មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃក្រសួងកសិកម្មអះអាងថា កម្ពុជាត្រូវធានាថាកសិផលមានគុណភាព និងសុវត្ថិភាពត្រឹមត្រូវ ដើម្បីអាចនាំចេញទៅប្រទេសចិនបាន នៅពេលដែលប្រទេសទាំងពីរបើកទីផ្សារពាណិជ្ជកម្មសេរី ដែលកិច្ចព្រមព្រៀងនឹងចុះហត្ថលេខានៅពេលខាងមុខ។
លោក ងិន ឆាយ ប្រតិភូរាជរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកជាអគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្ម នៃក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ បានថ្លែងបែបនេះ នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយ ស្តីពី «វិធានការជំរុញផលិតផលកសិកម្មទៅកាន់ទីផ្សារពិភពលោក» ដែលធ្វើឡើង នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ។
លោក ងិន ឆាយ មានប្រសាសន៍ថា ពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយប្រទេសចិននឹងអាចឲ្យកម្ពុជានាំកសិផលជាច្រើនទៅប្រទេសចិន។ ប៉ុន្តែ ការងារចម្បងគឺត្រូវពង្រឹងគុណភាពឲ្យបានល្អ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងនោះ យើងត្រូវពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់យើងនៅក្នុងការដាំដុះរបស់យើងឲ្យមានថ្លៃដើមទាប ដែលអាចប្រកួតប្រជែងបាន។ កសិផលរបស់យើងមានគុណភាពមានសុវត្ថិភាពហើយនិងជាពិសេសអាចមានអនុលោមទៅតាមលក្ខណៈភូតគាមអនាម័យនៃប្រទេសនាំចូលទាំងនោះ»។
បើតាមលោក ងិន ឆាយ ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវកំណត់ដំណាំជាអាទិភាព និងមានសក្តានុពល ដើម្បីនាំចេញទៅប្រទេសចិន ដែលលោករៀបរាប់ដូចជា អង្ករ ស្វាយ ផ្លែមៀនប៉ៃលិន ដូងក្រអូប ពោត ក្រហមទុរេន ផ្លែស្រកានាគខ្នុរនិងទឹកមាត់ត្រចៀកជាដើម។
លោកឲ្យដឹងថា អង្ករសរបស់កម្ពុជាពិបាកប្រកួតប្រជែងក្នុងទីផ្សារអន្តរជាតិ។ ដូច្នេះ កម្ពុជានឹងផ្តោតលើអង្ករសែនក្រអូបនិងអង្ករផ្ការំដួលវិញ។
លោក ងិន ឆាយ បន្តថា ប្រជាកសិករកម្ពុជាដែលមានដីតូចតាចត្រូវទទួលបានការបណ្តុះបណ្តាលនិងភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងទៅអ្នកប្រមូលទិញ ដើម្បីធានាថា ពួកគេអាចទទួលផលពីនេះបាន។ លោកលើកឡើងពីបញ្ហាដែលកម្ពុជាកំពុងប្រឈម គឺនៅខ្វះខាតឧបករណ៍សម្លាប់មេរោគផងដែរ។
លោកបន្ថែមថា៖ «អ៊ីចឹងយើងត្រូវតែចងក្រងកសិករតូចៗ ឬមួយអ្នកមានដីមធ្យមជាក្រុម ជាបណ្តុំហើយផ្សារភ្ជាប់ជាមួយអ្នកវិនិយោគផ្នែកបង្កើតឧបករណ៍សម្លាប់មេរោគ»។
កសិកម្មកម្ពុជាត្រូវបានមើលឃើញថា មិនដំណើរការល្អ ដោយសារកង្វះទឹក បញ្ហាអាកាសធាតុ ការចំណាយថ្លៃដើមខ្ពស់ និងទីផ្សារមិនមានលំនឹង។ ចំណែកការធ្វើស្រែដែលប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនប្រកបរបរនេះនៅតែមានបញ្ហា ដោយសារកង្វះប្រព័ន្ធទឹកសម្រាប់កសិករ។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហាទឹកនេះ លោក ងិន ឆាយ ទទួលស្គាល់ថា ប្រព័ន្ធទឹកមិនទាន់បានស្រោចស្រពតំបន់ទាំងអស់នៅកម្ពុជាទេ ជាពិសេសសម្រាប់ដំណាំស្រូវ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងដឹងទាំងអស់គ្នា។ យើងតែងតែជួបប្រទះបញ្ហាខ្វះទឹក។ អានេះគឺជាការណ៍ពិត។ ហើយនៅពេលដែលយើងលើកឡើងបញ្ហាខ្វះទឹក បញ្ហាប្រព័ន្ធស្រោចស្រពមិនគ្រប់គ្រាន់នេះ យើងមិនមែនទៅវាយប្រហារក្រសួងធនធានទឹកទេ។ អានេះគ្រាន់តែជាការណ៍ពិតថាក្រសួងធនធានទឹកក៏បានខិតខំកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាច្រើន»។
