បញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនដូចជាការធ្លាក់ចុះកម្លាំងពលកម្ម ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងឱនភាពដី បានធ្វើឲ្យវិស័យកសិកម្មមិនអាចឈានទៅសម្រេចបាន ឬបំពេញឲ្យអស់លទ្ធភាពនូវសក្តានុពលរបស់ខ្លួនដែលមាន។ ការណ៍នេះ ទាមទារឲ្យមានការធ្វើទំនើបកម្មកាន់តែខ្លាំងឡើងថែម ក្នុងវិស័យសំខាន់មួយនេះ។ នេះបើតាមការអះអាងរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម។ អ្នកជំនាញកសិកម្មថ្លែងថា ការធ្វើទំនើបកម្មក្នុងវិស័យកសិកម្មនៅកម្ពុជាមានភាពយឺតយ៉ាវនៅឡើយ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម លោក វេង សាខុន បានថ្លែងថា វិស័យកសិកម្មបានប្រឈមនឹងបញ្ហាមួយចំនួន ដែលបានធ្វើឲ្យវិស័យនេះ មិនអាចអភិវឌ្ឍន៍ទៅមុខបានលឿន។ នេះបើយោងតាមព័ត៌មានសង្ខេបដែលបានសរសេរលើគណនីហ្វេសប៊ុករបស់លោកវេង សាខុន នៅថ្ងៃពុធ។
យោងតាមព័ត៌មានសង្ខេបដែលបានសរសេរលើ គណនីហ្វេសប៊ុករបស់វេង សាខុន បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថាវិស័យកសិកម្មនាពេលបច្ចុប្បន្នកំពុងប្រឈមនឹងការរាំងស្ទះនានា ដូចជាការធ្លាក់ចុះកម្លាំងពលកម្ម ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងឱនភាពដី ដែលធ្វើឲ្យវិស័យនេះមិនអាចឈានទៅសម្រេចបាន ឬបំពេញឲ្យអស់លទ្ធភាពនូវសក្តានុពលរបស់ខ្លួនដែលមាន។
លោកវេង សាខុន បានថ្លែងថា ដើម្បីដោះស្រាយផលវិបាកទាំងនេះ ការធ្វើទំនើបកម្មក្នុងវិស័យកសិកម្ម ជាតម្រូវការចាំបាច់។
លោក ត្រូវបានស្រង់ប្រសាសន៍តាមន័យដើមថា៖
«ដូច្នេះ ការអភិវឌ្ឍគ្រឿងយន្តកសិកម្ម ការធ្វើទំនើបកម្មកសិកម្ម គឺជាដំណោះស្រាយមួយដ៏សមស្របក្នុងការបង្កើនសមត្ថភាពដល់មនុស្សដែលនាំទៅរកការពង្រឹងនិងបង្កើនផលិតភាពកសិកម្ម កាត់បន្ថយកំលាំងមនុស្ស ប្រើប្រាស់ដីឲ្យអស់លទ្ធភាពនិងទទួលបានប្រសិទ្ធភាព សំដៅធានាសន្តិសុខស្បៀង អាហារូបត្ថម្ភ ជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាតិ និងកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ»។
លោក បានថ្លែងបន្តតាមន័យដើមថា៖
«សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា តាមចក្ខុវិស័យរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល នាឆ្នាំ២០៣០ វិស័យកសិកម្មនឹងឆ្ពោះទៅរកការធ្វើទំនើបកម្មកសិកម្ម មានលក្ខណៈប្រកួតប្រជែងទីផ្សារ និងមាននិរន្តរភាព ដើម្បីរួមចំណែកក្នុងការធានាបាននូវសន្តិសុខស្បៀង សុវត្ថិភាពអាហារូបត្ថម្ភសម្រាប់សុខុមាលភាពនៃប្រជាជនកម្ពុជា»។
លោកបានថ្លែងបន្តថា ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទបានកំណត់ទិសដៅពីរសំខាន់ៗ ដោយទី១ លើកកម្ពស់កំណើនកសិកម្ម ដែលមានលក្ខណៈជារួម តាមរយៈការបង្កើនផលិតភាព ការធ្វើពិពិធកម្ម ឬការធ្វើឲ្យមានសម្បូរបែប ការធ្វើការប្រកួតប្រជែង និងការធ្វើជំនួញកសិកម្ម និងទី២ ការលើកម្ពស់ការប្រើប្រាស់ដីកសិកម្ម ការអភិវឌ្ឍនិងគ្រប់គ្រងធនធានព្រៃឈើ និងជលផលឲ្យមាននិរន្តរភាព។
