មួយសប្តាហ៍ក្រោយជំនួបរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន លី ខឺឈាង (Li Keqiang ) និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅទីក្រុងម៉ានីល ប្រទេសហ្វីលីពីន ដែលបានពិភាក្សាអំពីការបោសសម្អាតកាកសំណល់សល់ពីសង្គ្រាមក្នុងទសវត្សរ៍១៩៦០ និង១៩៧០មក រដ្ឋាភិបាលចិនបានប្រគល់សម្ភារៈ និងមធ្យោបាយធ្វើដំណើរជា ច្រើនដល់អាជ្ញាធរដោះមីនកម្ពុជា ដើម្បីបង្កើនប្រសិទ្ធភាពក្នុងកិច្ចការបោសសម្អាតមីននៅកម្ពុជា។ នេះបើយោងតាមការបញ្ជាក់ពីមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់កម្ពុជាទទួលបន្ទុកកិច្ចការបោសសម្អាតមីន។
លោក សេរី កុសល្យ អនុប្រធានទីមួយនៃអាជ្ញាធរកម្ពុជាគ្រប់គ្រងសកម្មភាពកម្ចាត់មីននិងសង្គ្រោះជនពិការដោយសារមីន ដែលត្រូវគេស្គាល់ដោយខ្លីថា«អាជ្ញាធរមីន» ត្រូវគេឃើញក្នុងវីដេអូឃ្លីបមួយបង្ហោះលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោកថា លោកបានប្រាប់ភាគីចិន គឺលោកឯកអគ្គរដ្ឋទូត សុង ប៉ (Xiong Bo) ថា ជំនួយចិនដែលបានផ្តល់ជូនកម្ពុជា ក្នុងការបោសសម្អាតគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះនេះ ធ្វើឡើងនៅគ្រាម្ចាស់ជំនួយផ្សេងទៀត បានត្រៀមដកជំនួយចេញពីកម្ពុជា ក្នុងការបោសសម្អាតគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះនេះ។
ក្នុងកម្មវិធីប្រគល់ជំនួយចិនដល់កម្ពុជាសម្រាប់សកម្មភាពបោសសម្អាតគ្រាប់មីន រៀបចំឡើងនៅរាជធានីភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃច័ន្ទ លោក សេរី កុសល្យ អតីតមន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សរាជានិយមហ៊្វុនស៊ីនប៉ិច បានសម្តែងការដឹងគុណផងដែរ ចំពោះជំនួយរបស់ចិន ហើយសង្ឃឹមថា ចិននឹងបន្តផ្តល់ជំនួយបន្ថែមដើម្បីសម្អាតផ្ទៃដីដែលនៅស្ថិតក្រោមការគំរាមកំហែងពីគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះសល់ពីសម័យសង្គ្រាម។ លោក សេរី កុសល្យ បានចាត់ទុកប្រទេសចិនថា ជាមហាមិត្តរបស់កម្ពុជា ដែលតែងតែតាមជួយកម្ពុជា នៅគ្រប់កាលៈទេសៈទាំងអស់។
លោក សេរី កុសល្យ ថ្លែងក្នុងវីដេអូនោះថា៖
«មិត្តមានពីរប្រភេទ មិត្ត មិត្តមួយ គឺដូចខ្ញុំបានលើកឡើង ការចេះជួយគ្នាក្នុងគ្រាក្រ គ្នាគ្រាលំបាក ហើយក៏មានមិត្តមួយទៀតដែរ ដែលខ្មែរយើងហៅថា មិត្តតាមស៊ីតាមផឹកនោះ គឺអត់បានការទេ បានតែដើរៗផឹកស៊ីទេ ផុតពីហ្នឹងគឺចប់ មហាមិត្តចិន គឺជាមិត្តដែលស្ថិតនៅក្នុង លំដាប់មួយ ដែលយើងបានដឹងថា ជាមិត្ត ដែលជួយប្រទេសកម្ពុជា ប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់កាលៈទេសៈ នៅពេលដែលកម្ពុជា ជួបការពិបាកស្មុគស្មាញ សូមអរគុណដល់មិត្តចិន»។
លោក សេរី កុសល្យ បានបា្រប់មិត្តចិនថា កម្ពុជា ត្រូវការថវិកាប្រមាណជា ៤០០លានដុល្លារអាមេរិក ដើម្បីបោសសម្អាតគ្រាប់មីន និងគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះផ្សេងទៀតឲ្យអស់មុនឆ្នាំ ២០២៥។ លោកបានប្រាប់ពីសេចក្តីប្រាថ្នាចង់បានរបស់កម្ពុជា នូវម៉ាស៊ីន Drone និងរថយន្ត Jeep របស់ចិន និងការផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកវិទ្យារបស់ចិនថ្មីៗក្នុងការដោះមីននៅកម្ពុជា។
ពិធីប្រគល់អំណាយចិនជាសម្ភារៈ ដែលរួមមានម៉ូតូ៤០គ្រឿង កុំព្យូទ័រលើតុ និងយួរដៃ ហើយនិង iPad ជាង២០គ្រឿង បូករួមនឹងឧបករណ៍បម្រើឲ្យវិស័យដោះមីនផ្សេងៗទៀតដូចជា ឧបករណ៍រុករកជាតិដែក និងឧបករណ៍កម្ទេចគ្រាប់ កើតមានឡើង ក្រោយសហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីដើមខែវិច្ឆិកានេះ បានបញ្ជាក់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងបញ្ចប់ជំនួយសម្រាប់ប្រតិបត្តិការដោះមីននៅកម្ពុជាទៅឱ្យមជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកម្ចាត់មីនកម្ពុជា (CMAC) ត្រឹមឆ្នាំ២០១៧ ក៏ប៉ុន្តែនឹងបន្តផ្តល់ជំនួយដល់កម្ពុជាតាមមូលដ្ឋានប្រកួតប្រជែង ដើម្បីបោសសម្អាតគ្រាប់មីនទាន់ផ្ទុះនេះ។
លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិន Xiong Bo បានលើកឡើង ក្នុងពិធីប្រគល់ជំនួយចិនសម្រាប់សកម្មភាពកម្ទេចចោលគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះថា ប្រទេសចិនតែងតែផ្តល់ការគាំទ្រដល់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងបញ្ហាសម្អាតគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះ ខណៈដែលពលរដ្ឋកម្ពុជានៅបន្តរងគ្រោះ ដោយកាកសំណល់សល់ពីសង្គ្រាម។
លោក Xiong បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថា លោក លី ខឺឈាង (Li Keqiang) ក៏បានបញ្ជាក់ជាថ្មីម្តងទៀត ក្នុងជំនួបលោកជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មេដឹកនាំកម្ពុជា នៅខាងក្រៅកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីនថា ចិនបានប្តេជ្ញានឹងបង្កើនជំនួយដល់កម្ពុជាក្នុងកិច្ចការបោសសម្អាតគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះនេះ។
លោក Xiong បានថ្លែងអំពីការគំាទ្ររបស់ចិនដល់កម្ពុជា ក្នុងការដោះគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះ តាមអ្នកបកប្រែយ៉ាងដូច្នេះ៖
«រដ្ឋាភិបាលចិនក៏បានគាំទ្រយ៉ាងសកម្ម នូវបុព្វហេតុបោសសម្អាតមីននៅប្រទេសកម្ពុជា។ នេះបានសបញ្ជាក់ពីកាយវិការក្នុងការទទួលខុសត្រូវនៃកាតព្វកិច្ច នូវមនុស្សធម៌អន្តរជាតិនៅប្រទេសចិន គឺជា ការបង្ហាញនូវមិត្តភាពប្រពៃណី រវាងប្រទេសយើងទាំងពីរ។ ប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងទៅនេះ ប្រទេសយើងទាំងពីរបានមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ កាន់តែស៊ីជម្រៅនូវវិស័យបោសសម្អាតមីន។ រដ្ឋាភិបាលចិនក៏បានផ្តល់ការគាំទ្រ ទៅដល់ភាគីកម្ពុជា ដោយបានរៀបចំវគ្គបណ្តុះបណ្តាល បោសសម្អាតមីនក៏ដូចជា ផ្តល់សម្ភារៈ បោសសម្អាតមីន និងថវិកាជាដើម»។
ខណៈប្រទេសចិនបានប្រកាសថា ជួយកម្ពុជាក្នុងការដោះគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្មែរលោក ហ៊ុន សែន កាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានរាយការណ៍ដល់អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិលោក អាន់តូញ៉ូ ហ្គុយតេរេស (Antonio Guterres) ថា ប្រទេសកម្ពុជា បានរកឃើញគ្រាប់បែកគីមី ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានទម្លាក់ក្នុងចុងទសវត្សរ៍ ១៩៦០ និងដើមទសវត្សរ៍ ១៩៧០។ លោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងថា កម្ពុជាក៏បានធ្វើលិខិតផ្លូវការបញ្ជូនទៅកាន់អង្គការអន្តរជាតិផ្នែកអាវុធគីមីរួចហើយដើម្បីជួយកម្ពុជា។
សហរដ្ឋអាមេរិកបានឆ្លើយតបថា ខ្លួនបានដឹងអំពីលិខិតរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាផ្ញើទៅកាន់ អង្គការហាមឃាត់អាវុធគីមីហៅកាត់ថា OPCW។
អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា លោក David Josar បានប្រាប់ VOA កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ថា អាមេរិកស្វាគមន៍អ្នកជំនាញបច្ចេកទេសរបស់អង្គការហាមឃាត់អាវុធគីមី។ លោកថា ស្ថានទូតនៅរក្សាទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយក្រុមបេសកកម្មអាមេរិកនៅអង្គការហាមឃាត់អាវុធគីមី ស្ថិតក្នុងទីក្រុងឡាអេ (The Hague) និងនៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនសម្រាប់ជំហានបន្តបន្ទាប់ទៀត ក្នុងដំណើរការរបស់អង្គការហាមឃាត់អាវុធគីមីនេះ។
