ក្នុងពេលដែលមេដឹកនាំនយោបាយកម្ពុជាបន្តផ្តោះផ្តងវោហារសាស្ត្រនយោបាយព្រមានគ្នាទៅវិញទៅមកនៅមុនពេលមាតុភូមិនិវត្តន៍របស់មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង អ្នកតំណាងរាស្ត្រអូស្ត្រាលីមួយរូបបានផ្តល់ដំបូន្មានថា កត្តាសំខាន់គឺពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឯណោះទេដែលជាអ្នកសម្រេចជោគវាសនាប្រទេសជាតិពិតប្រាកដ។
លោកជូលៀន ហ៊ីល (Julian Hill) អ្នកតំណាងរាស្ត្រអូស្ត្រាលីប្រចាំមណ្ឌល Bruce ដែលមកពីគណបក្សពលករ ដែលជាគណបក្សមិនកាន់អំណាចបានលើកឡើងថា សហគមន៍អន្តរជាតិអាចត្រឹមតែបង្ហាញឱ្យដឹងថាមានបញ្ហាអ្វីកើតឡើងនៅកម្ពុជានិងជួយបង្កើតបរិយាកាសសេរីសម្រាប់អង្គការសង្គមស៊ីវិលតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកជូលៀន ហ៊ីល បានបញ្ជាក់បន្ថែមប្រាប់វីអូអេក្នុងបទសម្ភាសពិសេសតាមទូរស័ព្ទថា៖ «នៅទីបំផុត អនាគតរបស់កម្ពុជាគឺអាស្រ័យលើពលរដ្ឋកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែចំពោះអ្នកដែលគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ គឺពួកគេត្រូវតែបន្តធ្វើការរួមគ្នានិងហ៊ានក្រោកឈរឡើងនិយាយការពារគុណតម្លៃទាំងនោះ»។
លោកជូលៀន ហ៊ីល បានធ្វើដំណើរទៅប្រទេសកម្ពុជាកាលពីខែសីហាហើយបានជួបពិភាក្សាជាមួយនឹងតំណាងសហជីព កសិករ និងពលរដ្ឋសាមញ្ញ ហើយលោកបានវាយតម្លៃថា«ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សកាន់តែអាក្រក់» និងពិបាកហៅកម្ពុជាថាជាប្រទេសដែលប្រកាន់«លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»ណាស់។
លោកបន្ថែមថា៖ «រដ្ឋាភិបាលលោកហ៊ុន សែន កំពុងតែធ្វើឱ្យពលរដ្ឋភ្លេចពាក្យសន្យាដែលមាននៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស»។
កិច្ចព្រមព្រៀងនេះមានការធានាដល់សិទ្ធិសេរីភាពនយោបាយពហុបក្សដោយមានការបើកសិទ្ធិសេរីភាពដល់ពលរដ្ឋនិងអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ ប៉ុន្តែការបោះឆ្នោតក្នុងខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៨ គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនបានក្តោបយកអំណាចទាំងអស់នៅក្នុងស្ថាប័ននីតិបញ្ញត្តិនិងនីតិប្រតិបត្តិដោយសារតែបានកម្ចាត់អតីតបក្សប្រឆាំងគឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ រដ្ឋាភិបាលក៏បានបើកយុទ្ធនាការបង្ក្រាបបណ្តាញសារព័ត៌មានឯករាជ្យនិងអង្គការសង្គមស៊ីវិលផងដែរ។
លោកជូលៀន ហ៊ីល បានទទូចឱ្យរដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលីពិចារណាឡើងវិញពីគោលជំហរចំពោះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
