មេធាវីអាមេរិកាំង និងជាប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា លោក Brett Sciaroni បាននិយាយថា សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជា នៅតែកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងបំផុតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដោយមានកំណើនផលិតក្នុងស្រុកសរុបជាង ៧% ពីមួយឆ្នាំ ទៅមួយឆ្នាំ។
វិស័យកាត់ដេរ ទេសចរណ៍ សំណង់ និងកសិកម្ម គឺជាគន្លឹះសំខាន់សម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេស ប៉ុន្តែលោកបាននិយាយថា លោកចង់ឃើញវិស័យទាំងអស់រីកចម្រើនប្រកបដោយនិរន្តភាព។
លោកបាននិយាយថា៖ «យើងមានសង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា យើងនឹងទទួលបាន ឧស្សាហកម្មធន់ស្រាល ច្រើនជាងនេះ ក្នុងពេលអនាគត ពីព្រោះយើងត្រូវការសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ។ ឥឡូវនេះយើងមានវិស័យកសិកម្ម និងវិស័យកាត់ដេររឹងមាំ ប៉ុន្តែយើងចង់ឲ្យវិស័យឧស្សាហកម្មធន់ស្រាល បែកចេញពីឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ និងក្លាយខ្លួនជាអ្វីផ្សេង»។
ការធ្វើឲ្យមុខមាត់ប្រទេសកម្ពុជាប្រសើរឡើង
នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ មានអគារចម្រុះពណ៌ សួនច្បារត្រូវបានសម្អាត និងរៀបចំតែងលម្អ ដើម្បីទទួលគណៈប្រតិភូ ៧០០ នាក់ មកពី ៤០ ប្រទេស សម្រាប់វេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ពីថ្ងៃទី ១០ ដល់ទី ១២ ខែឧសភា ដែលផ្ដោតសំខាន់លើផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា ការរីកចម្រើន និងយុវជន។
លោក Sciaroni និយាយថា វេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ ជំនួសមុខឲ្យសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (ASEAN) នឹងជួយលើកមុខមាត់កម្ពុជាលើឆាកអន្តរជាតិ ដែលជាទូទៅត្រូវបានបង្កាច់បង្ខូចដោយអំពើពុករលួយ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាដើម។
លោកនិយាយថា៖ «ទស្សនៈចាស់គំរឹលរបស់កម្ពុជា ពិបាកនឹងផ្លាស់ប្ដូរណាស់។ ដូច្នេះខ្ញុំគិតថា នៅតែមានអ្នកគិតថា កម្ពុជាគឺជាប្រទេសដែលហែកហួរដោយសង្គ្រាម អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម និងគ្រាប់មីនជាដើម»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ប៉ុន្តែនៅពេលដែលពួកគេមកទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា ពួកគេបើកភ្នែកធំៗតែម្ដង។ ពួកគេឃើញអគារខ្ពស់ត្រដែតជាច្រើន ពួកគេឃើញមានការអភិវឌ្ឍជាច្រើនកំពុងដំណើរការ»។
សេដ្ឋកិច្ចគឺជាចំណុចខ្លាំងមួយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាបក្សកាន់អំណាច ក៏ដូចជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលកំពុងតែប្រឈមមុខនឹងការបោះឆ្នោតឃុំ សង្កាត់នៅខែក្រោយ និងការបោះឆ្នោតតំណាងរាស្ត្រ ក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំក្រោយ។
ការដឹកនាំរបស់ លោក ហ៊ុន សែន ដែលតែងតែត្រូវបានគេរិះគន់ បានគ្រប់គ្រងរដ្ឋាភិបាលអស់រយៈពេលប្រមាណ ៣០ឆ្នាំមកហើយ ចាប់តាំងពីសង្គ្រាមស៊ីវិលបានបញ្ចប់ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៨ ជាពេលដែលកម្ពុជាខំប្រឹងស្ដារមុខមាត់ពីប្រទេសដែលបរាជ័យមួយ។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក លោក ហ៊ុន សែន បានត្រូវបានគេទទួលថាមានស្នាដៃ ក្នុងការធានាឲ្យមានសន្តិសុខក្នុងប្រទេស ដែលមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ច មិនធ្លាប់មានក្នុងពេលកន្លងមក។
ការលើកឡើងរបស់លោក Sciaroni ត្រូវបាន គាំទ្រដោយ លោក David Totten ប្រធានក្រុមហ៊ុនផ្ដល់ប្រឹក្សាផ្នែកទីផ្សារ (Emerging Market Consulting) ដែលមានទីតាំងនៅរាជធានីភ្នំពេញ។ លោក David បាននិយាយថា វេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក គឺជាគំនិតដ៏ល្អមួយ។
លោក David ថា៖
«ប្រទេសកម្ពុជាមិនមែនជាប្រទេសដែលល្អឥតខ្ចោះនោះទេ ប៉ុន្តែការណ៍ដែរមិនល្អឥតខ្ចោះ មិនមែនមានន័យថាអាក្រក់នោះទេ។ នៅក្នុងឧស្សាហកម្មជាច្រើន និងវិស័យជាច្រើន អ្នកនឹងឃើញភាពមមាញឹក ហើយសហគមន៍របស់សហគ្រិនកំពុងបង្កើត និងធ្វើជំនួញប្រកបដោយភាពជោគជ័យ និងរីកចម្រើនពីមួយឆ្នាំ ទៅមួយឆ្នាំ។
មិនមែនមនុស្សគ្រប់គ្នាសប្បាយចិត្តនឹងវេទិកានេះទេ
