អាជ្ញាធរកម្ពុជា បានដុតបំផ្លាញ និងកម្ទេចសារធាតុញៀន និងសារធាតុគីមីផ្សំសរុបជាង ៣៤០តោន បន្ទាប់រឹបអូសបានពីក្រុមឧក្រិដ្ឋជនគ្រឿងញៀន ក្នុងឆ្នាំ២០២២។ សកម្មភាពដុតបំផ្លាញធ្វើឡើងនៅក្នុង កោះពេជ្រ រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីព្រឹកថ្ងៃពុធនេះ។
ក្នុងទិវាអន្តរជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន ឆ្នាំ២០២៣ កាលពីថ្ងៃពុធ លោក ច្រឹង ខ្មៅ ព្រះរាជអាជ្ញានៃអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានឱ្យដឹងថា សារធាតុញៀននិងសារធាតុគីមី ទម្ងន់ជាង៥តោន ត្រូវកម្ទេចដោយ«វិធីដុត»។ ចំណែកសារធាតុញៀន និងសារធាតុគីមីផ្សេងទៀត ដែលមានទម្ងន់៣៣៦តោន នឹងធ្វើប្រតិកម្មបន្សាប ព្រោះសារធាតុទាំងនោះ ជាសារធាតុរំលាយ ហើរ ជាអាស៊ីត និងគីមីពុលឆាបឆេះខ្លាំង មិនអាចធ្វើការបំផ្លាញតាមវិធីសាស្ត្រដុតបានឡើយ។
លោកថ្លែងថា៖ «វត្ថុតាងគ្រឿងញៀន សារធាតុគីមីផ្សំ សារធាតុគីមីពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗទៀតក្នុងសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌចំនួន ៤៧រឿងខាងលើនេះ មានទម្ងន់សរុប ៣៤២តោន ២៥៧គីឡូក្រាម និង ៦១៨,៦០ក្រាម ដែលរួមមាន សារធាតុគីមី និងសារធាតុញៀន ជាច្រើនប្រភេទ ជាអាទ៍ ហេរ៉ូអ៊ីន មេតំហ្វេតាមីន អឹមដេអឹមអា[ថ្នាំគ្រវី] កេតាមីន នីមេតាហ្សេប៉ាម ហាយដ្រុកស៊ីលីមីន ព្រមទាំងសារធាតុគីមីផ្សំ សារធាតុគីមីទាំងអស់សរុបចំនួនខាងលើ»។
លោក ស ខេង រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលចូលរួមក្នុងទិវាអន្តរជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀននេះដែរ បានជំរុញឱ្យមានការចូលរួមទាំងអស់គ្នា ទាំងអាជ្ញាធរ និងប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសគ្រឿងញៀនក្នុងទឹកដីកម្ពុជា។
លោក ស ខេង បន្តថា សមត្ថកិច្ចបានខិតខំប្រឹងប្រែងស៊ើបអង្កេត ស្រាវជ្រាវ បង្ក្រាបបានបទល្មើសចរាចរ កែច្នៃ ផលិតគ្រឿងញៀន បានកាន់តែច្រើន ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ចំណែកការនាំគ្រឿងញៀនពីតំបន់ត្រីកោណមាស ចូលមកកម្ពុជា ឆ្លងកាត់តាមខេត្តភាគឦសាន្តនៃប្រទេស នៅតែមានការកើនឡើង។
លោកបន្ថែមថា ក្រុមឧក្រិដ្ឋជននៅតែព្យាយាម លួចកែច្នៃផលិតគ្រឿងញៀនសំយោគក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយបង្វែរសារធាតុគីមីផ្សំ ពីការនាំចូលសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ក្នុងវិស័យស្របច្បាប់ ទៅផលិតគ្រឿងញៀនខុសច្បាប់ជាដើម។
បើតាមលោក ស ខេង ក្រុមឈ្មួញគ្រឿងញៀន បានប្រើប្រាស់រូបភាពបំភ្លៃ និងភូតសមត្ថកិច្ច ជាពិសេសក្រសួងដែលចេញអាជ្ញាបណ្ណថា ការនាំសារធាតុផ្សំអ្វីមួយ ដើម្បីយកមកផលិតជារបស់របរ ឬទំនិញប្រើប្រាស់ ដែលមិនមែនជាគ្រឿងញៀន ប៉ុន្តែបែរជាមានការលួចលាក់ និងបង្វែរទៅធ្វើជាគ្រឿងញៀនសំយោគទៅវិញ។