ការលើកឡើងនេះស្របពេលដែលមេដឹកនាំក្រុមប្រឆាំងគឺលោកសម រង្ស៊ី ដែលជាប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិគ្រោងនឹងធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍នៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកានេះបន្ទាប់ពីរស់នៅនិរទេសខ្លួននៅប្រទេសបារាំងចំនួន៤ឆ្នាំដើម្បីទៅស្តារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ប៉ុន្តែត្រូវរងការគំរាមកំហែងពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថានឹងប្រើប្រាស់កម្លាំងប្រដាប់អាវុធបង្ក្រាបក្រោមលេសថែរក្សាសន្តិភាពនិងការអភិវឌ្ឍ។
លោកសម រង្ស៊ី បានសរសេរសារតាមបណ្តាញធ្វីតថឺកាលពីចុងខែតុលាថា លោកបានរៀបចំខ្លួនហើយ ក្នុងការបូជាសិទ្ធិសេរីភាពផ្ទាល់ខ្លួនរួមទាំងជីវិត «ដើម្បីផ្តល់ឱកាសដល់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងជួយធានាសិទ្ធិសេរីភាពសម្រាប់ប្រជាជនដ៏អភ័ព្វរបស់ខ្ញុំ»។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានិងប៉ូលិសបានព្រមានជាសាធារណៈថា ការសម្តែងមតិតាមបណ្តាញសង្គមដើម្បីគាំទ្រការវិលត្រឡប់របស់មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងត្រូវមានទោសព្រហ្មទណ្ឌដែរ។
ចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំមក មានអតីតសមាជិកនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជិត៥០នាក់ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ដាក់ពន្ធនាគារហើយចំនួន៨៨នាក់ទៀតរងការចោទប្រកាន់ដែលមានលក្ខណៈនយោបាយពាក់ព័ន្ធនឹងការបះបោររំលំរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុនសែន។ ការណ៍នេះបានធ្វើឱ្យអ្នកគាំទ្រខ្លះមិនហ៊ានបញ្ចេញយោបល់ឬធ្វើសកម្មភាពជាសាធារណៈទេ។
លោក ជេម ហ្កោមេ (James Gomez) នាយកប្រចាំតំបន់នៃវិទ្យាស្ថានអាស៊ីដែលសិក្សាស្រាវជ្រាវគោលនយោបាយថ្នាក់តំបន់ហើយមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងបាងកកបានបញ្ជាក់ជំហរដូចគ្នានឹងលោកJulian Hill ដែរថាសហគមន៍អន្តរជាតិអាចត្រឹមតែដាក់សម្ពាធបានខ្លះៗលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានិងសមាគមប្រទេសក្នុងតំបន់ដូចជាអាស៊ានប៉ុន្តែកត្តាសំខាន់គឺការក្រោកឡើងរបស់ពលរដ្ឋក្នុងការទាមទារការផ្លាស់ប្តូរដោយខ្លួនឯង។
លោកJames Gomez បានបញ្ជាក់ក្នុងបទសម្ភាសជាមួយនឹងវីអូអេថា៖ «ជារឿយៗសហគមន៍អន្តរជាតិចាត់វិធានការហើយធ្វើសកម្មភាពបានល្អនៅពេលណាដែលមានកម្លាំងទាមទារពីខាងក្នុង។ បើមានតែសហគមន៍អន្តរជាតិម្នាក់ឯងគឺដូចជាប្រហោងធ្លុងមិនបានការ ដោយសារតែនៅទីបំផុតគឺកម្លាំងទាមទារការផ្លាស់ប្តូរពីខាងក្នុងទេដែលស្របច្បាប់។ ខ្ញុំគិតថាអ្វីដែលយើងត្រូវការចង់ឃើញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគឺការបង្កើនកម្លាំងទាមទារនេះ»។