យ៉ាងណាក៏ដោយ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំង និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស មិនគាំទ្រការធ្វើជាម្ចាស់នៃ វេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក នៅរាជធានីភ្នំពេញនេះឡើយ។
លោក Phil Robertson នាយករងប្រចាំតំបន់អាស៊ីអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch បាននិយាយថា៖ «ប្រទេសកម្ពុជាគួរតែជាប្រទេសចុងក្រោយមួយ ក្នុងចំណោមប្រទេសដទៃទៀត ដែលគួរធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះសម្រាប់កម្មវិធីប្រជុំធំៗ ដូចជាវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកនេះជាដើម ហើយលោកបានបន្ថែមថាស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគឺ «ស្ថិតក្នុងភាពបរាជ័យ»។
លោកក៏បានកត់សម្គាល់ថា អាជ្ញាធរកម្ពុជា បំភាន់ភ្នែកសហគមន៍អន្តរជាតិ ដោយការប្រមូលជនក្រីក្រ គ្មានផ្ទះសម្បែង អ្នកប្រកបរបរផ្លូវភេទទៅទុកមួយកន្លែង ហើយកន្លងមកអ្នកទាំងនោះធ្លាប់ត្រូវបានគេចាប់ឃុំឃាំង ដែលជាផ្នែកមួយនៃ «យុទ្ធនាការស្ដារមុខមាត់ទីក្រុង» មុនពេលមានព្រឹត្តិការណ៍ធំៗ នៅក្នុងទីក្រុង។
លោក ហ៊ុន សែន ក៏ប្រឈមមុខនឹងការរិះគន់ពីមជ្ឈដ្ឋានអន្តរជាតិផងដែរ ចំពោះការបង្ក្រាបទៅលើគណបក្សប្រឆាំងក្នុងរយៈពេល ១៨ខែកន្លងមកនេះ។ អ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងត្រូវបានគេចាប់ដាក់ពន្ធនាគារពីបទបរិហារកេរ្តិ៍ និងបទចោទប្រកាន់ដទៃទៀត ស្របពេលថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ក៏រងការគំរាមផ្នែកច្បាប់ និងការគំរាមចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ដែលអាចរារាំងពួកគេមិនឲ្យកាន់តំណែងក្នុងស្ថាប័នសាធារណៈ។
លោក Robertson បាននិយាយថា វេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក គួរតែផ្ដោតទៅលើបញ្ហាទាំងអស់នេះ ស្របពេលដែលលោកស្រី មូរ សុខហួរ សមាជិកជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បាននិយាយថាបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សគួរតែជាផ្នែកមួយនៃការពិភាក្សាក្នុងវេទិកាសេដ្ឋកិច្ច និងប្រទេសដូចកម្ពុជា គួរតែត្រូវបានគេធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងសិន មុននឹងត្រូវផ្ដល់បុព្វសិទ្ធិឲ្យធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។
អ្នកនាំពាក្យឲ្យវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក និងអ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលមិនអាចទាក់ ទងសុំយោបល់ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះបានទេ។
យុវជនកម្ពុជា
ប្រជាសាស្ត្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជាមានការប្រែប្រួលឆាប់រហ័ស ដូចគ្នាទៅនឹងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន ស្របពេលដែលប្រទេសនេះមានជំនាន់យុវជនកើតក្រោយសង្គ្រាម កំពុងវិវត្តន៍ទៅរកភាពចាស់ទុំ។ អ្នករៀបចំវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកកត់សម្គាល់ថា អាយុជាមធ្យមរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាគឺ ២៣,៨ ឆ្នាំ ហើយមនុស្សវ័យក្មេងទាំងនេះ កំពុងទាមទារកការងារដែលមានប្រាក់កម្រៃខ្ពស់ ការងារដែលមានជំនាញច្បាស់លាស់ និងជីវិតបែបស៊ីវិល័យ។
នៅក្នុងការបោះឆ្នោត ២០១៣ យុវជនជាច្រើនបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប៉ុន្តែជាលទ្ធផល លោក ហ៊ុន សែន នៅតែឈ្នះ និងកាន់អំណាច ដោយគ្រាន់បាត់បង់ការគាំទ្រមួយភាគធំ។
ទោះបីជាមានបញ្ហានយោបាយក៏ដោយ លោក មួយ ពិសិដ្ឋ អ្នកនាំពាក្យសហព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញាវ័នកម្ពុជា បាននិយាយថា កម្ពុជាត្រៀមខ្លួនរួចរាល់ក្នុងការធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ វេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ហើយការណ៍នេះអាចលើកមុខមាត់ប្រទេសជាតិ និងអាចទាក់ទាញដៃគូពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ។
លោកលើកឡើងថា៖ «ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវការការវិនិយោគ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ។ កង្វះខាតធនធានមនុស្ស និងទំនើបភាវូប្បនីយកម្ម បើប្រៀបធៀបទៅនឹងបណ្ដាប្រទេសដទៃក្នុងតំបន់អាស៊ាន គឺជាបញ្ហាប្រឈមមួយដែលកម្ពុជាត្រូវធ្វើវាឲ្យប្រសើរឡើង»៕
ប្រែសម្រួលដោយ សឿន វឌ្ឍនា