ទាក់ទងនឹងទីផ្សារត្រីវិញ លោក អេង ជាសាន ប្រតិភូរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទទួលបន្ទុកជាប្រធានរដ្ឋបាលជលផល ថ្លែងក្នុងសន្និសីទនោះថា កម្ពុជាកំពុងតែចរចាសម្រាប់ទីផ្សារត្រីប្រាទៅប្រទេសចិន ដោយសារប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាចិញ្ចឹមត្រីប្រភេទនេះច្រើន។ លោកបន្តថា នៅពេលនេះ ប្រទេសចិនអនុញ្ញាតការនាំចេញផលិតផលតែ៤មុខប៉ុណ្ណោះ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ជាដំបូងគេបានអនុញ្ញាតនូវផលិតផលតែ៤មុខទេ ដូចជាត្រីដំរី ពួកប្រភេទបង្កង បង្កងកណ្តូបអីយើងហ្នឹង។ ទីបី ពពួកខ្យងខ្ចៅ និងទីបួនប្រភេទដូចជាអន្ទង់។ ប៉ុន្តែបើយើងនិយាយជារួម ប្រភេទអស់ហ្នឹងជាប្រភេទដែលមានតម្លៃថ្លៃ ហើយនិងគុណភាពខ្ពស់»។
កាលពីឆ្នាំ ២០១៩ កម្ពុជានាំចេញទៅចិនប្រមាណ ១ពាន់លានដុល្លារ ហើយចិននាំចូលមកកម្ពុជាវិញប្រមាណ ៧ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ហើយប្រទេសទាំងពីរគ្រោងបង្កើនទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីដល់កម្រិត ១០ពាន់លានដុល្លារ ត្រឹមឆ្នាំ ២០២៣ ខាងមុខ។
លោកបណ្ឌិត យ៉ង សាំងកុមារ អ្នកជំនាញខាងកសិកម្ម និងជាប្រធានគណៈកម្មាធិការនាយកនៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន មានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជាត្រូវមើលសក្តានុពលនៃផលិតផលអ្វីដែលនាំចេញទៅប្រទេសចិនបាន នៅពេលនេះហើយផលិតផលទាំងនោះមានច្រើន ដូចជាអង្ករស្វាយចន្ទី និងដំឡូងមីជាដើម។
អ្នកនយោបាយដែលមានជំនាញខាងកសិកម្មរូបនេះលើកឡើងទៀតថា ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋដែលធ្វើកសិកម្មតូចតាចអាចទទួលបានប្រយោជន៍ពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវណែនាំបណ្តុះបណ្តាល និងចងបណ្តាញពួកគេដើម្បីធានាថា ផលិតផលរបស់ពួកគេតិចតួចត្រូវបានប្រមូល ហើយយកទៅលក់នៅក្រៅប្រទេសបាន។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ប៉ុន្តែសំខាន់អ្នកណានាំធ្វើការងារហ្នឹង? តើមេឃុំអភិបាលស្រុក អភិបាលខេត្តគាត់គិតរឿងហ្នឹងឬអត់? បើគាត់អត់គិតរឿងហ្នឹង រឿងហ្នឹងនៅតែអ៊ីចឹង។ អ៊ីចឹងហើយបានវាត្រូវការការដឹកនាំមួយ ដើម្បីពង្រឹងកសិករតូចតាចនៅតាមតំបន់មូលដ្ឋានផលិត ហើយចូលមកទីផ្សារតាមមូលដ្ឋានហ្នឹង»។
លោក ងិន ឆាយ អគ្គនាយកខាងកសិកម្មមានប្រសាសន៍ថា កន្លងទៅ រាជរដ្ឋាភិបាលបានផ្សព្វផ្សាយនិងបណ្តុះបណ្តាលដល់ប្រជាពលរដ្ឋច្រើន តែលោកថា វាមិនអាចធ្វើឲ្យបានអស់នោះទេ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ប៉ុន្តែសួរបណ្តុះបណ្តាលបានទាំងអស់ទេ? មិនទេ មិនបានអស់ទេ។ ក៏ប៉ុន្តែយើងសង្ឃឹមថាកសិករដែលបានបណ្តុះបណ្តាលនោះ គាត់នឹងយកបច្ចេកទេសទាំងនេះយកទៅអនុវត្តជាគំរូល្អ ហើយកសិករដែលនៅក្បែរអាចរៀនសូត្រធ្វើទៅតាមអ្វីដែលកសិករបានរៀន»។
បើតាមលោក ងិន ឆាយ រាជរដ្ឋាភិបាលក៏កំពុងរៀបចំធ្វើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូតគាមអនាម័យផងដែរដើម្បីពង្រឹងការអនុវត្ត និងការត្រួតពិនិត្យឲ្យកាន់តែមានសុវត្ថិភាពសម្រាប់កសិផលកម្ពុជា៕