លោកអ៊ុំ សំអាន អតីតអ្នកតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលធ្លាប់បានដឹកនាំការតវ៉ារបស់និស្សិតបានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថាការតស៊ូទាមទាររបស់អ្នកគាំទ្រពីក្នុងប្រទេសក្នុងពេលកន្លងមកនេះនៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ៖
«យើងតស៊ូកន្លងមកយើងទទួលស្គាល់ការតស៊ូរបស់បងប្អូនឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរនៅកម្ពុជាហើយក៏ប៉ុន្តែអត់ទាន់គ្រប់គ្រាន់ទេ គាត់ត្រូវតែខិតខំបន្តទៀត មានន័យថាដល់ដំណាក់កាលណាមួយយើងនឹងក្រោកឡើងទាំងអស់គ្នា។ ជាពិសេស ថ្ងៃទី៩ខែវិច្ឆិកាយើងត្រូវតែក្រោកឈរទាំងអស់គ្នាដើម្បីការផ្លាស់ប្តូរ ហើយយើងនឹងអមដំណើរលោកសម រង្ស៊ី និងថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរព្រោះរបបផ្តាច់ការមិនងាយចុះដោយស្រួលទេប្រសិនបើមិនមានការតស៊ូពីប្រជាពលរដ្ឋ»។
លោក ទៀ បាញ់ រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិបានបញ្ជាក់ជាថ្មីកាលពីថ្ងៃច័ន្ទថា កងទ័ពកម្ពុជាបានត្រៀមរួចរាល់ដើម្បីចាត់វិធានការទៅលើសកម្មភាពរបស់លោកសម រង្ស៊ីដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចាត់ទុកថាមានគោលដៅបំផ្លាញសុខសន្តិភាព។
លោកសម រង្ស៊ី និងថ្នាក់ដឹកនាំចំនួន៨នាក់ទៀតនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានអាជ្ញាធរកម្ពុជានិងថៃដាក់តាំងរូបថតនៅតាមច្រកព្រំដែនដើម្បីតាមចាប់ខ្លួន។ រីឯស្នងការដ្ឋានប៉ូលិសខេត្តបន្ទាយមានជ័យវិញក៏បានប្រកាសតាមរកចាប់ខ្លួនលោកសម រង្ស៊ី និងថ្នាក់ដឹកនាំព្រមទាំងមន្ត្រីគណបក្សចំនួន២០នាក់ផងដែរ។
លោកហៃ វណ្ណា ដែលជាអ្នកគាំទ្រមួយរូបរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅប្រទេសជប៉ុនបានចាត់ទុកថាជា«រឿងគួរឱ្យអស់សំណើច»ដែលលោកត្រូវគេដាក់ឈ្មោះក្នុងបញ្ជីស្វែងរកចាប់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែលោកនឹងនៅតែវិលត្រឡប់ទៅប្រទេសកម្ពុជាវិញតាមការគ្រោងទុកនៅចុងសប្តាហ៍នេះ។
«ការគ្រោងរបស់ខ្ញុំទៅប្រទេសកម្ពុជា គឺអត់មានការប្រួលប្រែទេគឺអ្វីដែលបានគ្រោងគឺនៅតែដដែល។ ខ្ញុំគ្រោងចូលទៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបើទោះបីជាមានការចាប់ខ្លួនខ្ញុំយ៉ាងណាក្តីគឺខ្ញុំនៅតែមានគោលជំហរចូលរួមទៅប្រទេសកម្ពុជា»។
ផ្ទាំងរូបថតនេះមានដាក់លេខទូរស័ព្ទចំនួនពីរលេខសម្រាប់ពលរដ្ឋរាយការណ៍ប្រាប់ព័ត៌មានពីអ្នកទាំងនេះ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលវីអូអេទូរស័ព្ទទាក់ទងតាមលេខដែលបានបង្ហាញកាលពីថ្ងៃអង្គារគឺមិនមានអ្នកលើកឆ្លើយទេ។
សេចក្តីរាយការណ៍នានាបញ្ជាក់ថាកងកម្លាំងប៉ូលិសនិងទាហានបានត្រៀមខ្លួនរយៈពេល២៤ម៉ោងលើ២៤ម៉ោងចាប់តាំងពីដើមខែវិច្ឆិកាមក ដើម្បីទប់ស្កាត់ការបះបោររបស់ពលរដ្ឋតាមការអំពាវនាវជាបន្តបន្ទាប់របស់លោកសម រង្ស៊ី ឱ្យពលរដ្ឋក្នុងប្រទេសងើបឡើងទាមទារការផ្លាស់ប្តូរ៕
