បន្ទាប់ពីមានការបញ្ជាពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីឲ្យដកហូតដីព្រៃលិចទឹកបឹងទន្លេសាបផ្ទៃដីដែលរងការទន្រ្ទានយ៉ាងតិច១៥.០០០ហិកតា ត្រូវបានអាជ្ញាធរតាមខេត្តដកហូត ក្នុងដំណាក់កាលដំបូងនៃការចុះត្រួតពិនិត្យ។ នេះបើតាមមន្រ្តីពាក់ព័ន្ធ។
នៅក្នុងប្រតិបត្តិការនៃការចុះស៊ើបអង្កេតរបស់កម្លាំងពាក់ព័ន្ធ អាជ្ញាធរក៏បានឃាត់ខ្លួនមនុស្សមួយចំនួន និងកំពុងស៊ើបអង្កេតបន្តទៀត។
កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែវិច្ឆិកា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាឲ្យដកហូតដីព្រៃលិចទឹកបឹងទន្លេសាប ជាង២ពាន់ហិកតាក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង និងខេត្តជាប់បឹងទន្លេសាបផ្សេងទៀត ហើយស៊ើបអង្កេតករណីនេះ។ លោកទទួលព័ត៌មានថា អតីតអភិបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំងម្នាក់ ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការទន្រ្ទានដីនេះដែរ។
លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ក៏បញ្ជាឱ្យអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយស្រាវជ្រាវរកអ្នកពាក់ព័ន្ធមកផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ ដោយមិនមានការអត់ឱន ហើយលោកប្រាប់មន្ត្រីដែលបានទន្ទ្រានដីព្រៃលិចទឹកបឹងទន្លេសាបសារភាពជាបន្ទាន់ដើម្បីជាការបន្ធូរបន្ថយទោស។
ក្រោយពីមានការបញ្ជារបស់លោក ហ៊ុន សែន តាំងពីថ្ងៃទី២៨ ខែវិច្ឆិកា រហូតមកដល់ថ្ងៃពុធនេះ អាជ្ញាធរខេត្តចំនួន៣ បានរកឃើញផ្ទៃដីលិចទឹកយ៉ាងតិច១៥.០០០ហិកតា ដែលរងការទន្រ្ទាន ហើយត្រូវបានដកហូតមកវិញ។
រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបងបានរកឃើញការកាប់ទន្ទ្រានព្រៃលិចទឹកបឹងទន្លេសាបចំនួន២៩ទីតាំង សរុបផ្ទៃដី ស្មើនឹង១២.២២១ហិកតា ដែលរួមមានស្រុកមោងឫស្សី ស្រុកសង្កែ ស្រុកឯកភ្នំ ស្រុកថ្មគោល។ នេះបើតាមទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់រដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបងចុះថ្ងៃទី៣០ ខែវិច្ឆិកា។
កាលពីថ្ងៃចន្ទ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម លោក វេង សាខុន បានបង្ហោះសារនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកថា ក្នុងខេត្តកំពង់ធំ មានករណីកាប់ទន្រ្ទានឈូសឆាយដីព្រៃលិចទឹក និងកាន់កាប់ដីខុសច្បាប់ ចំនួន៤០ករណីលើផ្ទៃដីប្រមាណ៣.៥០០ហិកតា។ លោកឲ្យដឹងដែរថា ករណីទាំងអស់នេះ គឺត្រូវបានមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌នៃមន្ទីរកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទខេត្តកំពង់ធំ កសាងសំណុំរឿងបញ្ជូនទៅសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ធំរួចអស់ហើយ ហើយកំពុងនៅក្នុងដៃចៅក្រមស៊ើបសួរ។
អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តកំពង់ធំ លោក សាយ វាសនា ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃពុធនេះថា តុលាការបានទទួលសំណុំរឿងកាប់ទន្រ្ទានដីព្រៃលិចទឹកនេះដែលមានទាំងមន្ត្រី និងប្រជាពរដ្ឋដែលពាក់ព័ន្ធ។ ហើយពួកគេត្រូវបានចោទពីបទកាប់រានដីព្រៃលិចទឹក។ ប៉ុន្តែលោកមិនអាចបញ្ជាក់ចំនួនមនុស្សប៉ុន្មាននាក់នៅឡើយទេ។ អ្នកនាំពាក្យតុលាការរូបនោះស្នើឲ្យរង់ចាំមើលសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់តុលាការជំនួសវិញ។
