នៅចំពោះមុខវិបត្តិជនភៀសខ្លួន «រ៉ូហ៊ីងយ៉ា» ដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ដែលរត់ភៀសខ្លួនពីអំពើហិង្សានៅភាគខាងលិចប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា លោកស្រីនាយករដ្ឋមន្ត្រីបង់ក្លាដែស Sheikh Hasina ដែលកំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅរាជធានីភ្នំពេញ បានស្នើសមភាគីកម្ពុជាឱ្យជួយគាំទ្រឱ្យមានដំណោះស្រាយយូរអង្វែងមួយសម្រាប់វិបត្តិនេះ ខណៈដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៃកម្ពុជាមិនបានសូម្បីតែប្រើពាក្យ«រ៉ូហ៊ីងយ៉ា» (Rohingya) ក្នុងសុន្ទរកថារបស់លោកឡើយ។
ក្នុងសន្និសីទកាសែតរួមគ្នា ដែលធ្វើឡើងក្រោយជំនួបជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃចន្ទ នៅវិមានសន្តិភាព លោកស្រី Sheikh Hasina ដែលបានហៅដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រីនៅកម្ពុជា និងជំនួបជាមួយលោក ហ៊ុន សែន ថា«ប្រកបដោយផ្លែផ្កាក្រៃលែង» បានព្រមានពីអស្ថិរភាពក្នុងតំបន់ដែលបង្កឡើងដោយអំពើភេរវកម្ម អំពើជ្រុលនិយមផ្នែកសាសនា និងវិបត្តិជនភៀសខ្លួនរ៉ូហ៊ីងយ៉ា ដែលចូលតាំងទីលំនៅក្នុងប្រទេសលោកស្រី។
លោកស្រីនាយករដ្ឋមន្ត្រីបង់ក្លាដែសបានបន្ថែមថា លោកស្រី និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានជជែកពិភាក្សាលើបញ្ហាជនភៀសខ្លួន«រ៉ូហ៊ីងយ៉ា»ដែលជាបញ្ហាចាក់ស្រែះ «គំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខ និងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់» ពេលដែលជនភៀសខ្លួនច្រើនជាងមួយលាននាក់បាន រត់ប្រសាចចេញពីការប៉ះទង្គិចគ្នាប្រដាប់អាវុធ និងការតាមប្រមាញ់របស់កងកម្លាំងយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ហើយរត់ទៅតាំងទីលំនៅជាជនភៀសខ្លួនលើទឹកដីបង់ក្លាដែសដែលនៅក្បែរខាង។
លោកស្រីនាយករដ្ឋមន្ត្រីបង់ក្លាដែសថ្លែងថា៖
«ខណៈដែលយើងកំពុងបន្តការចរចាទ្វេភាគីជាមួយមីយ៉ាន់ម៉ា ដើម្បីធានាការវិលត្រឡប់ប្រកបដោយសុវត្ថិភាពរបស់បណ្ដាជនរ៉ូហ៊ីងយ៉ា ត្រឡប់ទៅកាន់មាតុភូមិរបស់ខ្លួនវិញ ខ្ញុំបានស្នើលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឱ្យជួយផ្ដល់នូវការគាំទ្រសម្រាប់ដំណោះស្រាយយូរអង្វែងមួយឆ្លើយតបនឹងវិបត្តិនេះ»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ធានានៅចំពោះមុខមេដឹកនាំមីយ៉ាន់ម៉ាកន្លងមកថា កម្ពុជានឹងមិនគាំទ្រសោះឡើយចំពោះរាល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងណាមួយ ក្នុងការធ្វើ «អន្តរជាតូបនីយកម្ម» នៃវិបត្តិរ៉ូហ៊ីងយ៉ា ដោយថា នេះជាបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលបណ្ដាប្រទេសដទៃរួមទាំងសហគមន៍អាស៊ានផង មិនគួរលូកដៃនោះទេ។
