងបង្ហាញអារម្មណ៍ដោយផ្ដោតលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ខណៈជៀសវាងបញ្ហានានារវាងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងចិនឲ្យបានកាន់តែច្រើនតាមតែអាចធ្វើទៅបាន»។
ជាឧទាហរណ៍ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី លក់ផលិតផលកសិកម្មចម្បងៗ និងប្រេងដូងទៅឲ្យចិន។ ហើយថវិកាវិនិយោគរបស់ចិនក៏បានជួយស្ថាបនាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ីផងដែរ។
លោក Shahriman Lockman អ្នកវិភាគជាន់ខ្ពស់ផ្នែកគោលនយោបាយការបរទេស និងសន្តិសុខនៃវិទ្យាស្ថានសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រនិងកិច្ចការអន្តរជាតិក្នុងទីក្រុងកូឡាឡាំពួរ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី បាននិយាយថា៖ «ម៉ាឡេស៊ីមិនមែនស្ថិតនៅខាងចិននោះទេ ក៏ប៉ុន្តែម៉ាឡេស៊ីក៏មិនចង់ឲ្យគេមើលឃើញថាជាអ្នកបង្ករហេតុនោះដែរ»៕