លោកថ្លែងថា៖ «ម្តងគេយកសារធាតុ១ឬ២ ម្តងទៀតគេយកសារធាតុ២ឬ៣បន្ថែម នៅពេលគេយកបានគ្រប់ គេចាប់ផ្តើមដំឡើងម៉ាស៊ីន ហើយបោះពុម្ព ផលិតនៅកម្ពុជា។ ម្យ៉ាងដើម្បីនាំចេញ ប៉ុន្តែម្យ៉ាងទៀត ក៏ដើម្បីចែកចាយ ចរាចរ នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ផងដែរ។ នេះជាបញ្ហាដ៏មហាគ្រោះថ្នាក់ បើសិនជាយើងមិនឯកភាពគ្នា។ លុះណាតែយើងមានឯកភាពគ្នា មានឆន្ទៈមុះមុត ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន»។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃបានឱ្យដឹងទៀតថាបទល្មើសជួញដូរ ចរាចរ កែច្នៃផលិតផលធំៗ ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចបង្ក្រាបបានយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព និងទាន់ពេលវេលា ប៉ុន្តែបទល្មើសចែកចាយ ជួញដូរ តូចតាច និងប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនក្នុងមូលដ្ឋាននៅតែបន្តកើតមានគួរឱ្យកត់សម្គាល់។
ក្នុងឆ្នាំ២០២២ សមត្ថកិច្ចបានបង្ក្រាបបទល្មើសពាក់ព័ន្ធនឹងគ្រឿងញៀនសរុបចំនួនជាង៦ពាន់ករណី ដោយរឹបអូសគ្រឿងញៀនគ្រប់ប្រភេទពីក្រុមឧក្រិដ្ឋជនគ្រឿងញៀន បានចំនួនជិត១៥តោន ស្មើនឹង៣១៨% បើធៀបទៅនឹងបរិមាណគ្រឿងញៀន ដែលរឹបអូសបានក្នុងឆ្នាំ២០២១។ សមត្ថកិច្ចបានឃាត់ខ្លួនជនសង្ស័យបានចំនួន១៥.០០០នាក់។ ចំណែកក្នុងរយៈពេល៥ខែ នៃដើមឆ្នាំ២០២៣នេះ សមត្ថកិច្ច បង្រ្កាប ដោយរឹបអូសគ្រឿងញៀនគ្រប់ប្រភេទសរុបចំនួន ៨៤០គីឡូក្រាម។ នេះបើតាមរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង។
នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង ថ្លែងថាដើម្បីកាត់បន្ថយបញ្ហាគ្រឿងញៀនក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឱ្យបានជាអប្បបរមា រដ្ឋាភិបាល ត្រូវរឹតបន្តឹងបន្ថែមទៀតទាក់ទងការអនុវត្តវិធានការច្បាប់ និងបង្ក្រាបឱ្យជាប់ជាប្រចាំដូចជាភ្លៀងរលឹម ទៅលើជនល្មើស ឬមន្ត្រីខិលខូចដែលពាក់ព័ន្ធគ្រឿងញៀននេះ ហើយអាជ្ញាធរត្រូវសហការគ្នាតាំងពីថ្នាក់លើ ដល់ថ្នាក់មូលដ្ឋាន។
លោកថ្លែងថា៖ «កន្លងមក ឃើញមានការចាប់បានទាំងមន្ត្រី ជាមន្ត្រីមានស័ក្តិទៅទៀត កន្លងមក។ អ៊ីចឹងយើងឃើញថាបញ្ហាគ្រឿងញៀនហ្នឹង វាជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយមន្ត្រី បុគ្គលជាមន្ត្រីមួយចំនួន ដែលអាចធ្វើឱ្យបញ្ហាគ្រឿងញៀន អាចចរាចរបានងាយស្រួលក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ហើយយើងឃើញថាពេលខ្លះ ដែលកម្រចាប់បានទៅទៀត ដោយសារថាបញ្ហាដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយមន្ត្រីខិលខូចខ្លះ»។
បើតាមលោក យង់ គិមអេង កំណើនគ្រឿងញៀនក្នុងសហគមន៍មូលដ្ឋាន គឺជាក្តីកង្វល់ និងជាការព្រួយបារម្ភខ្លាំង ដែលប៉ះពាល់ដល់ការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស សន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាពសហគមន៍ ព្រមទាំងធ្វើឱ្យយុវជនមួយចំនួនបោះបង់ការសិក្សា និងឈានទៅប្រឡូកក្នុងក្រុមបងតូច បងធំជាដើម៕