នៅស្របពេលដែលលោក ហ៊ុន សែន ឯកភាពឱ្យមានការបញ្ជូនជំនួយដោះស្រាយបញ្ហាមនុស្សធម៌ ចូលរួមជួយផ្គត់ផ្គង់ទំនុកបម្រុងដល់ជនភៀសខ្លួន«រ៉ូហ៊ីងយ៉ា» រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកបាននាំកម្ពុជាចាប់យកជំហរបោះឆ្នោតប្រឆាំងសេចក្ដីសម្រេចមួយរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីបញ្ហានេះកាលពីខែវិច្ឆិកាខែមុន។
នៅចំពោះមុខអ្នកសារព័ត៌មាន និងលោកស្រីនាយករដ្ឋមន្ត្រីបង់ក្លាដែស Sheikh Hasina លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃចន្ទ មិនបានសូម្បីតែប្រើពាក្យថា «រ៉ូហ៊ីងយ៉ា»និងប្រើពាក្យ «ជនភៀសខ្លួន» ជំនួសវិញ។ ការណ៍នេះត្រូវបានគេមើលឃើញថា អាចដោយសារតែពាក្យនេះជាវាក្យស័ព្ទរសើប ដែលបណ្ដាមហាជនមួយចំនួននិងមេដឹកនាំមីយ៉ាន់ម៉ា បានបង្ហាញការមិនទទួលយកនូវការប្រើពាក្យពេជន៍ថា «រ៉ូហ៊ីងយ៉ា» នោះទេ។ យ៉ាងណាក្ដីលោក ហ៊ុន សែន បានកោតសរសើរចំពោះសមានចិត្តរបស់ប្រទេសបង់ក្លាដែសក្នុងការទទួលជន «រ៉ូហ៊ីងយ៉ា» ឱ្យស្នាក់អាស្រ័យ៖
«យើងក៏មិនបានភ្លេចដែរ ក្នុងការពិភាក្សាអំពីជនភៀសខ្លួនយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ដែលជាបន្ទុកដ៏ធ្ងន់ធ្ងររបស់បង់ក្លាដែស ហើយយើងវាយតម្លៃខ្ពស់ ចំពោះបង់ក្លាដែស ដែលទោះបីប្រជាជនមានទៅដល់ ១៦០លាននាក់ ក៏ត្រូវទទួលចិញ្ចឹមប្រជាជនចំនួន ១លាននាក់ថែមទៀត ដែលភៀសខ្លួនចេញពីមីយ៉ាន់ម៉ា»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានបន្ថែម ដោយគាំទ្រលើការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍របស់ជន «រ៉ូហ៊ីងយ៉ា»៖
«នេះយើងក៏ពិចារណារួមគ្នា ទៅលើកិច្ចខិតខំធ្វើឱ្យមានឡើងនូវមាតុភូមិនិវត្តន៍ ហើយសង្ឃឹមថា ភាគីទាំងពីរ បង់ក្លាដែស និងមីយ៉ាន់ម៉ា រកឃើញនូវដំណោះស្រាយ ដែលអាចនាំឱ្យប្រជាជនវិលត្រឡប់ទៅកាន់មាតុភូមិវិញ»។
VOA មិនអាចទាក់ទងស្ថានទូតមីយ៉ាន់ម៉ានៅភ្នំពេញ និងក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា សុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេគិតត្រឹមរសៀលថ្ងៃចន្ទនេះ។