តែទោះជាយ៉ាងណាក្តីលោក David Josar បានឲ្យដឹងបន្ថែមថា សហរដ្ឋអាមេរិកនៅបន្តប្តេជ្ញាយ៉ាងខ្លាំងក្លាចំពោះភាពជាដៃគូរបស់អាមេរិកជាមួយប្រជាជនកម្ពុជា នៅក្នុងការគាំទ្រគោលដៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើឲ្យប្រទេសពួកគេ រួចផុតពីផលប៉ះពាល់នៃគ្រាប់មីននៅត្រឹម ២០២៥ ក៏ដូចជាសម្រេចឲ្យបានគោលដៅរួមគ្នារបស់អាមេរិកនៃការសម្អាតគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះ ដែលមានប្រភពចេញពីសហរដ្ឋអាមេរិក។
ចំណែកឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា គឺលោក William Heidt ធ្លាប់បានបញ្ជាក់កន្លងទៅថា រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកបានចំណាយថវិកាជាង ១៦០លានដុល្លារ ក្នុងរយៈពេលជាង២០ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ សម្រាប់គម្រោងបោសសម្អាតគ្រាប់មីន និងយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះនៅកម្ពុជា។ ក្រៅពីនេះ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកក៏បានផ្តល់ជំនួយផ្សេងៗទៀតដល់កម្ពុជា ដោយផ្តោតលើវិស័យយោធា ពាណិជ្ជកម្ម កសិកម្ម សេដ្ឋកិច្ច និងអប់រំជាដើម។
អ្នកវិភាគបានលើកឡើងថា ការសើរើបញ្ហាគ្រាប់បែក ឬអាវុធគីមីរបស់អាមេរិកនៅពេលនេះ គឺមានការជាប់ទាក់ទិនបញ្ហានយោបាយនៅកម្ពុជា និងបញ្ហារកាំរកូសនៃចំណងការទូតកម្ពុជាអាមេរិក ដែលមិនព្រមទម្លាក់ចោលបំណុលរាប់រយលានដុល្លារអាមេរិក ដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានជំពាក់ខ្លួនក្នុងរបបសាធារណរដ្ឋដឹកនាំដោយលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់។
ទោះបីមានការជួយពីប្រទេសផ្សេងៗក្នុងកិច្ចកម្ចាត់គ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះនៅកម្ពុជា លោក សេរី កុសល្យ អនុប្រធានទីមួយនៃអាជ្ញាធរមីន បានឲ្យដឹងថា កម្ពុជាទើបតែបោសសម្អាតផ្ទៃដែលមានគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះចំនួន ១.៦០០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា លើផ្ទៃដីសរុប ៣.៦០០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡាដែលស្ថិតក្នុងការគំរាមកំហែងពីសំណល់សល់ពីសង្គ្រាម។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ការចូលរួមរបស់ចិនក្នុងវិស័យកម្ទេចគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះនឹងរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការរំដោះផ្ទៃដីដែលមានគ្រាប់មីននៅកម្ពុជា សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច ខណៈដែលចំនួនប្រជាពលរដ្ឋនៃប្រទេសកម្ពុជាបានកើនដល់ជិត ១៦លាននាក់។
លោក លី ធុច អគ្គលេខាធិការនៃអាជ្ញាធរមីន ក៏បានឲ្យដឹងបន្ថែម អំពីការផ្តល់ជំនួយរបស់ចិន នៅចំពោះមុខលោក Xiong Bo ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃច័ន្ទថា ប្រទេសចិនបានជួយកម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ២០១៥ ដោយចិនបានផ្តល់ថវិកាសម្រាប់ជួសជុលអគារនានា ដែលបម្រើកិច្ចការកម្ចាត់គ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះ ការបំពាក់គ្រឿងបរិក្ខារផ្សេងៗ រួមមានម៉ាស៊ីនកុំព្យូទ័រ ម៉ាស៊ីន GPS ជាដើម។ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ចិនក៏បានផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលបុគ្គលិកចំនួន៤០នាក់របស់អាជ្ញាធរមីនទាំងនៅថ្នាក់ជាតិ និងក្រោមជាតិក្នុងប្រទេសចិន។ លោក លី ធុច មិនបានឲ្យដឹងពីតម្លៃជា ទឹកប្រាក់នៃអំណោយ ដែលប្រទេសចិនបានឲ្យកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃចន្ទនោះទេ។
VOA ព្យាយាមសុំការអធិប្បាយពីលោក លី ធុច តែមិនទាន់អាចទាក់ទងបានទេនៅថ្ងៃអង្គារនេះ៕
កែសម្រួល៖ អត្ថបទដដែលនេះនៅមុននេះបានសរសេរខុសថា លោក សេរី កុសល្យ ជាអនុប្រធានទីមួយនៃមជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកម្ចាត់មីនកម្ពុជា (CMAC)។