ការថ្លែងរបស់លោក វេង សាខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ បានធ្វើឡើង នៅ ពេលលោកធ្វើជាអធិបតីក្នុងឱកាសបើកសិក្ខាសាលាថ្នាក់តំបន់ស្តីពីតួនាទីគ្រឿងយន្តកសិកម្មក្នុង ការ ពង្រឹងភាពបន្សាំរបស់កសិករខ្នាតតូចដោយប្រើប្រាស់បច្ចេកទេសដើម្បីអភិរក្សកសិកម្ម ក្នុង តំបន់អាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិក។
លោក ហ៊ាន វណ្ណហន អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្មរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ មានប្រសាសន៍ប្រាប់ VOA ថា ប្រជាកសិករស្ទើរតែ៩០ភាគរយបានប្រើប្រាស់គ្រឿងយន្តកសិកម្ម ដោយសារការចូលរួមពីផ្នែកឯកជន។ លោកបន្តថា កសិករជាច្រើនមានក្បាលដីតូចៗធ្វើកសិកម្ម ដែលមិនអនុញ្ញាតឲ្យពួកគេប្រើប្រាស់គ្រឿងយន្តធំៗបានទេ។
«ការចូលរួមពីវិស័យឯកជនហ្នឹងគឺ គាត់ធ្វើក្នុងរូបភាពរបៀបជា រូបភាពរបៀបជា ជាការជួលសេវា ហើយត្រឹមត្រូវណាស់ កសិករយើងមានផ្ទៃដីតូចៗ អីចឹង គាត់មិនអាចទៅទិញ ឧទាហរណ៍ថា ត្រាក់ទ័រមួយ ឬម៉ាស៊ីនច្រូតមួយទេ ការប្រើសេវាអស់ហ្នឹង ការចូលរួមពីវិស័យឯកជន ឃើញទេ កំបៃ ដែលជាម៉ាស៊ីនច្រូតផ្លាស់ទីពីខេត្តមួយទៅខេត្តមួយបាទ នេះជាការចូលរួមពីវិស័យឯកជនបាទ»។
លោកបានថ្លែងថា ខណៈដែលកម្ពុជាប្រឹងប្រែងធ្វើទំនើបកម្មក្នុងវិស័យកសិកម្ម ក៏វិស័យនេះនៅប្រឈមបញ្ហា មួយចំនួនផងដែរ ពាក់ព័ន្ធនឹងការកែច្នៃផលិតផលកសិកម្ម។ លោកបានបន្តទៀតថា កម្ពុជាមិនអាចពឹងតែពីការលក់ផលិតផលកសិកម្មរបស់ខ្លួននោះទេ ព្រោះការលក់បានថ្លៃឬថោក អាស្រ័យទៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ។
«បើយើងផលិតបានម្រេច បើយើងមានសាច់ជាដំឡូង ម្សៅដំឡូង ប្រទេសគេក៏ដាំស្រូវអង្ករដែរ។ បើនិយាយអង្ករដូចគ្នា រឿងស្រូវអង្ករហ្នឹង គឺយើងជាអ្នកលក់អង្ករក្រោយគេទេ។ បើយើងក្រឡេកមើល គ្រាន់តែជុំវិញយើង ថៃ និងវៀតណាមគឺជា ប្រទេសនាំចេញអង្ករលេខមួយ លេខពីរ លេខបី ក្នុងចន្លោះហ្នឹង រាប់ទាំងឥណ្ឌា បើបីនាក់ហ្នឹង គឺអាបីនាក់ហ្នឹងគេនាំចេញយូរហើយ។ គេមានបទពិសោធន៍យូរហើយ ទាំងការគ្រប់គ្រងទាំងវិស័យឯកជន។ អីចឹង គឺត្រឡប់មកវិញថា តាំងពីការស្រោចស្រព ដីផលិតកម្ម តាំងពីទីផ្សារ ត្រូវតែស្រូបផលិតផលកសិកម្មអីអស់ហ្នឹង តាំងពីថាមពល ឧទាហរណ៍តម្លៃអគ្គិសនី។ កាលអគិ្គសនីហ្នឹងវា វាមិនសមស្របអីចឹង ទាំងអស់គ្នាវាត្រូវដើរឲ្យស្មើគ្នា ការកែច្នៃទៅបាន លុះត្រាតែ អគ្គិសនីវាសមស្រប»។
អ្នកជំនាញក្នុងវិស័យកសិកម្ម យល់ថា ការធ្វើទំនើបកម្មក្នុងវិស័យកសិកម្ម នៅមិនទាន់លឿននៅឡើយទេ ដោយសារតែបញ្ហាក្បាលដីសម្រាប់ធ្វើកសិកម្មនៅមានទំហំតូច និងកម្សោយវិនិយោគលើការកសាងប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ។