បញ្ហារ៉ូហ៊ីងយ៉ា ផ្ដើមចេញពីជម្លោះរវាងសហគមន៍អ្នកកាន់សាសនាឥស្លាម និងសហគមន៍អ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា នៅខេត្ត Rakhine ភាគខាងលិចប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលបង្កជាសតិអារម្មណ៍ស្មារតីជាតិនិយមនៅទូទាំងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលស្ថានការណ៍វិវត្តនាពេលថ្មីៗនេះ នាំឱ្យក្រុមយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាលូកដៃចូលធ្វើអន្តរាគមន៍ បង្កជាអំពើហិង្សា ដែលនាំឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិរួមទាំងអង្គការសហប្រជាជាតិ និងសហរដ្ឋអាមេរិក បរិហារថា បង្កជាការ «បោសសម្អាតជាតិសាសន៍»។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យនៃទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា បាននិយាយថា ការណ៍ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីមិនបានពោលពាក្យថា«រ៉ូហ៊ីងយ៉ា» ក្នុងសុន្ទរកថារបស់លោកកាលពីព្រឹកមិញ ដោយសារតែភាពរសើបនៃការប្រើប្រាស់វាក្យស័ព្ទនេះ ហើយថាជំហររបស់កម្ពុជានៅដដែល គឺគាំទ្រឱ្យដោះស្រាយបញ្ហា«រ៉ូហ៊ីងយ៉ា» តែក្នុងរង្វង់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា និងប្រទេសក្បែរខាងដែលពាក់ព័ន្ធដូចជាបង់ក្លាដែសជាដើម។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA ថា៖
«យើងមិនប្រើពាក្យណាមួយដែលប៉ះពាល់ដល់សេចក្ដីសម្រេចចិត្ត ឬបង្ហាញនូវអត្តសញ្ញាណកម្មនៃជម្លោះនោះទេ។ គឺយើងអត់ទេ! យើងនៅតែ ... ថាជារឿងផ្ទៃក្នុង ជារឿងប្រជាពលរដ្ឋរបស់ភូមា (មីយ៉ាន់ម៉ា)»។
លោក Phil Robertson នាយករងផ្នែកកិច្ចការតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch បាននិយាយថា ការណ៍ដែលលោកស្រីនាយករដ្ឋមន្ត្រី Sheikh Hasina អំពាវនាវសុំការគាំទ្រនេះ បង្ហាញថា បង់ក្លាដែសដែលកំពុងទទួលរងបន្ទុកពីវិបត្តិ «រ៉ូហ៊ីងយ៉ា» នេះ បាននឹងកំពុងលេងផ្លូវនយោបាយពីរក្នុងពេលតែមួយ ពោលគឺស្របពេលដែលកំពុងចរចាទ្វេភាគីជាមួយប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បង់ក្លាដែសក៏បានដើរសុំការគាំទ្រពីប្រទេសក្បែរខាងមីយ៉ាន់ម៉ា ដើម្បីដាក់សម្ពាធ និងថ្កោលទោសទីក្រុងណៃពិដោ។ លោកថា ជន«រ៉ូហ៊ីងយ៉ា»បច្ចុប្បន្ននេះមិនហ៊ានធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ចូលមាតុប្រទេសនោះទេ៖
«នៅតែមានជនរ៉ូហ៊ីងយ៉ាភៀសខ្លួនឆ្លងព្រំដែនពីមីយ៉ាន់ម៉ាចូលទៅកាន់បង់ក្លាដែស ម្ល៉ោះហើយវាមិនមានសុវត្ថិភាពនោះទេសម្រាប់ពួកគេនៅរដ្ឋ Rakhine ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។ មកទល់ពេលនេះ មិនមានការធានាជាមូលដ្ឋានណាមួយនៅឡើយលើផ្នែករក្សាគាំពារដល់បណ្ដាជនរ៉ូហ៊ីងយ៉ាដែលធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ ជនរ៉ូហ៊ីងយ៉ាដែលមិនទុកចិត្តសោះឡើយលើយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ឬក៏មានទំនុកចិត្តសោះឡើយ ក្នុងការត្រឡប់ទៅកាន់ទីតាំងណាដែលនៅជិតពួកគេ(យោធាភូមា) ពីព្រោះតែភាពឃោរឃៅប្រព្រឹត្តប្រឆាំងនឹងបណ្ដាជនរ៉ូហ៊ីងយ៉ា និងក្រុមគ្រួសារគេទទួលរងគ្រោះ»។