លោកថ្លែងថា៖ «បទចោទទាក់ទងការកាប់រានដីព្រៃលិចទឹក»។
ចំណែកលោក សេង ឡូត អ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ដែលចូលរួមក្នុងប្រតិបត្តិការស្រាវជ្រាវលើការទន្រ្ទានដីព្រៃបឹងទន្លេសាបនេះ បានឲ្យដឹងនៅថ្ងៃពុធនេះថា ជំហានដំបូងនៃការស្រាវជ្រាវកំណត់អត្តសញ្ញាណដី និងអ្នកកាន់កាប់ដីព្រៃលិចទឹក ក្នុងស្រុកកំពង់លែង ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង រកឃើញទីតាំងចំនួន១៥ គឺជាង២ពាន់ហិកតាដែលកាន់កាប់ដោយប្រជាពលរដ្ឋ និងមិនទាន់រកឃើញថា មានមន្ត្រីណានៅឡើយទេ ប៉ុន្តែលោកថាកំពុងស្រាវជ្រាវនៅស្រុកផ្សេងបន្តទៀត។ លោកក៏បានឲ្យដឹងដែរថាអាជ្ញាធរនឹងស្វែងរកអ្នកនៅពីក្រោយប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការទន្រ្ទានព្រៃលិចទឹកទាំងនោះ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ក្នុង២១០០ហិកតា ដែលបានធ្វើអត្តសញ្ញាណជំហានដំបូងនេះ គឺពាក់ព័ន្ធជាមួយអ្នកកាន់កាប់ទីតាំងចំនួន១៥ម្ចាស់។ ១៥ម្ចាស់នោះ គឺសុទ្ធតែជាអ្នកកាន់កាប់ដែលជាប្រជាពលរដ្ឋ»។
លោក សេង ឡូត បន្តថា ក្នុងស្រុកផ្សេងទៀតក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង និងខេត្តមួយចំនួនទៀតដែលជាប់បឹងទន្លេសាបដែលជាព្រៃលិចទឹកតំបន់៣នេះ អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធកំពុងស្រាវជ្រាវបន្ត។
លោកថ្លែងថា៖ «កំពុងតែចុះពិនិត្យស្រាវជ្រាវ ដើម្បីរៀបចំឲ្យបានច្បាស់លាស់ អំពីអត្តសញ្ញាណនៃអ្នកកាន់កាប់ និងអត្តសញ្ញាណដី ដំឡើងផែនទីច្បាស់លាស់ ពិនិត្យឲ្យឃើញថា មានការទន្រ្ទានពិតប្រាកដទៅក្នុងទីតាំងតំបន់៣ គឺតំបន់ព្រៃលិចទឹកទន្លេសាបហ្នឹង ជាគោលការណ៍របស់រាជរដ្ឋាភិបាល នឹងដកហូតជាសម្បត្តិរបស់រដ្ឋ ទាំងអស់»។
ដោយឡែកអភិបាលរងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក ស្រ៊ន សំឫទ្ធី ប្រាប់វីអូអេថា លោកមិនបានដឹងពីរឿងនេះច្បាស់ទេ ដោយលោកឲ្យទាក់ទងទៅលោក សាន់ យូអភិបាលរងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ដែលជាអ្នកទទួលបន្ទុកដឹកនាំកងកម្លាំងទៅត្រួតពិនិត្យរឿងនេះផ្ទាល់។ ប៉ុន្តែវីអូអេមិនទាន់អាចទាក់ទងទៅលោក សាន់ យូ បាននៅឡើយទេ។
លោក ស៊ុន ចំណាន នាយករដ្ឋបាលខេត្តសៀមរាប ថ្លែងថា នៅខេត្តសៀមរាបមិនសូវមានករណីទន្រ្ទានដីព្រៃលិចទឹកច្រើនទេប៉ុន្តែលោកអះអាងថា មានតែប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅតំបន់នោះផ្ទាល់ ដើម្បីបង្កបង្កើនផល រួមមានឃុំសង្កាត់ចំនួន៣១ ស្រុកចំនួន៥ និងក្រុងចំនួន១ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងបឹងទន្លេសាបដែលលាតសន្ធឹងប្រមាណ១៨៥គីឡូម៉ែត្រការ៉េលើតំបន់ចំនួន៣ ដែលមានផ្ទៃដីជាង១២ម៉ឺនហិកតា។
លោកថ្លែងថា៖ «ខេត្តសៀមរាបរបស់ខ្ញុំមិនសូវមានបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរទេ ព្រោះពីមុនយើងមានតំបន់កាប់ឆ្កៀលតំបន់បី ជូនប្រជាពលរដ្ឋបង្កបង្កើនផល [មាន]៨ពាន់[ហិកតា] ជាង...[តាម]គោលការណ៍ពីរដ្ឋាភិបាល ៨ពាន់ហិកតាជាង។ឥឡូវនេះយើងកំពុងធ្វើការUpdate [ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព]ឡើងវិញទិន្នន័យឡើងវិញថា តើទិន្នន័យនេះមានប៉ុន្មានបន្ថែម?»