លោក សម វិទូ នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការសេដាក (CDAC) បានផ្តល់ដំណោះស្រាយមួយចំនួន ដែលអាចពន្លឿនការធ្វើទំនើបកម្មគ្រឿងយន្តក្នុងវិស័យនេះ បានលឿនជាងមុន និងធ្វើឲ្យវិស័យនេះ បានរីកដុះដាលបន្ថែមទៀត។ លោកលើកឡើងថា ការបង្វិលក្បាលដីជាកត្តាចំាបាច់បំផុត។
«ការប្តូរ ដូរ ការដូរប្រព័ន្ធក្បាលដីហ្នឹង គឺសំខាន់ណាស់បង្វិលក្បាលដីហ្នឹងដើម្បីឲ្យគាត់ ដីហ្នឹងមក បើគាត់មានមួយហិកតា កុំឲ្យមាន ច្រើនស្រែពេក គឺមួយហិកតា នៅប្រមូលផ្តុំគ្នា មួយហិកតាហ្នឹង គឺជាការល្អដែលអាចឲ្យគាត់ ធ្វើអីបានច្រើននៅលើផ្ទៃហ្នឹង ព្រោះកុំឲ្យគាត់ដើរចុះដើរឡើងបាទ»។
អ្នកជំនាញខាងកសិកម្មរូបនេះបានបន្ថែមទៀតថា៖
«ហើយឲ្យមានការវិនិយោគទៅលើ ប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ ប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រដើម្បីឲ្យមាន ចង់និយាយថា មានស្រោចស្រពដំណាំ ដើម្បីឲ្យពួកគាត់អាចថា ពេលដែលគាត់ឃើញថាមានទឹកគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ដាំដំណាំ ឬអីចឹងគឺ គាត់ក៏អាចវិនិយោគដែរ»។
លោក សម វិទូ នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការសេដាក (CDAC) បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងបន្តទៀតថា រដ្ឋា ភិបាលត្រូវផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលដល់កសិករ ដែលទទួលបានដីសម្បទានសង្គមកិច្ច និងជួយជំរុញឲ្យមានការផ្តល់ឥណទាន ដែលមានកម្រិតការប្រាក់ទាប ដែលអាចផ្តល់ឱកាសឲ្យកសិករមានទន់វិនិយោគលើដីកសិកម្មរបស់ពួកគេបាន។
យោងតាមការប៉ាន់ប្រមាណរបស់មជ្ឈមណ្ឌលឧត្ដមភាពប្រពលវប្បកម្មកសិកម្មនិរន្តរភាព និងអាហារូបត្ថម្ភ ដែលទទួលបានការឧបត្ថម្ភពីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់អភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា (USAID) បានឲ្យដឹងថា ៨០ភាគរយនៃប្រជាជនសរុបនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានធ្វើការដោយផ្ទាល់ និងដោយប្រយោលជាមួយកសិកម្ម។ ៦៥ភាគរយ នៃមុខរបររបស់ប្រជាជន គឺពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យកសិកម្ម ហើយវិស័យនេះបានចូលរួមចំណែក៣២ភាគរយនៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៣។ ប្រទេសកម្ពុជាមានផ្ទៃដីប្រមាណ ៣,៧ លានហិកតាសម្រាប់ការងារដំាដុះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ តាមការប៉ាន់ស្មានរបស់លោក ហ៊ាន វណ្ណហន អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្មរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ឲ្យដឹងថាចំនួនប្រជាជនពឹងផ្អែកលើវិស័យកសិកម្មបានធ្លាក់មកប្រមាណតែ៤០ភាគរយនៃប្រជាជនសរុប ដោយសារតែកំណើននៃវិស័យឧស្សាហកម្មក្នុងស្រុក និងការចំណាកស្រុករបស់ប្រជាពលរដ្ឋទៅធ្វើការនៅក្រៅប្រទេសដូចជា ប្រទេសកូរ៉េជាដើម៕