ដោយឡែក លោកបណ្ឌិត ឈាង វណ្ណារិទ្ធិ អ្នកស្រាវជ្រាវកិច្ចការតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក នៅវិទ្យាស្ថានសិក្សាអាស៊ីអាគ្នេយ៍ Ishak Yusof នាប្រទេសសិង្ហបុរី បានលើកឡើងថា បញ្ហា«រ៉ូហ៊ីងយ៉ា»បាននាំឱ្យបណ្ដារដ្ឋមួយចំនួននៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍មានសភាពស្ទាក់ស្ទើរមិនសូវចង់បញ្ចេញសំឡេង ឬមតិយោបល់អ្វីច្រើនទេ ខ្លាចបង្កជាការអាក់អន់ស្រពន់ចិត្តពីសំណាក់ទីក្រុងណៃពិដោដែលជា រដ្ឋសមាជិកអាស៊ានដូចគ្នា។ លោកពន្យល់ថា៖
«នៅពេលដែលយើងជ្រៀតជ្រែកចូលបញ្ហារ៉ូហ៊ីងយ៉ាហ្នឹង វាអាចប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងជាមួយ ប្រទេសភូមា ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលភូមានៅគិតថា បញ្ហារ៉ូហ៊ីងយ៉ាហ្នឹងជាបញ្ហាប្រឌិត មិនមែនជាការពិត។ អ៊ីចឹងទេ វាមានការខ្វែងគំនិតគ្នាច្រើនទាក់ទងនឹងបញ្ហាហ្នឹង។ បើប្រទេសណាមួយជំរុញឱ្យមានការពិភាក្សាបញ្ហារ៉ូហ៊ីងយ៉ានេះច្រើន វាអាចប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសនិងរដ្ឋាភិបាលភូមា»។
លោក ឈាង វណ្ណារិទ្ធិ និយាយថា ដំណោះស្រាយបញ្ហា «រ៉ូហ៊ីងយ៉ា» អាចប្រព្រឹត្តទៅជាបីដំណាក់កាលគឺ ដំបូងផ្ដល់ជំនួយមនុស្សធម៌ដល់ជនភៀសខ្លួន បន្ទាប់មកធានាការវិលត្រឡប់ដោយសុវត្ថិភាពរបស់ជន«រ៉ូហ៊ីងយ៉ា»ទៅភូមាវិញ និងចុងក្រោយ ធ្វើសមាហរណកម្មសង្គមផ្ដល់ភាពស្របច្បាប់ជា ពលរដ្ឋភូមាដល់ជន «រ៉ូហ៊ីងយ៉ា» ទាំងឡាយទាំងពួង។
ក្រៅតែពីជជែកអំពីបញ្ហារ៉ូហ៊ីងយ៉ា នាយករដ្ឋមន្ត្រីទាំងពីរប្រទេសក៏សម្រេចបានការចុះហត្ថលេខាលើលិខិតូបករណ៍នានាស្ដីពីកិច្ចប្រតិបត្តិការលើច្រើនវិស័យ។ ខណៈដែលលោក ហ៊ុន សែន ទទួលយកការអញ្ជើញរបស់លោកស្រី Sheikh Hasina ដែលលោកហៅថាជា «បងស្រី» ទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសបង់ក្លាដែសក្នុងពេលឆាប់ៗ អ្នកទាំងពីរក៏បានព្រមព្រៀងគ្នាដាក់ឈ្មោះបិតាជាតិរៀងៗខ្លួន នៅម្ខាងប្រទេសម្នាក់ ពោលគឺកម្ពុជានឹងប្ដូរឈ្មោះវិថីមួយក្នុងក្រុងភ្នំពេញដាក់ជានាមរបស់បិតាជាតិបង់ក្លាដែសគឺលោក Sheikh Mujibur Rahman ខណៈវិថីមួយនៅរដ្ឋធានីដាក្កា របស់បង់ក្លាដែស ក៏នឹងត្រូវដូរឈ្មោះដាក់តាមព្រះបិតាជាតិកម្ពុជា គឺព្រះករុណា ព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ ផងដែរ៕