វីអូអេមិនទាន់អាចសុំការអត្ថាធិប្បាយពីលោក សុក ហៃអភិបាលរងខេត្តកំពង់ធំលោក សឿម ប៊ុនរិទ្ធិ អភិបាលរងខេត្តបាត់ដំបង និងអ្នកស្រី រស់ សុផានី អ្នកនាំពាក្យខេត្តបន្ទាយមានជ័យបាននៅឡើយទេ។
ចំណែកអ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស លោក អេង ហ៊ី មិនទាន់អាចបញ្ជាក់ពីទិន្នន័យច្បាស់លាស់ទាក់ទិននឹងការទន្រ្ទានដីព្រៃលិចទឹកនេះនៅឡើយទេដោយលោកថា កំពុងស្រាវជ្រាវករណីនេះនៅតាមបណ្តាខេត្តពាក់ព័ន្ធនានា ដែលមកដល់ពេលនេះទើបតែត្រួតពិនិត្យបានពីរខេត្តប៉ុណ្ណោះ រួមមានខេត្តកំពង់ឆ្នាំង និងកំពង់ធំ។
កាលពីសប្តាហ៍មុន លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ឲ្យដឹងថា លោកបានទទួលការសិក្សាជ្រាវមួយរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដែលដឹកនាំដោយលោក សុខ ទូច អំពីការទន្រ្ទានដីបឹងទន្លេសាបនេះ។
ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លោក សុខ ទូច អះអាងថាដីព្រៃលិចទឹកទាំងនោះមានការបំផ្លាញរាប់ម៉ឺនហិកតាដោយមន្ត្រីមួយចំនួន និងប្រជាពលរដ្ឋផងដែរ។
លោក សុខ ទូច ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃពុធថា ការសិក្សាររបស់រាជបណ្ឌិត្យសភារកឃើញថា ផ្ទៃដីលិចទឹកបឹងទន្លេសាបមិនតិចជាងម៉ឺនហិកតានោះទេ ដែលត្រូវបានបំផ្លាញ និងទន្រ្ទានស្មើដៃគ្នាពីសំណាក់មន្ត្រីមួយចំនួន និងប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖«នៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង អត់ក្រោមមួយម៉ឺនហិកតាជាងទេ។ ពីរពាន់ហ្នឹងតែមួយម្ចាស់ទេ... ហើយក្នុងខេត្តកំពង់ធំហ្នឹងក៏ជាងពីរម៉ឺនដែរ ខេត្តសៀមរាបក៏ជាង២ម៉ឺនដែរ»។
លោកបន្តថា៖ «ប៉ុន្មានម៉ឺន[ហិកតា]ខ្ញុំអត់ប្រាប់ទេ ទុកឲ្យគេអ្នកចុះហ្នឹងប្រាប់ទៅប្អូនស្រីឯងទៅ»។
លោកបន្តថា ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះ គឺមិនទាន់ចប់នោះទេ ប៉ុន្តែបើសិនជាមិនទប់ស្កាត់ទាន់ពេលវេលា ទេ ព្រៃឈើទាំងនោះនឹងអស់។
លោកថ្លែងថា៖ «ខាងខ្ញុំសិក្សាមិនទាន់ចប់ទេគ្រាន់តែខ្ញុំសិក្សាបានតែ២ចំណុចទេ គឺនៅ៤ចំណុចទៀត ។ អ៊ីចឹងការប៉ះពាល់បរិស្ថានយ៉ាងម៉េច បាត់បង់យ៉ាងម៉េចអត់ទាន់ទេ។ប៉ុន្តែវាជាអាទិភាពក្នុងការបញ្ឈប់ការកាប់ព្រៃឈើសិន។ បើយើងមិនប្រើអាទិភាពទម្រាំសិក្សាអស់វា អស់ព្រៃឈើហ្នឹង។អ៊ីចឹងហើយបានយើងយកអាទិភាពបញ្ចប់ការកាប់ព្រៃឈើហ្នឹង។ហើយរឿងចប់មិនចប់ មិនមែនពួកខ្ញុំទេ ។ ពួកយើងជាបញ្ញវន្តគ្រាន់តែសរសេរដាក់ធាតុចូល តែការសម្រេចចិត្តគឺអ្នកនយោបាយ»។
នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី ចង់ឃើញការអនុវត្តច្បាប់ប្រកបដោយតម្លាភាព ដោយមិនត្រូវលើកលែង ឬយោគយល់ចំពោះជនដែលប្រព្រឹត្តនោះទេ ដើម្បីកុំឲ្យមានអ្នកហ៊ានធ្វើសកម្មភាពបែបនេះតទៅទៀត។
លោកថ្លែងថា៖ «ទោះបីជាមានការប្រគល់ជូនវិញក៏ដោយប៉ុន្តែច្បាប់និយាយថា អ្នកទន្ទ្រានអ្នកប្រព្រឹត្តខុស។ គាត់ត្រូវតែមានទោស ឬមានកាតព្វកិច្ចត្រូវសងសំណងមករដ្ឋ បែបហ្នឹង។ យើងអនុវត្តឲ្យត្រឹមត្រូវតាមហ្នឹងទៅកុំឲ្យមានការលើកលែង ពីព្រោះបើសិនជាមានការលើកលែង មានន័យថា ការអនុវត្តច្បាប់នៅខ្សោយ ហើយមិនអាចរារាំងដល់អ្នកផ្សេងក្នុងការធ្វើទេ ពីព្រោះបើគ្រាន់តែធ្វើខុសហើយ ឲ្យដីទៅ[រដ្ឋ]វិញរួចខ្លួន។ អ៊ីចឹងប្រហែលជាមិនមានអ្នកផ្សេងខ្លាចទេ»។
គួរបញ្ជាក់ថាកាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១១ រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យមួយស្តីពីការកំណត់ដែនព្រៃលិចទឹកប្រមាណ៦៥ម៉ឺនហិកតា ស្ថិតក្នុងខេត្ត៦ជុំវិញបឹងទន្លេសាបរួមមានខេត្តកំពង់ឆ្នាំងពោធិ៍សាត់ បាត់ដំបងបន្ទាយមានជ័យ សៀមរាប និងកំពង់ធំ ។ មាត្រា៣នៃអនុក្រឹត្យនេះចែងថា អាជ្ញាធរខេត្តមានភារកិច្ច កាតព្វកិច្ច និងការទទួលខុសត្រូវលើការគ្រប់គ្រង ការការពារ និងការថែរក្សាដែនព្រៃលិចទឹក ហើយចំពោះការបាត់បង់ដែនព្រៃលិចទឹក និងព្រៃលិចទឹកដែលស្ថិតក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចនៃខេត្តណា គណៈអភិបាលនៃខេត្តនោះត្រូវទទួលខុសត្រូវទាំងស្រុងចំពោះមុខរដ្ឋាភិបាល។
បើយោងតាមគេហទំព័ររបស់អាជ្ញាធរទន្លេសាប ការកាប់បំផ្លាញព្រៃលិចទឹកជាហេតុមួយដែលបណ្តាលឲ្យដី និងល្បាប់មួយភាគធំហូរធ្លាក់ចូលទៅបឹងទន្លេសាប ដែលបណ្តាលឲ្យគោករាក់អាចប៉ះពាល់ដល់កន្លែងស្តុកទឹកនៅរដូវរស្សា និងប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ធនធានព្រៃលិចទឹក។ ហើយរដ្ឋបាលជលផលបានវាយតម្លៃថា ផ្ទៃក្រឡាព្រៃលិចទឹកនៅតំបន់ជុំវិញបឹងទន្លេសាប បានថយចុះចំនួន១៣% ពោលគឺកាលពីឆ្នាំ២០០២ ព្រៃលិចទឹក មានចំនួន៧៩១.០០០ហិកតា ប៉ុន្តែមកដល់ឆ្នាំ២០០៥ ព្រៃលិចទឹកនៅសល់ត្រឹមតែ៦៨៨.១៧០ហិកតាប៉ុណ្ណោះ៕
